خودآزاری در کودکان اوتیسم و پیامدهای آن

خودآزاری در کودکان اوتیسم یکی از رفتارهای شایع و مخربی است که با بالاترین ریسک آسیب پذیری و صدمات پزشکی همراه است. حدود نیمی از کودکان اوتیسم در برهه‌هایی از زندگی، اقداماتی در جهت آسیب رساندن به خود انجام می‌دهند. خودآزاری در کودکان 12 ماهه نیز ممکن است دیده شود و در بسیاری از موارد، مطابق با رشد کودک این رفتارها متوقف می‌شوند ولی در برخی از موارد ممکن است مسیر رشد کودک سیر نزولی داشته باشد و خود آزاری با جراحت‌های مکرر، بستری شدن در بیمارستان‌های روانی و حتی مرگ نیز همراه شود.

در این مقاله ما، تیم حرفه‌ای رابینیا قصد داریم به بررسی دلایل احتمالی خودآزاری در کودکان اوتیسم و راهکارهای درمانی برای آن بپردازیم.

برای آشنایی بیشتر با اختلالات طیف اوتیسم کلیک کنید. 

خودآزاری به رفتارهایی گفته می‌شود که کودک با اقداماتی که انجام می‌دهد موجبات آسیب به خودش را فراهم می‌کند و معمولا به شکل‌های مختلف مانند گاز گرفتن اندام‌های بدن، ضربه به سر یا کوبیدن سر به دیوار، چنگ زدن خود، فرو کردن انگشتان درون چشم و… دیده می‌شود.

خودآزاری پدیده ای ترسناک است زیرا غریزه اصلی بشر برای محافظت از خود را نقض می‌کند و از طرفی تمایل والدین برای محافظت از فرزندان به چالش کشیده می‌شود. دیدن فرزندتان در شرایطی که به خودش آسیب می‌رساند می‌تواند بسیار ناراحت کننده باشد و کیفیت زندگی شما و فرزندتان را تحت تاثیرات منفی قرار می‌دهد.

دلایل تداوم و شدت یافتن رفتارهای خودآزاری چیست؟

همان طور که گفتیم رفتار‌های خود آسیب‌رسان ممکن است در کودکان نوپا نیز بروز یابد. ممکن است کودکی دو ساله خود را به زمین بیندازد، سرش را به شدت در مقابل گهواره تکان دهد و خودش را چنگ بزند. اما این قبیل رفتارها معمولا در ابتدا حالتی نمایشی دارند و به مدت کوتاه ادامه می‌یابند. کودکتان زمانی که یاد می‌گیرد از زبان و مهارت‌های اجتماعی برای مذاکره استفاده کند، خودآزاری نیز کاهش پیدا می‌کند.

رفتارهای کودک اوتیسم، ممکن است در اثر یک رویداد برانگیخته شوند و سپس توسط نوع واکنش شما یا دیگر مراقبین تقویت یا تضعیف شوند. بنابراین در صورتی که کودک اوتیسمی شما، با ضربه زدن به سر خود یا کشیدن موهایش متوجه شود که می‌تواند آنچه را که میخواهد مانند توجه بزرگسالان، غذا، اسباب بازی یا فرار کردن از موقعیت استرس زا دریافت کند، این رفتار احتمالا در آینده نیز تکرار خواهد شد. اجتناب از موقعیت استرس زا برای کودکان اوتیسم می‌تواند شامل رویارویی با هر موقعیت اجتماعی، جلسات درمانی، کار در مدرسه یا اجتناب از صداهای بلند باشد.

دلایل بروز رفتارهای خودآزاری در کودکان اوتیسم

برای متوقف کردن رفتاری خودآزاری، ابتدا باید بدانید چه چیزی باعث بروز این گونه رفتارها می‌شود. یک پروسه سه مرحله ای برای پیدا کردن علت لازم است بررسی شود. در ابتدا پیش متخصص بروید. متخصص ممکن است به دنبال یک علت پزشکی مانند عفونت گوش یا سندروم‌های وابسته به ژنتیک باشد.

