نوروفیدبک در کودکان
نوروفیدبک به‌عنوان یک روش درمانی جدید در روانشناسی طرفداران بسیاری پیدا کرده است و استفاده از آن در کودکان به درمان بسیاری از اختلالات عصبی رشدی از جمله بیش فعالی و اختلالات طیف اوتیسم، بسیار کمک کرده است. در این روش با استفاده از کامپیوتر، امواج مغزی کودک بر روی صفحه نمایشگر مشاهده میشود و سپس به کودک آموزش داده میشود که این امواج را به شکل مورد نظر کنترل کند.
در واقع هدف کلی نوروفیدبک در کودکان، آموزش خودتنظیمی به آن‌ها می‌باشد. از آن جایی که این روش غیرتهاجمی و بدون دارو است و هیچ عوارضی برای کودک ندارد، بسیار توسط متخصصان توصیه میشود. با این حال بهتر است قبل از انجام نوروفیدبک، از مشاوره کودک بهره‌مند شوید تا با اطمینان خاطر بیشتری این روش را دنبال کنید.
نوروفیدبک چیست؟
نوروفیدبک یک روش درمانی جدید و غیرتهاجمی است که به کودکان کمک می‌کند تا با اصلاح و تعادل امواج مغز آرام باشند، در مدرسه تمرکز بیشتری داشته باشند و شب‌ها سریع‌تر و راحت‌تر به خواب بروند. در واقع نوروفیدبک به معنی آموزش مغز توسط خود مغز است و روشی ایمن برای تنظیم و بهینه‌سازی امواج مغزی محسوب میشود.
انسان در حالت عادی از نحوه فعالیت امواج مغزی خودآگاهی ندارد و قادر به کنترل آن‌ها نیست، اما در طی جلسات درمانی نوروفیدبک، فرد می‌آموزد که چطور این امواج را در بهینه‌ترین حالت ممکن تنظیم و مدیریت کند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت نوروفیدبک فرد را قادر به دیدن دنیای درون مغزش می‌کند.
جلسات نوروفیدبک چگونه برگزار می‌شوند؟
یک جلسه نوروفیدبک با گرفتن شرح‌حال مراجع شروع میشود. سپس کودک بر روی صندلی مخصوص نوروفیدبک می‌نشیند و متخصص سنسورهایی را بر روی نقاط مختلف سر او قرار می‌دهد. وظیفه این سنسورها این است که فعالیت الکتریکی و امواج مغز را ثبت کنند. کودک باید آرام باشد و به صفحه نمایشی که در روبه رویش قرار دارد توجه کند.
در صفحه نمایش کامپیوتر، معمولاً از فیلم، تصویر یا بازی‌های رایانه‌ای مخصوص استفاده میشود. کودک باید بدون دخالت دست و به‌وسیله امواج مغزی بازی را هدایت کند. این مسئله باعث میشود تا کودک جلسات نوروفیدبک را باعلاقه دنبال کند. کودک به‌وسیله بازخوردهایی که دریافت می‌کند به‌مرور یاد می‌گیرد تا بتواند امواج مغزی خود را کنترل کند و بهترین عملکرد را از خود نشان دهد.
نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، تعداد جلسات درمانی است. برای اینکه جلسات اثربخش واقع شوند پیشنهاد میشود که به‌طور معمول 2 یا 3 بار در هفته و به مدت 2 تا 3 ماه کودک تحت درمان قرار بگیرد.
کاربردهای نوروفیدبک در کودکان
به‌طورکلی نوروفیدبک غیرتهاجمی و بدون دارو است و کودک را برای موفقیت تحصیلی در آینده آماده می‌کند. همچنین مشکلات رفتاری را کاهش می‌دهد و باعث افزایش مدت‌زمان و کیفیت خواب میشود. یک نکته جالب توجه در ارتباط با نوروفیدبک این است که هم برای درمان اختلالات کودکان نظیر بیش فعالی یا اوتیسم و هم برای مشکلات رفتاری کودکان، نظیر پرخاشگری یا لجبازی مؤثر واقع میشود.
