مشاوره پزشکی و بهداشتی برای کودکان
متخصص کودکان (پزشک اطفال)، فردی است که به طور ویژه برای مراقبت و درمان نوزادان، کودکان و گاهی اوقات نوجوانان آموزش دیده و تخصص دارد. یکی از مهمترین کارهایی که باید قبل از تولد نوزاد انجام دهید، این است که پزشکی را برای نظارت بر سلامت و بهداشت او انتخاب کنید. کودکان به سرعت رشد می‌کنند و در گذر زمان تغییرات فیزیکی، عاطفی و رفتاری متفاوتی را تجربه می‌کنند.
از این رو در سنین مختلف نوزادی، کودکی، نوجوانی و جوانی نیازهای منحصر به فردی دارند که خارج از تخصص پزشکان بزرگسالان است. در ادامه در مورد دکتر کودکان (متخصص اطفال)، وظایف او، بیمارانی که درمان می‌کند صحبت می‌کنیم. انتخاب متخصص کودکان یکی از اقدامات ضروری برای مراقبت از فرزندانتان است.
متخصص کودکان چه کسی است؟
اشنایی با متخصص کودکان (پزشک اطفال) به شما کمک می‌کند تا در هر زمان که بیماری‌های مختلفی را در کودک خود مشاهده کردید، بتوانید به این پزشک مراجعه کنید. متخصص کودکان پزشکی است که در درمان نوزادان، کودکان، نوجوانان و بزرگسالان جوان تخصص دارد. مراقبت از اطفال می‌تواند قبل از تولد شروع شود و تا دوران بارداری ادامه یابد.
تعیین محدوده سنی برای مراقبت از کودکان کار ساده‌ای نیست، زیرا این امر به نیازهای جسمی و روانی فرد بستگی دارد. اما به طور کلی متخصص کودکان از افرادی که در محدوده سنی زیر ۱۸ سال قرار دارند مراقبت می‌کند و آنها را از لحاظ جسمی، روحی و روانی معاینه می‌کند و در صورت مشاهده هرگونه آسیب، اقدام به درمان می‌کند.
کودکان در طول رشد دچار تغییرات سریع جسمی و ذهنی می‌شوند. متخصص اطفال این واقعیت را درک می‌کند و وضعیت سلامتی کودک را بر اساس محدوده‌های طبیعی سن آنها ارزیابی می‌کند.
وظیفه متخصص کودکان چیست؟
متخصص کودکان تا ۵ سالگی بارها کودک شما را معاینه می‌کند تا از وضعیت سلامت جسمی و ذهنی کودک مطمئن شود. پس از ۵ سالگی، متخصص اطفال فرزند شما را به صورت سالیانه معاینه می‌کند و وضعیت سلامت جسمی و روحی او را مورد بررسی قرار می‌دهد.
به صورت کلی متخصص اطفال کارهای زیر را انجام می‌دهد:
- معاینه فیزیکی انجام می‌دهد.
- واکسن‌های توصیه شده در سنین مختلف را به کودک تزریق می‌کند.
- رشد جسمی، رشد ذهنی، رفتارها و مهارت‌های فردی کودک را در سنین مختلف ارزیابی می‌کند و با استاندارد موجود مقایسه و تحلیل می‌کند.
- بیماری‌ها، عفونت‌ها، جراحات، شکستگی، دررفتگی و سایر مشکلات سلامتی فرزندتان را تشخیص داده و درمان می‌کند و در صورت نیاز داروهایی مانند مسکن‌ها و آنتی‌بیوتیک را تجویز می‌کند.
اطلاعاتی در مورد نیازهای سلامت جسمی و روحی و اجتماعی، ایمنی، تغذیه و تناسب اندام فرزندتان به شما می‌دهد. شما میتوانید در جلسات معاینات مختلف از متخصص اطفال سؤال‌های مراقبتی خود را بپرسید و مشاوره بگیرید تا بهتر بتوانید نقش خود را به عنوان والدین کودک ایفا کنید.
در صورتی که کودک شما بیمار شد و به مراقبتی فراتر از تخصص پزشک اطفال نیاز داشت، متخصص کودکان شما را به فوق‌تخصص مربوطه ارجاع می‌دهد. متخصصان اطفال طیف وسیعی از خدمات مرتبط با سلامت کودکان و نوجوانان را انجام می‌دهند. دکتر کودکان بعد از دوره‌ی تخصص می‌تواند برای دریافت فوق‌تخصص اقدام کند، برای مثال فوق‌تخصص قلب کودکان یا فوق‌تخصص غدد کودکان و غیره.