در مرحله بعدی به شرایط یا موقعیت‌هایی که باعث افزایش رفتار خود آسیب‌رسان می‌شود توجه داشته باشید و آن را مورد تحلیل قرار دهید. در مرحله سوم باید در نظر داشته باشید که این رفتارهای خود آسیب رسان با چه هدفی انجام می‌شوند چرا که این شیوه برخورد با خود، نوعی رفتار خود تحریکی است که به صورت مداوم انجام می‌شود که از لحاظ حسی فرد برانگیخته شود.

روش‌های درمانی خودآزاری در کودکان اوتیسم

یکی از روش‌های درمانی موثر جهت کاهش و درمان خودآزاری، آموزش و تقویت رفتارهای سازگارانه و مفیدی است که کودک مبتلا به طیف اوتیسم انجام می‌دهد تا بتوان رفتارهای خود آزاری و آسیب به خود را جایگزین رفتارهای مثبت و سازنده کرد. آموزش شیوه‌های ارتباط عملکردی باعث می‌شود که کودکتان بتواند به شیوه‌های موثرتری آنچه را می‌خواهد، درخواست کند.

به عنوان مثال زمانی که کودک بتواند با اشاره به عکسی، خواسته خود را بیان کند احتمال ضربه زدن به سر یا دیگر آسیب‌ها کاهش می‌یابد. رفتارهای مطلوب جایگرین رفتارهای آسیب‌رسان می‌شود. متخصصان با تدوین برنامه‌های رفتاری به شما، مراقبین یا معلمان کمک می‌کنند تا بتوانید طی پروسه درمانی، رفتارهای مثبت در کودکتان افزایش یابد و همچنین آسیب به خود کاهش پیدا کند.

برای درمان خودآزاری در کودکان اوتیسم، از روش‌های درمان دارویی نیز می‌توان بهره گرفت. داروی آریپیپرازول و ریسپریدون معمولا برای درمان خودآزاری در کودکان اوتیسم تجویز می‌شوند چرا که تحریک پذیری در کودکان اوتیسم به صورت تنش، پرخاشگری و آسیب به خود بروز پیدا می‌کند. البته این داروها دارای عوارض جانبی مانند خستگی، افزایش وزن و حرکات غیر ارادی هستند.

حدود 70 درصد افرادی که اوتیسم دارند، به اختلال‌های روانی دیگری نیز مبتلا هستند به همین دلیل پزشک ممکن است داروهای دیگری جهت درمان اضطراب، افسردگی، بیش فعالی یا دیگر اختلالات روانی تجویز کند.

سوالاتی ممکن سوال شما باشد

1. تشخیص خودآزاری اوتیسم در چه سنی ممکن است؟

تشخیص به موقع رفتارهای خودآزاری در کودکان اوتیسم در سنین یک تا دو سالگی امکان پذیر است؛ مداخله زود هنگام زمانی که مغز کودکتان بیشترین پذیرش را برای روش‌های درمانی و افزایش مهارت‌های زبانی و اجتماعی و رفتاری دارد می‌تواند اثربخشی روش‌های درمانی را تا حد زیادی افزایش دهد.

2. خودآزاری به چه دلیل در کودکان اوتیسم بروز می‌یابد؟

معمولا والدین اذعان می‌کنند که کودکشان به طور تصادفی یک رفتاری انجام می‌دهد و بعد متوجه می‌شوند که رفتار تکرار می‌شود ولی واقعیت این است که او برای رسیدن به خواسته یا هدفی این کار را انجام می‌دهد. تهیه برنامه‌های رفتاری ساده توسط متخصصین برای کودک اوتیسم به شما کمک می‌کند تا با موفقیت بیشتری بتوانید رفتارهای خود آسیب رسان او را کنترل کنید. برای مدیریت شرایط فرزندتان حتما مشاوره کودک دریافت کنید.