اعتیاد به شبکه های اجتماعی
امروزه فقط مصرف مواد مخدر اعتیاد محسوب نمی‌شود، بعضی از رفتارها و کارها نیز اعتیادآور هستند. یکی دیگر از انواع اعتیاد، اعتیاد به شبکه‌های مجازی است. این نوع اعتیاد در دسته اعتیادهای رفتاری قرار گرفته می‌شود. زمانی که فرد توانایی کنترل و توقف استفاده از تلفن همراه خود را نداشته باشد و دائم در حال ارسال پیام در فضاهای مجازی بوده و همیشه آنلاین است می‌توان گفت که اعتیاد به فضاهای مجازی صورت گرفته است. در این مقاله به نشانه ها، علائم و روش های ترک اعتیاد به فضای مجازی می‌پردازیم. همراه ما در سایت رابینیا باشید.
علائم و نشانه‌های اعتیاد به شبکه های اجتماعی
از جمله مهم‌ترین نشانه‌های اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
1. چک کردن مداوم
اولین کاری که فرد بعد از بیدار شدن و یا پس از رسیدن به خانه به سراغ آن می‌رود چک کردن تلفن همراه است. چک کردن مدام تلفن هوشمند و مشاهده توئیت‌ها، ایمیل‌ها و… در طول شبانه روز از علائم اعتیاد به فضاهای مجازی است. در این بین فرد بدون داشتن ضرورت در طول روز چندین بار تلفن همراه خود را چک می‌کند.
2. بدخلقی و اضطراب
اضطراب، بداخلاقی و تشویش از اصلی ترین مشخصه های اصلی اعتیاد محسوب می‌شود. اگر فرد به اینترنت دسترسی نداشته باشد همین واکنش ها افزایش پیدا می‌کند. اگر شما برای کاهش اضطراب خود مجدداً به همان شبکه‌های اجتماعی پناه ببرید در حقیقت در مسیر تداوم اعتیاد خود گام برداشته‌اید.
3. کاهش عملکرد روزمره
بیشتر افرادی که به فضای مجازی اعتیاد دارند، زندگی روزمره خود را فدای این فضای مجازی کرده و خود را به شدت درگیر فضای مجازی می‌کنند. با بروز اعتیاد به فضای مجازی، فرد از نظر عملکرد در زمینه شغلی و تحصیلی افت شدیدی می‌کند. اعتیادبه فضای مجازی هزینه های زیادی را نیز به دنبال دارد.
4. مختل شدن ارتباطات در دنیای واقعی
پرداختن افراطی به دنیای مجازی و شبکه های اجتماعی معمولا به ارتباطات افراد در محیط واقعی زندگی صدمه می‌زند و دیواری نامرئی بین آنها ایجاد می‌کند. برای مثال زوجینی که دائما درگیر استفاده از گوشی همراه خود هستند فرصت کافی برای مصاحبت با یکدیگر پیدا نمی‌کنند؛ این مسئله می‌تواند میزان صمیمت و رضایت زناشویی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. همچنین علاوه بر ارتباط زوجین می‌تواند به رابطه بین فردی در هر سطحی آسیب برساند و تنش‌ها و تعارضات زیادی را رقم بزند.
مقاله تاثیر شبکه‌های اجتماعی بر روابط زناشویی را به شما پیشنهاد می‌کنیم تا مطالعه کنید.
5. صرف زمان بسیار زیاد برای شبکه های اجتماعی
اعتیاد به شبکه های اجتماعی باعث می شود ساعت‌های زیادی را در اینترنت بگذرانید. اگر این مسئله به درستی مدیریت نشود می‌تواند بیشتر اوقات روز شما را گرفته و باعث کاهش عملکرد در سایر حوزه‌های زندگی تان شود. برای مثال ممکن است تمام اوقات فراغت خود را صرف فضای مجازی کنید و رغبتی برای انجام فعالیت در محیط واقعی زندگی نداشته باشید.
6. ناتوانی در کاهش یا مدیریت پرداختن به شبکه های اجتماعی
افرادی که دچار اعتیاد به شبکه های اجتماعی هستند اغلب تلاش‌های مکرر و ناموفقی در زمینه کاهش یا قطع استفاده از فضای مجازی دارند. برای مثال ممکن است بارها تصمیم بگیرید همه چیز را کنار بگذارید و یا ساعات استفاده از شبکه های اجتماعی را محدود نمایید اما بازهم به سمت استفاده افراطی از این فضاها کشیده شوید و در برابر آن احساس ناتوانی کنید.
7. داشتن افکار وسواسی در مورد استفاده از شبکه های اجتماعی
کسانی که به فضای مجازی اعتیاد پیدا می‌کنند، وقتی به اینترنت و فضای مجازی دسترسی نداشته باشند، به طور وسواسی به آن فکر می‌کنند و به دنبال فرصت هستند تا به سرعت وارد فضای مجازی شوند.
علل اعتیاد به شبکه های اجتماعی
افراد بیشتر برای سرگرمی، تایید شدن از جانب دیگران، فرار از مشکلات و نیازهای اجتماعی برآورده نشده به استفاده مداوم از شبکه های اجتماعی روی می‌آورند که این مسئله به مرور باعث اعتیادهای رفتاری از جمله اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و حتی اعتیاد به قمار که فرد از طریق شبکه‌های اجتماعی شرط بندی می‌کند نیز می‌شود.
از جمله مهم‌ترین دلایل اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی می‌توان به موارد زیر اشاره داشت.