پزشک اطفال چه بیماری‌هایی را درمان می‌کند؟
تعداد زیادی از متخصصان کودک به عنوان پزشکی برای مراقبت‌های اولیه از کودک کار می‌کنند. متخصص اطفال برای اطمینان از سلامت جسمی و ذهنی و روحی کودک، معاینات و بررسی‌های مختلفی انجام می‌دهد و طیف وسیعی از بیماری‌ها را تشخیص داده و درمان می‌کند.
این پزشکان بر روی واکسن‌های مختلفی که باید به کودک در سنین مختلف تزریق شود، نظارت دارند، مثلاً واکسن فلج اطفال که اگر تزریق نشود، کودک دچار فلج اطفال می‌شود. دکتر کودکان توصیه‌های بهداشتی مناسب را در سنین مختلف به کودک و والدین ارائه می‌کنند تا کودکان زندگی سالم‌تر و مفیدتری داشته باشند. از جمله موارد دیگری که متخصص کودک مورد بررسی قرار می‌دهد، رشد قد کودکان و بلوغ نوجوانان است.
برای خواندن مقاله مشاوره برای ترس در کودکان و درمان آن در مجله رابینیا کلیک کنید.
سایر متخصصان اطفال در درمان بیماری‌های خاص یا محدوده سنی خاص تخصص دارند. نمونه‌هایی از انواع فوق‌تخصص اطفال عبارت اند از:
فوق‌تخصص نوجوانان
نوجوانی یکی از حساس‌ترین دوره‌های زندگی هر فرد است. در این دوران نوجوان با تغییرات فیزیکی، هورمونی، رفتاری و شخصیتی زیادی مواجه است و گذشتن از این چالش‌ها بدون کمک یک متخصص و بدون حمایت والدین سخت خواهد بود.
متخصص نوجوانان به مراقبت از نوجوانان در محدوده سنی ۱۱ تا ۲۱ سال می‌پردازد. نوجوانان معمولاً با فشارهای اجتماعی و تحصیلی زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و ممکن است با بیماری‌ها، عادت‌ها و رفتارهای خطرناک مواجه باشند. متخصص نوجوانان آموزش دیده‌اند تا به نوجوانان و جوانان در مورد نیازهای پیچیده مراقبت از سلامت جسمی، رفتاری و عاطفی خود کمک کنند.
فوق‌تخصص اطفال مراقبت‌های ویژه
یک تیم از متخصص کودکان در بخش مراقبت‌های ویژه، مراقب کودکانی هستند که در موقعیت‌های بهداشتی ناپایدار یا بحرانی هستند و آنها را درمان می‌کنند.
فوق‌تخصص اورژانس اطفال
برخی از متخصصان کودکان بر مراقبت از کودک با بیماری حاد یا آسیب دیده در بخش اورژانس تمرکز می‌کنند. یک پزشک متخصص اورژانس کودکان از نوزادان، کودکان و نوجوانانی مراقبت می‌کند که به دلیل آسیب‌دیدگی یا بیماری حاد به مراقبت و کمک فوری پزشکی نیاز دارد؛ این صدمات یا بیماری‌ها اغلب می‌توانند جدی و بسیار خطرناک باشند.
پزشکان اورژانس اطفال در بخش‌های اورژانس بیمارستان‌های اطفال، بیمارستان‌های آموزشی، بیمارستان‌های اجتماعی و مراکز مراقبت فوری کودکان کار می‌کنند.
فوق‌تخصص کودکان رشدی – رفتاری
این متخصص کودکان، رشد رفتاری کودک و نوجوان را ارزیابی می‌کند. پزشکان متخصص رشدی – رفتاری آموزش دیده‌اند تا جنبه‌های روانی و اجتماعی کودک و نوجوان را در نظر بگیرند و مشکلات فیزیکی و رفتاری آنها را بررسی کنند. این موارد شامل اختلالات یادگیری، اختلالات عادت مانند تیک‌ها، اختلالات تنظیمی مانند مشکلات تغذیه یا مشکلات انضباطی، ناتوانی‌های رشدی مانند فلج مغزی، اوتیسم و آسپرگر می‌شود. بررسی رشد قد کودکان هم در حوزه وظایف این متخصص قرار می‌گیرد.
