معرفی رشته روانشناسی مشاوره (Counseling Psychology)
مشاوره جریان پر پیچ و خم و فعال بین مراجع و مشاور است که از طریق آن مراجع ارتباط برقرار کردن با دیگران را می‌آموزد؛ راههای صحیح برای ارضای نیازهایش را یاد می‌گیرد؛ عواطف ناشناخته‌اش را می‌شناسد؛ اطلاعات وسیع و عمیقی درباره درون خود به دست می‌آورد و بعد از شناخت هدف های زندگی، نحوه رسیدن به آنها را مشخص می کند.
در مشاوره، عقاید و نگرش‌ها و رفتار و در نهایت سبک زندگی فرد از طریق مشاوره دگرگون می شود.
در تعریف مشاوره باید گفت که فرآیندی تخصصی بین مراجع و مشاور است که از طریق آن مراجع با یاری مشاور به وارسی و تحلیل مشکلش می پردازند، به ابعاد ناشناخته شخصیت خود آگاهی می‌یابد، بر اثر تعامل و ارتباط درمانی با مشاور، به جستجوی راهکار برای مشکلاتش می‌پردازد.
مشاوره جریان پویایی بین مراجع و مشاور است که از طریق آن مراجع شیوه استقرار رابطه با بقیه را می‌آموزد؛ شیوه‌های معقول برای ارضای نیازهایش را یاد می‌گیرد؛ عواطف ناشناخته‌اش را می‌شناسد؛ اطلاعات وسیع و عمیقی درباره خویشتن به دست می‌آورد و بعد از شناخت اهداف زندگی، چگونگی رسیدن به آنها را معین می‌سازد.
مشاوره به معنای همکاری کردن و رأی و نظر دیگری را در انجام کاری خواستن است.
مشاوره جریانی است که در آن وجود رابطه درمانی بین مراجع و مشاور ضرورت دارد. مراجع بطور معمول با مسئله و مشکلی عاطفی مواجه است و مشاور در ارائه راهکار برای مشکلات عاطفی تخصص دارد. مشاور از طریق ایجاد ارتباط درمانی، به مراجع یاری میکند تا راه‌حلی برای مشکلش پیدا کند.
مشاوره روانشناسی یکی از خدمات درمانی به حساب می‌آید و ارائه اطلاعات صرف و پند دادن و تلقین عقاید مشاوره شمرده نمی‌شود؛ از این جهت در این موارد رابطه درمانی که لازمه درمان است و مشاور صرفاً افکار و عقایدش را برای مراجع بیان نمی کند.
از طریق جلسه درمان استرس های نسبتاً سطحی مراجع که خود در زندگی روزمره ایجاد شده اند، درمان می‌شوند. از طریق جلسه درمان، سازش مراجع با خود و دیگران و نیز مسئولیت‌پذیری و بلوغ عاطفی وی افزایش می یابد.
مشاوره رابطه‌ای درمانی بین مراجع و درمانگر است که در آن بر کسب تجربه و آگاهی تأکید می شود. در این تعریف، مشاور می‌کوشد تا با بهره‌گیری از صلاحیت‌های دانشگاهی و علمی و تجارب شغلی خود، مراجع را در شناخت امکانات و کسب بینش زیادتر در جهت حل مشکلاتش یاری دهد.
برای اطلاع از تفاوت مشاوره و روان درمانی کلیک کنید.
خصوصیات مشاور
مشاور زمان زیادی را صرف صحبت کردن با مراجعان و یاری به آنها در بیان احساساتشان می کند. مشاور می‌بایست در این حوزه آموزش‌های لازم را ببیند. یک مشاور باید در مراجعان اعتماد و حس آسایش و راحتی ایجاد کند.
او باید صبور و حساس بوده و درباره دیگران پیش داوری نکند و با همه اشخاص با هر سابقه‌ای قادر به صحبت کردن باشد.
مشاور نصیحت نمی‌کند!
اشخاص به علل و دلایل گوناگونی مانند فقدان عزیزان، مشکلات ارتباطی، مسایل مرتبط به ازدواج و یا بهبود روش زندگی به سراغ مشاور می‌روند.
شغل مشاور این نیست که به دیگران نصیحت کند که چه کار بکنند. نقش مشاور ترغیب دیگران برای دیدن انتخاب‌های موجود و یافتن راه حل های ویژه خودشان برای ایجاد تحولات مثبت است.
مشاور برای یاری به مراجعین خود بطور معمول نوع خاصی از درمان (که به عنوان رویکرد تئوریک درمانی شناخته شده است) را بکار می‌برد.
ساعت کاری و محیط کار مشاور
انجام کار پاره وقت در شغل مشاوره بسیار مرسوم است. گرچه در صورتی که مشاور بخواهد به صورت شخصی (فردی) و مستقل کار کند و مشاوره بدهد.
باید گفت مشاور، ملاقات حضوری با مراجعان دارد ولی گاهی نیاز است که با همسران، خانواده و همکاران آنها از طریق تلفن و اینترنت تماس داشته باشد
وظایف مشاور
- ترغیب مراجعان برای صحبت درباره عواطفشان
- ایجاد ارتباطی مبتنی بر اعتماد و احترام با مراجعان
- توافق با مراجعان برای موضوع صحبت جلسات مشاوره
- همدلی و همراهی کردن با صحبت‌های مراجعان و به چالش کشیدن آنها در صورت لزوم
- گوش کردن دقیق، پرسیدن پرسش و درک شرایط و موقعیت مراجعان برای ارائه بهترین راهنمایی به آنها
- ارجاع مراجعان به متخصصان دیگر در صورت نیاز – ارجاع مراجعین به روانپزشکان، روانشناسان یا مشاوران تخصصی همچون مشاوران شغلی یا مشاوران ازدواج جز این ارجاعات قرار می گیرند.
