درمان هیجان مدار (EFT)
درمان هیجان مدار رویکردی است که جدیدا در روان درمانی به وجود آمده که به صورت کوتاه مدت و ساختارمند در زوج‌درمانی، خانواده‌درمانی و یا فردی به کار می‌رود. درمانگر پس از اینکه با مراجع رابطه کارآمدی را برقرار کرد، مهارت‌های تنظیم هیجان را به او آموزش می‌دهد.
درمان هیجان مدار به افراد در خودتنظیمی هیجانی کمک کرده و به روی عواطف تمرکز دارد. در این شیوه درمانی از مولفه‌های تمرکز بر احساسات مثبت، بازسازی هیجانی و یافتن معانی جدید برای ارتباط بهتر با دیگران بهره می‌گیرند که در نهایت با بهزیستی روانی بیشتر همراه است چراکه به تغییر و اصلاح عواطف منفی منجر می‌شود. در ادامه به بررسی نحوه درمان و اثربخشی درمان هیجان مدار می‌پردازیم. همراه ما در سایت آموزشی و پژوهشی رابینیا باشید.
درمان هیجان مدار (EFT) چیست؟
درمان هیجان مدار یک رویکرد جدید در روان درمانی است که بر کیفیت روابط افراد و سبک دلبستگی آن‌ها تمرکز می‌کند. در این رویکرد که یک درمان کوتاه است، درمانگر به سبک دلبستگی و الگوهای ارتباطی افراد توجه دارد و بر اساس آن مراحل درمانی را به گونه‌ای تنظیم می‌کند تا به ایجاد دلبستگی ایمن منجر شود و افراد بتوانند با اعتماد بیشتری به سمت رابطه‌ای مثبت و سازنده قدم بردارند و همچنین بتوانند به شیوه‌ای سازنده هیجان‌های خود را ابراز کنند.
درمان هیجان مدار از اصول نظریه‌های انسان گرایانه، پدیدار شناختی، گشتالت درمانی، نظریه هیجان و شناخت، نظریه داینامیک و نظریه سیستمی خانواده گرفته شده است. هدف تمامی درمان‌های روانشناختی، بالا بردن کیفیت زندگی افراد است.
به این نتیجه می‌رسید که هرکدام از رویکردهای درمانی با ابزارهای متفاوت به دنبال این هدف هستند. مثلا در درمان‌های شناختی بر زنجیره افکار و شناخت‌های فرد متمرکز می‌شود. برتری رویکردها با توجه به مراجع و چالش‌های او متفاوت خواهد بود.
کاربرد درمان هیجان مدار
افرادی که در روابط خود دچار آشفتگی، بی اعتمادی ناشی از خیانت، ترس و ناراحتی هستند از این درمان سود خواهند برد. همچنین از این درمان برای افرادی که علائم افسردگی دارند و یا دچار تروما شده‌اند موثر است.
مراحل درمان هیجان مدار
تمرکز درمان هیجان مدار بر اینجا و اکنون است و از سه مرحله اصلی تشکیل شده است، در ادامه هر کدام از این مراحل به شرح زیر است.
1. مرحله اول
در اولین مرحله چرخه منفی و معیوب روابط اعضای خانواده از بین می‌رود. افراد را تشویق می‌کنند تا تعاملات خود را با دقت بیشتری ببینند و متوجه شوند که در این چرخه چه اتفاقی می‌افتد. در انتها هم فرد درک کند که تعاملات منفی آن‌ها به دلیل دلبستگی ناایمن و فاصله عاطفی است که از یکدیگر دارند.
2. مرحله دوم
در دومین مرحله بازسازی تعاملات اتفاق می‌افتد. در این قسمت به مراجع کمک می‌شود تا در خصوص نگرانی و ترس‌هایش صحبت کند. به افراد آموزش داده می‌شود که چگونه با هم صحبت کنند تا فاصله عاطفی کمتر شود. در حقیقت یاد می‌گیرند که در مورد نیازهای خود صحبت کنند و دیگر اعضا نسبت به آن نیازها پذیراتر باشند و با مسئولیت بیشتری واکنش نشان دهند.
3. مرحله سوم
در آخرین مرحله هم به مراجع کمک می‌شود تا بداند که چگونه این الگوهای ارتباطی تداوم و بروز پیدا کند. به مراجع نشان داده می‌شود که چطور موفق شوند این الگوها را تغییر دهند و به صورت پایدار در آینده حفظ کنند.
جلسات درمانی هیجان مدار
وظیفه درمانگر هیجان مدار توجه به میزان پویایی مراجع در جلسات درمانی است. همچنین تعاملات خانوادگی او مورد بررسی قرار می‌گیرد و سعی می‌شود تا ارتباطی که مبتنی بر احساسات صادقانه است تقویت کند. برای دستیابی به این هدف، درمانگر مراجع را تشویق می‌کند تا به مسائل عاطفی خود بنگرد و به او کمک می‌شود تا احساسات و عواطف خود را بهتر از قبل بشناسد.
تغییرات در سه سطح به شرح زیر رخ می‌دهد:
1- سازگاری روانی
بعد از جلسات درمان هیجان‌مدار شما این توانایی در فرد به وجود می‌آورد که عواطف خود را پس از شناسایی، اصلاح و مدیریت کند. توانایی بیشتر در مدیریت هیجان با رهایی از هیجان‌های منفی مانند اضطراب، استرس، علائم افسردگی و تکانشگری همراه است.
2- سازگاری محیطی
افراد طی فرآیند درمان ارزیابی بهتری در مورد میزان آسیب پذیری وقایع استرس زا کسب می‌کنند پس با موقعیت‌های مختلف بهتر سازگار می‌شوید و در صورت بروز مشکل از راهکارهای مقابله‌ای موثرتری استفاده می‌کنید. همچنین به تدریج این توانایی را به دست می‌آورید تا در موقعیت‌های سخت و تنش زا هیجانات خود را به شیوه‌ای مناسب تنظیم کنید.
3- سازگاری اجتماعی
مدیریت هیجانی در بهبود کیفیت روابط اجتماعی نقش به سزایی دارد و باعث می‌شود که بتوانید به تشخیص بهتر هیجان‌های خود و دیگران کمک کنید و متوجه چگونگی تاثیر هیجان‌ها بر رفتارتان شوید. طی این درمان شما نسبت به احساسات عمیق تر خود که ناشی از آسیب پذیری‌های روابط قبلی بوده و چگونگی تاثیر این احساسات بر روابط فعلی‌تان آگاه می‌شوید. در نتیجه می‌فهمید چه عاملی باعث مخدوش شدن روابط فعلی‌تان شده است.
در واقع یاد می‌گیرید که این احساسات را به گونه‌ای ابراز کنید که به ارتباط موثر با شریک زندگی یا اعضای خانواده تان کمک کند. روش‌های جدیدی را برای شنیدن حرف‌های دیگران و ارتباط با احساسات آن‌ها پیدا می‌کنید. به علاوه راه های موثری برای پاسخ به موقعیت‌های احساسی می‌یابید.
استفاده از درمان هیجان مدار برای زوج درمانی
در واقع از آن جایی که روش درمان هیجان مدار به صورت بنیادی به حل مشکلات زوجین می‌پردازد کاربرد زیادی دارد. در این روش به زوجین یاد می‌دهند که چه عواملی باعث شده است که رابطه عاطفی و هیجانی آنان از بین برود و با صحبت کردن، کاهش فاصله عاطفی و با تغییر الگوهای رفتاری به حل مشکلات بپردازند.