فوق‌تخصص اطفال کودک آزاری
متأسفانه تعرض به کودک و کودک آزاری به شکل‌های مختلف در جهان بسیار شایع است. تجارب بد کودکی تأثیر زیادی روی شخصیت و رفتار فرد در بزرگسالی می‌گذارد. متخصص اطفال کودک آزاری، تجربه و مهارت‌های ویژه‌ای در ارزیابی کودکانی دارد که ممکن است قربانی نوعی سوء استفاده، آزار و اذیت یا بی‌توجهی قرار گرفته باشند.
تجاوز جنسی به کودک و نشانه‌های تجاوز به کودک و اقدامات ضروری بعد از تجاوز باید توسط متخصص اطفال کودک آزاری مورد بررسی قرار بگیرد، زیرا آنها برای تشخیص و درمان این آسیب‌ها آموزش دیده‌اند. برای جلوگیری از کودک آزاری، این متخصصان با افسران مجری قانون و مددکاران اجتماعی همکاری می‌کنند تا به کودکانی که مورد تعرض، پدوفیلی یا دیگر آسیب‌ها قرار گرفته اند کمک کنند.
فوق‌تخصص انکولوژیست-هماتولوژیست اطفال
متأسفانه، بسیاری از سرطان‌ها در اطفال شایع‌تر از بزرگسالان هستند. متخصص انکولوژی اطفال در تشخیص و درمان انواع سرطان‌های کودکان تخصص دارد. اگر فرزند شما مبتلا به اختلالات خونی و سرطان باشد، پزشک شما را به متخصص هماتولوژی و انکولوژی کودکان ارجاع می‌دهد.
فوق‌تخصص بیماری‌های عفونی کودکان
متخصص عفونی کودکان، اطفال مبتلا به اختلالات مادرزادی یا اکتسابی سیستم ایمنی، از جمله بیماری‌های ناشی از ورود باکتری، قارچ، انگل به بدن یا سایر عفونت‌های نادر و پیچیده را ارزیابی و درمان می‌کند. یکی از بیماری‌های عفونی شایع که این بیماران کوچک به آن مبتلا می‌شوند، عفونت گوش است که در حوزه تخصص متخصص عفونی اطفال قرار می‌گیرد.
فوق‌تخصص قلب و عروق کودکان
متخصص قلب و عروق کودکان در تشخیص و درمان کودکان مبتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی تخصص دارد. بیماری‌های قلبی مختلفی در مورد کودکان وجود دارد که درمان آن کار هر متخصصی نیست. بسیاری از پزشکان متخصص قلب کودکان هنگام تصمیم‌گیری برای انتخاب بهترین استراتژی درمانی با جراح قلب کودکان همکاری نزدیک دارند. شرایط خاص هر کودک به یک برنامه درمانی جامع و فردی نیاز دارد.
متخصص قلب و عروق اطفال می‌توانند قبل از تولد، در دوران کودکی و بزرگسالی بیماران را درمان کنند. بیماری‌های قلب و عروق مختلفی در اطفال وجود دارد که قابل درمان هستند مانند: آریتمی (ضربان قلب نامنظم)، بیماری قلبی مادرزادی، اختلالات گردش خون، پیوند قلب، نارسایی قلبی، ناهنجاری‌های قلبی جنین.
فوق‌تخصص ریه اطفال
متخصص ریه اطفال اختلالات کودکانی را که مشکلات تنفسی و بیماری‌های ریوی دارند، تشخیص می‌دهد و درمان می‌کند. متخصص ریه کودکان برای پیشگیری، شناسایی و درمان هرگونه بیماری دستگاه تنفسی از جمله آسم دوران کودکی تخصص دارند.
فوق‌تخصص روماتولوژیست اطفال
روماتولوژیست اطفال، کودکان و نوجوانانی که دارای اختلالات اسکلتی و عضلانی هستند را درمان می‌کند. این متخصصان از کودکان مبتلا به بیماری‌های خودایمنی (بیماری‌هایی که در آن سیستم ایمنی به سلول‌های سالم بدن حمله می‌کند) و دیگر بیماری‌های روماتولوژی کودکان مراقبت می‌کنند. اختلال ساق پا نوزادان و مشکلات پای کودکان هم از جمله مواردی است که تحت نظر متخصص روماتولوژی کودکان درمان می‌شود.
