زندگینامه محمد نقی براهنی
زنده ياد دكتر محمد نقی براهنی، نخستين فرزند خانواده ای از طبقه متوسط به سال 1311 در تبريز چشم به جهان گشود. دوره هاي دبستان و دبيرستان را در زادگاه خود به پايان رساند، بعد وارد دانشگاه تبريز شد و در سال 1334 با درجه عالي مدرک ليسانس خود را در آموزش زبان دريافت نمود.
همزمان با تحصيل در دوره ليسانس، در شهرستان مرند، به عنوان آموزگار مشغول به كار شد. پس از دريافت مدرک ليسانس به مدت دو سال در دبيرستانهای اروميه به تدريس پرداخت. بخاطر نبوغ و شايستگی قابل توجهی كه در طول تحصيل از خود نشان داده بود در سال 1335 با دريافت بورسيه تحصيلی به كشور انگلستان اعزام شد و در سال 1336 توانست از دانشگاه لندن ديپلم آكادميک روانشناسی پرورشی را دريافت نمايد.
به محض دريافت اين مدرک، به ادامه تحصيل پرداخت و در سال 1338 موفق به دريافت فوق ليسانس روانشناسی پرورشی از دانشگاه لندن شد. در اواسط سال 1340 به تبريز عزيمت كرد و تا سال 1343 به عنوان عضو هيات علمی گروه روانشناسی دانشگاه تبريز به تدريس و پژوهش پرداخت.
سپس برای ادامه تحصيل به آمريكا اعزام و در سال 1345 از دانشگاه كلمبيا درجه فوق ليسانس روانشناسی دريافت كرد. به دنبال اين موفقيت، تحصيل دوره دكتری را شروع كرده همزمان با آن به عنوان متخصص آزمون سازی در موسسه هارگوت پرس واقع در نيويورک آمريكا شروع به كار كرد و تا سال 1346 به اين كار ادامه داد.
دكتر محمد نقي براهني در سال 1347 درجه دكتری روانشناسی را از دانشگاه ياد شده دريافت كرد. در ادامه كار به ايران بازگشت و در گروه روانشناسی دانشكده علوم تربيتی دانشگاه تهران، ابتدا با سمت استادياری و سپس دانشياری به تدريس و پژوهش پرداخت و در سال 1362 با همان درجه دانشياری از دانشگاه تهران زودهنگام بازنشسته شد.
در دوران حضور در دانشگاه تهران با توجه به فقدان كتابهای درسی شايسته در زمينه های اصلی روانشناسی علمی روز به ترجمه متون زيربنايی دانشگاه های پيشتاز و پراعتبار جهان همت گماشت. كتابهای مبانی نظری آزمون های روانی، انگيزش و هيجان، روان آزمايی، روانشناسی يادگيری محصول اين رويكرد استاد است.
پا به پای اين تلاشها، نخستين گامها را در راه فعاليتهای آزمايشی و تجربی يا به بيان دقيق تر عملی شدن مفهوم پژوهش و تحقيق در اين شاخه از دانش بشری برداشت. نخستين اقدام براي تهيه هنجاريابی آزمون ها ، به ويژه آزمون های شناختی در اين مسير قرار داشت.
ضرورت وجود اين قبيل آزمونها در وزارت علوم و نيز آموزش و پرورش و همچنين برای بسياری از برنامه ريزی های آموزشی كلان كشوری از دير زمان احساس می شد. استاد در كنار اين تلاش های چند جانبه طرح بزرگ ” بررسی رابطه نمرات دانشگاهی با نمرات آزمون ورودی دانشگاه ها و نمرات دبيرستانی “ را به اجرا در آورد و نتايج آن را در كنفرانس های داخلی و خارجی بیان کرد.
برای آشنایی با دستگاه های اندازه گیری آزمایشات روانشناسی کلیک کنید.
در عين حال كه دقت علمی تا سرحد وسواس، مهمترين خط مشی استاد بود با اين همه رفتار بسيار دوستانه و فروتنانه او خصوصا با دانشجويان همواره به چشم می آمد و گاه مايع شگفتی بود.
در طول تعطيلی دانشگاه ها و بخصوص بعد از بازنشستگی، تهيه چند كتاب بنيادی ديگر از جمله كتاب نظريه های يادگيری و همچنين تهيه هنجار ايرانی برای رايجترين آزمون شناختی دنيا (وكسلر) در دستور كار استاد قرار گرفت و در همين دوران بود كه با دعوت انسانی بسيار شريف در دانشکده روانپزشكی تهران به تدريس روی آورد و به آموزش دانشجويان و راهنمايی پايان نامه های دوره های كارشناسی ارشد ، دكتری و دوره های تخصصي همت گماشت.
گردهم آمدن صاحب نظران و مدرسين دانشگاهها برای تاليف كتاب كليدی ” واژه نامه روانشناسی و زمينه های وابسته “ و ترجمه كتاب ” زمينه روانشناسی “ از زمره تدابير علمی فرهنگی بزرگی است كه در دوران تعطيلی دانشگاهها شروع گرديد. كتاب بزرگ دایرة المعارف روانشناسی را نيز در دست تهيه داشت كه متاسفانه مهلت به ثمر رساندن آن را نيافت.
علاوه بر همه اين فعاليت های چشمگير، كار بزرگ ديگري نيز در كارنامه خدمات ملی دكتر براهني قرار دارد و آن ساختن مجموعه آزمونی تحت عنوان ” مجموعه آزمون تشخيص استعداد “ است؛ گزارش سال ها رنج و مرارت او در زمينه اين كار خارق العاده در اختيار مسئولين آموزش و پرورش قرار دارد و اميد می رود هر چه زودتر انتشار يافته و زمينه كاربرد آن فراهم گردد .
ايشان فارغ از سود و زيان مادی و تنها با رويكرد دانشمندی عاشق و بی خبر از خود و بی اعتنا به خورد و خواب مشغول خدمت بود. تلاش های پيگير اين دانشمند فرزانه در استقرار موازين پژوهش های علمی در اين زمينه در چشم انداز بنيانگذاری انجمن روانشاسی ايران نيز قابل وصف است.
ثمره ازدواج دكتر محمد نقی براهنی با خانمی آموزگار دو فرزند می باشد كه يكی از آنان متخصص زنان و زايمان و ديگري در حال گذراندن تخصص در رشته طب اطفال است كه همواره گرمی بخش زندگانی سراسر كوشش و تلاش او بوده اند.
برخي از دانش پژوهان و كسانی كه از نزديک با اينگونه از خودگذشتگی خاموش دكتر براهنی آشنا بوده اند در نظر دارند به رسم پاسداشت اهل علم و جويندگان حقيقت و ترويج دانش امروزی ، از تلاش ها و زحمات علمی و مرتبت والای انسانی او برای پيشرفت دانش در كشور چراغ راه جوانان را برافروزند.
شادروان دكتر محمد نقی براهنی در آخرين سه شنبه مردادماه هزار و سيصد و هشتاد و يک در پايان يک سال طولانی پر از روزهای دشوار بيماری های پياپی در آرامش ابدی قرار گرفتند و در قطعه هنرمندان گلزار وادی رحمت شهر تبريز به خاک سپرده شدند. روانش شاد و يادش گرامی باد.