- حفظ اسناد محرمانه مراجعین، زیرا مراجعین برای یافتن راه حل مناسب بخش زیادی از اتفاقات خصوصی زندگی خود را برای مشاور تعریف می کنند و مشاور باید نسبت به آنها حس مسئولیت زیادی داشته باشد.
- یاری به مراجعان در دیدن چیزها و اتفاقات به صورت واضح‌تر یا به شکل خاص – زیرا روانشناسان با تئوری‌ها و دانش‌ها (ی) این حوزه آشنا هستند و می توانند مسائل را از زوایای مختلف رسیدگی کنند و ذهن مراجعه کننده را نسبت به آن معطوف نمایند.
حوزه های مشاوره روانشناسی
با نگاهی دقیق به شرایط مراجعان ، میتوان از هر یک از انواع مشاوره روانشناسی استفاده کرد تا بهترین نتیجه رقم بخورد.
مهمترین و پراستفاده‌ترین انواع مشاوره روانشناسی:
- ازدواج
- خانواده
- روانشناسی شغلی
- سلامت روان
- تحصیلی
دانشجویان رشته مشاوره روانشناسی در بدو ورود به دانشگاه احتیاجی به گزینش و انتخاب شاخه تخصصی خود ندارند و پس از سپری شدن مقطع کارشناسی و برای وارد شدن به فوق لیسانس باید نسبت به گزینش و انتخاب گرایش تخصصی مبادرت بپردازند.
با نگاهی دقیق به حساسیت‌های بسیار زیاد انواع مشاوره روانشناسی و تاثیرات خیلی زیاد آن بر روی مراجعین، شاهد توسعه گرایش های تخصصی و هر چه ریز تر شدن انواع مشاوره روانشناسی هستیم که دلیل مهم آن توسعه علم و دستاوردهای علم روانشناسی و ارائه راهکارهای دقیق‌تر و تخصصی‌تر برای مشکلات مراجعین می باشد.
علاوه بر انواع مشاوره روانشناسی یاد شده در بالا، مشاور روانشناسی می تواند با بکارگیری موارد قید شده در پایین هم به مراجعین خود یاری رسانی کند که این موارد شامل:
- رشد کودکان
- اختلال خوردن
- افسردگی
- تحصیلی
- ازدواج
- اضطراب
- کودک
- فرزندپروری
- طلاق
و بسیاری دیگر که به بهتر شدن حال روحی روانی مراجعین کمک میکند.
اهداف مشاوره
اهداف، وظایف و فعالیت‌های مشاوره را جهت می‌دهند و هدایت می کنند. وظایف، مراحلی هستند که برای وصول به اهداف بایست انجام شوند؛ و امکان دارد نیازمند بکارگیری فنون گوناگون باشد.
اهداف مشاوره امکان دارد ویژه یک شرایط باشد (مشاوره ژنتیک، خاتمه دادن به حاملگی ، مشاوره پیش از آزمایش HIV) یا اینکه جنبه‌های کلی‌تری را نیز در بر گیرد (ارزیابی روانی اجتماعی مراجع، پشتیبانی از مراجع و خانواده)
روشن و صریح بودن اهداف درمان کمک میکند به:
- از بین بردن سوء تفاهم‌ها (مثل اینکه مشاوره یک ارتباط بی پایان و دوستانه است)
- کم کردن تصورات غیر حقیقی درباره آنچه که در جلسات مشاوره امکان دارد مطرح شود یا اتفاق بیوفتد.
- ایجاد ارتباط واقع‌بینانه با مُراجع و کم کردن انتظارات نابجا درباره آنچه که با مشاوره قابل دستیابی است.
اهداف همواره باید با نیازها، مشکلات، موقعیت و شرایط محیطی مراجع، تناسب داشته باشد. چنانچه اهداف ناپسند، مبهم، بسیار کلی، غیر واقع‌بینانه یا وسیع باشند، احتمال پایینی دارد که درمان به سرانجام مطلوب برای مراجع رقم بخورد.
اهداف اساسی و مهم مشاوره برای مراجع
- با ارتقای اعتماد بنفس، استقلال فردی را به وجود آورد.
- برای اجرای تغییر، از انگیزه و مهارتهای مورد نیاز برخوردار شود.
- اعتماد بنفس و مسئولیت پذیری برای حل مسئله خود افزایش پیدا کند.
- اهداف قابل دسترسی برای التیام و بهبود بخشیدن به وضعیت خودانتخاب کند.
- مسیر های جدیدی برای نگریستن به موقعیت و مسئله خودش، بیابد و درک کند.
- مراجع تصویر واضح و واقع بینانه‌ای از موقعیت، عواطف و توانایی‌هایش به دست آورد.
- قادر باشد برای التیام و بهبود وضعیت، جلوگیری از مشکل (مثل بیماری)، یا تغییر مطلوب در سبک و شیوه زندگی طرحی عملی تهیه کند.
بطور معمول همه این اهداف در هر ارتباط مشاوره‌ای یا در حین جلسه، حاصل نمی‌شود؛ بلکه وابسته به شرایط و خصوصیات مراجع، هر جلسه امکان دارد بر یک یا معدودی از اهداف تمرکز گردد. کسب مهارتهای وسیع احتیاج به زمان زیادتری دارد.