فوق‌تخصص نفرولوژیست اطفال
نفرولوژیست کودکان، بیماری‌هایی را که بر سیستم کلیوی و ادراری تأثیر می‌گذارند، از جمله عفونت‌های دستگاه ادراری و بیماری‌های کلیوی را تشخیص می‌دهد و از کودکان مبتلا به بیماری‌های مختلف کلیوی مراقبت می‌کند. شما میتوانید برای شب‌ادراری کودک خود به متخصص نفرولوژیست اطفال مراجعه کنید.
فوق‌تخصص مغز و اعصاب اطفال
متخصص مغز و اعصاب کودکان به درمان و مدیریت اختلالات عصبی در اطفال می‌پردازد. مشکلات و اختلالات عصبی که کودک در دوران خردسالی با آن دست و پنجه نرم می‌کند ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. متخصص مغز و اعصاب کودکان از ابتدای تشخیص بیماری‌های مغز و اعصاب در اطفال تا درمان کامل آن نظارت می‌کند.
فوق‌تخصص نوزادان پری‌ناتال
همانطور که گفتیم، مراقبت از کودک قبل از تولد و حتی قبل از ایجاد نطفه شروع می‌شود. متخصص نوزادان، از نوزادان قبل از تولد، حین تولد و بعد از تولد مراقبت می‌کنند. یکی از کارهای مهم متخصص نوزادان، مراقبت و درمان نوزادان نارس و بدحال است.
نوزادان نارس در معرض خطر بسیاری از بیماری‌ها قرار دارند.متخصصان نوزادان برای رسیدگی به پیچیده‌ترین و پرخطرترین موقعیت‌های مربوط به نوزادان آموزش‌دیده‌اند. آنها عمدتاً در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان کار می‌کنند.
اگر مشکل قبل از تولد نوزاد شناسایی شود، متخصص نوزادان می‌تواند با یک متخصص زنان و زایمان همکاری کند و به مراقبت از نوزاد در دوران بارداری کمک کند. برای نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند یا دارای بیماری‌های جدی، جراحات یا نقص‌های مادرزادی هستند، متخصص نوزادان می‌تواند در زمان زایمان و مراقبت‌های بعدی از نوزاد در آنجا حضور داشته باشد. از دیگر مسائلی که متخصص نوزادان به آن نظارت دارد، زردی نوزادان است.
فوق‌تخصص گوارش کودکان
متخصص گوارش کودکان، در تشخیص و درمان اختلالات دستگاه گوارش نوزادان و اطفال و نوجوانان تخصص و مهارت دارد. یبوست کودکان و بی‌اشتهایی کودکان از جمله مواردی است که باید تحت نظر متخصص گوارش اطفال درمان شود.
فوق‌تخصص غدد کودکان
دکتر کودک، کودکانی را که مشکلات رشد، بلوغ، دیابت یا سایر اختلالات مربوط به هورمون‌ها و غدد درون ریز دارند را به متخصص غدد کودکان ارجاع می‌دهد. دکتر غدد کودکان ناهنجاری‌های هورمونی یا سایر مشکلات غدد درون ریز، از جمله دیابت کودکان و نوجوانان، کم‌کاری تیروئید کودکان، تیروئید پرکار در کودکان یا مشکلات رشد مانند رشد قدی کودکان را تشخیص داده و به درمان آنها می‌پردازد.
هورمون‌ها نحوه رشد و بلوغ کودک را تعیین می‌کنند؛ در صورتی که کودک دچار کمبود هورمون رشد باشد، دچار اختلال رشدی در جسم و ذهن می‌شود. مشکلاتی که توسط متخصص غدد کودکان درمان می‌شود با مشکلاتی که متخصص غدد بزرگسالان درمان می‌کنند، متفاوت است. مسائل مربوط به رشد و تکامل می‌تواند مشکلاتی را در زمینه رشد جنسی کودک ایجاد کند که می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر سلامت جسمی و عاطفی آنها داشته باشد.
روانشناس یا روانپزشک کودک
سلامت روان کودک به اندازه سلامت جسمانی او مهم است. گاهی اوقات یک رویداد آسیب‌زا، مرگ یکی از عزیزان، یا تغییرات بزرگ در زندگی خانوادگی باعث ایجاد تغییراتی در روان کودک می‌شود. در این موقعیت‌ها کودک شما باید با یک روانشناس یا روانپزشک کودک صحبت کند، زیرا تجارب و تروماهای کودکی تأثیر زیادی روی شکل‌گیری شخصیت کودک دارد.