به‌طور تخصصی در اکثر موارد متخصصین جهت درمان و کاهش علائم کودکان با اختلال کمبود توجه و بیش فعالی از نوروفیدبک استفاده می‌کنند. بااین‌حال در موارد دیگری از نوروفیدبک استفاده میشود که شامل موارد زیر است.
- مشکلات توجه در کودکان
- اضطراب (اضطراب جدایی، اضطراب اجتماعی، اضطراب فراگیر و…)
- آسیب مغزی
- درد مزمن و سردرد
- افسردگی
- مشکلات خواب
- مشکل تمرکز در کلاس و هنگام مطالعه
- پرخاشگری کودک
- اختلالات یادگیری
نکته حائز اهمیت این است که همانند سایر روش‌های درمانی، نوروفیدبک در کودکان هم محدودیت‌هایی دارد و به‌نوعی دوای درد هر نوع بیماری محسوب نمی‌شود.
بازگشت علائم بیماری
یکی از سؤالاتی که معمولاً در زمینه استفاده از روش نوروفیدبک برای کودکان مطرح میشود این است که آیا درمان اثر قطعی دارد یا پس از مدتی علائم بیماری مجدداً بازخواهد گشت؟
در روش درمانی نوروفیدبک، کودک یک مهارت جدید را آموزش می‌بیند، تا زمانی که کودک از این تکنیک‌ها استفاده کند، می‌تواند از بازگشت علائم بیماری جلوگیری کند اما در صورتیکه جلسات درمان به‌طور کامل طی نشود و یا از مهارت‌های آموخته‌شده استفاده نشود، احتمال بازگشت علائم وجود دارد و این اتفاق مخصوصا در کودکان با اختلال نقص توجه و بیش فعالی بیشتر رخ می‌دهد.
عوارض نوروفیدبک در کودکان
بر اساس مطالعاتی که در طی سال‌های گذشته در ایران و سایر کشورهای جهان در ارتباط با عوارض نوروفیدبک انجام شده، خوشبختانه عوارض جانبی خاصی برای این روش درمانی ذکر نشده است. این مسئله نشان می‌دهد که درمان نوروفیدبک می‌تواند یک روش مؤثر و کم‌خطر برای کودکان باشد. بااین‌حال برای اینکه بتوانیم از نوروفیدبک در درمان بیماری‌ها استفاده کنیم علاوه بر کم‌خطر یا بی‌خطر بودن باید، موفقیت این روش برای درمان یک بیماری مشخص، توسط تحقیقات علمی معتبر تائید شده باشد.
سؤالات متداول
1. کودکان از چه سنی می‌توانند تحت درمان نوروفیدبک قرار بگیرند و استفاده از آن برای چه اختلالاتی مفید است؟
بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده بهترین سن برای شروع درمان مشکلات کودکان توسط نوروفیدبک سن دبستان می‌باشد. همچنین به طور کلی برای اختلالات عصبی رشدی از جمله اوتیسم، بیش فعالی و اختلالات یادگیری موثر واقع میشود.
2. آیا نوروفیدبک برای کودکان خطرناک است؟
همان‌طور که توضیح داده شد نوروفیدبک، یک روش درمانی جدید و غیرتهاجمی است ازاین‌جهت کودک هیچ آسیب یا دردی را در حین انجام نوروفیدبک احساس نمی‌کند. به دلیل اینکه کودک صرفاً با امواج مغزی خود و بدون دخالت دست می‌تواند صفحه‌نمایش کامپیوتر و بازی رایانه‌ای اجرا شده را کنترل کند، این روش جذابیت زیادی را برای کودکان به وجود می‌آورد.
برای تشخیص و کنترل و بهبود اوتیسم با نوروفیدبک و QEEG کلیک کنید.