بسیار مهم است که به احساسات کودک خود توجه کنید و مطمئن شوید که او می‌داند کسی را دارد که با او صحبت کند. گاهی اوقات اختلال کم توجهی و بیش‌فعالی (ADHD)، اوتیسم، سندروم آسپرگر یا سایر چالش‌های یادگیری، مراجعه به یک متخصص سلامت روان را به بخشی اساسی و مهم برای موفقیت تحصیلی فرزند شما تبدیل می‌کند.
ویژگی‌های یک متخصص اطفال خوب چیست؟
در انتخاب دکتر کودکان، باید به فاکتورهای زیادی توجه کنید. یک متخصص اطفال خوب ویژگی‌های زیر را دارد:
- شخصیت دلپذیر: ارتباط با یک متخصص اطفال خوب بسیار آسان است. او به صورت واضح و شفاف به تمام سوالات شما پاسخ می‌دهد و نگرانی‌های شما را درک می‌کند و به همان اندازه از کودکتان مراقبت می‌کند.
- آگاهی از آخرین پیشرفت‌های پزشکی: یک دکتر اطفال خوب همیشه در جریان آخرین تحقیقات و پیشرفت‌های علم پزشکی است و مهارت‌های خود را به‌روز می‌کند.
- مهارت در مدیریت مشکلات پزشکی و حمایت از والدین: او درک می‌کند که نقشش در مدیریت مشکلات پزشکی و حمایت از والدین در دوران سخت بیماری فرزندشان چقدر مهم است و این نقش را به‌خوبی ایفا می‌کند.
- حساسیت نسبت به احساسات کودک: او هنگام صحبت با کودک، سن و احساسات آن را در نظر می‌گیرد و سعی می‌کند احساس خوبی به کودک منتقل کند.
- ارائه اطلاعات مفید به والدین: بهترین پزشکان اطفال اطلاعات مفیدی در مورد رشد و سلامت کودک به والدین ارائه می‌دهند تا آنها به بهترین شکل ممکن نقش خود را ایفا کنند.
- ارتباط موثر با کودک و والدین: یک دکتر اطفال خوب علاوه بر دانش و مهارت، باید بتواند ارتباط موثری با کودک برقرار کند و والدین را به‌درستی راهنمایی کند.
چرا به متخصص اطفال نیاز داریم؟
در طول رشد جسمی و ذهنی کودک، مسائل مختلفی وجود دارد که نیازمند مشاوره و درمان از سوی دکتر کودکان هستند. همچنین، ممکن است کودک با مشکلات، بیماری‌ها، نقایص ژنتیکی و اختلالات اکتسابی مواجه شود که برای رفع آنها و بازیابی سلامتی، نیاز به مراجعه به متخصص اطفال دارد.
تفاوت بین درمان بزرگسالان و کودکان چیست؟
تفاوت‌های قابل توجهی بین درمان بزرگسالان و کودکان وجود دارد، از جمله اینکه اندازه بدن کودکان کوچکتر و اندام‌های داخلی آنها ظریف‌تر و نابالغ‌تر است. همچنین، تفسیر علائم، تشخیص و درمان همگی تحت تأثیر سن بیمار است که در مورد بزرگسالان این چالش بسیار کمتر است.
آیا متخصص اطفال می‌تواند بزرگسالان را درمان کند؟
متخصص اطفال می‌تواند بزرگسالان را هم معاینه و درمان کند، اما به دلیل ویژگی‌های فیزیولوژیکی و حساسیت‌های متفاوت، بهتر است که بزرگسالان به پزشکان عمومی مراجعه کنند. علاوه بر این، برای برخی مسائل خاص نیاز به تخصص‌های خاص تر دارند که ممکن است متخصص اطفال آنها را پوشش ندهد.
چه زمانی باید به متخصص اطفال مراجعه کرد؟
والدین باید فرزندان خود را به دکتر کودکان برای معاینه و چکاپ دوره‌ای ببرند. تا قبل از 2 سالگی هر 3 الی 6 ماه یکبار و پس از 5 سالگی حداقل یکبار در سال باید به متخصص اطفال مراجعه کنند تا از سلامتی کودکان خود اطمینان حاصل کنند.
همچنین شما میتوانید از مشاوران رابینیا به صورت آنلاین وقت مشاوره دریافت نمایید.