1. سرگرمی
برای بسیاری از افراد این فعالیت یک سرگرمی محسوب می‌شود که می‌تواند برای ساعت‌های طولانی وقت آنها را پر کند. در حقیقت گاهی اوقات خالی بودن زندگی فرد از هر نوع سرگرمی او را به زندگی دائم در فضای مجازی و اعتیاد به اینترنت سوق می‌دهد.
2. دریافت تأیید اجتماعی
بسیاری از افراد در دنیای واقعی در روابط اجتماعی مشکل دارند و نمیتوانند به خوبی ارتباط برقرار کنند. از این رو در دنیای مجازی یک چهره جدید از خود ارائه داده و به دنبال تایید دیگران است.
3. نیازهای اجتماعی برآورده نشده
اگر شخص از روابط اجتماعی خود در دنیای واقعی راضی نباشد، ممکن است به دنبال فردی برای برقراری ارتباط و صحبت کردن با او در فضای مجازی باشد.
4. برونگرایی از علل اعتیاد به شبکه های اجتماعی
افراد برونگرا به دلیل اینکه مدام در حال ارتباط با دیگران هستند، شروع به فعالیت در فضای مجازی می‌کنند تا دایره دوستان و آشنایان خود را افزایش دهند. با اینکه فضای مجازی برای افراد برونگرا فضای مناسبی را ایجاد می‌کند ولی نتایج منفی خود را نیز برای فرد به وجود می‌آورد.
5. فرار از مشکلات از علل اعتیاد به شبکه های اجتماعی
بسیاری از مردم برای دوری از مشکلات و مواجه نشدن با چالش های زندگی خود را پشت فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مخفی می‌کنند. حقیقتا از آنجایی که مواجه شدن با مشکلات زندگی اضطراب بسیاری را برای افراد به همراه خواهد داشت آنها با استفاده از شبکه‌های مجازی از این اضطراب اجتناب می‌کنند.
نتایج اعتیاد به شبکه های اجتماعی
بر اساس عقاید پژوهشگران، شبکه‌های اجتماعی می‌تواند در ارتباط برقرار کردن با دیگران به ما کمک کنند ولی افراط در استفاده از آنها نتیجه منفی و معکوس داشته و ارتباط در دنیای واقعی را برای فرد محدود می‌کند. همه ما در زندگی مشغله های مختلفی را داریم که فرصت کمی برای ما باقی می‌گذارد. بهتر است به جای فرصت کمی که در زندگی داریم وقت خود را با ارتباطات واقعی بگذرانیم و ارتباطات مجازی را کاهش دهیم. شاید ظاهرا همه چی در فضای مجازی خوب باشد ولی در واقع از زندگی واقعی به خاطر افراد غیر واقعی که حتی آنها را کاملا نمی‌شناسید از دست می‌دهید. ما برای تضمین سلامت روحی خود نیاز به داشتن ارتباطات انسانی در دنیای واقعی هستیم. افزایش این نوع اعتیاد حتی ممکن است منجر به ارتکاب جرم در میان این افراد شود یا آسیب‌های روحی و جسمی و حتی مالی برای این افراد به همراه داشته باشد. قرار دادن اطلاعات اضافی در این شبکه‌ها بخصوص برای نوجوانان مخاطرات زیادی را به همراه می‌آورد و گاها منجر به سوءاستفاده افراد سودجو می‌شود.
درمان اعتیاد به شبکه های اجتماعی
با توجه به نتایج منفی که اعتیاد به فضای مجازی برای ما دارد باید به فکر رهایی از آن باشیم. در ادامه راهکارهایی برای رهایی از این اعتیاد پیشنهاد می‌کنیم که تا حد زیادی کمک شایانی به ما می‌کند تا به دنیای واقعی بازگردیم.
1. زیستن در حال
خیلی از افراد معتاد به شبکه های اجتماعی به دنبال این هستند که عک های گرفته شده را ثبت کنند تا در آینده به آنها دسترسی داشته باشند. افراط در این مورد باعث می‌شود تا از دنیای واقعی جا مانده و از زندگی حقیقی جا بماند. بهتر است کمی از آینده فارغ شده و با استفاده از روش های روان شناختی مانند ذهن آگاهی از زمان حال خود لذت ببرید.
2. پاداش دادن به خود
بهتر است به طور تدریجی مدت زمانی را که در فضای مجازی می‌گذارید کاهش دهید و برای خود جایزه در نظر بگیرید. برای مثال ممکن است در ابتدا بخواهید روزانه 2 ساعت از فعالیت خود در فضای مجازی را کاهش دهید. زمانی که موفق به این امر شدید بهتر است با یک فعالیت پاداش دهنده به استقبال خود بروید تا با انرژی بیشتر برای برداشتن قدم‌های بعدی اقدام نمایید.
3. ایجاد تفریحات جایگزین
بسیاری از افراد به دلیل بیکاری و داشتن وقت زیاد و نداشتن تفریحات مناسب به فضای مجازی روی می‌آورند. بهتر است زمانی برای تفریح و فراغت برای خود ایجاد کنید و فعالیت در فضای مجازی را به دنبال آن کاهش دهید. ممکن است در ابتدا فکر کنید که هیچ تفریحی پیرامونتان وجود ندارد اما گزینه‌هایی نظیر پیاده روی، انجام ورزش‌های هوازی، گشتن در دنیای فیلم و سینما و پرداختن به فعالیت‌های هنری از جمله موارد ساده‌ای هستند که می‌توانند نیاز شما را به تفریح برطرف کنند.
4. ایجاد روابط بین فردی غنی
شبکه های اجتماعی اغلب مشکلات ارتباطی ما را پنهان می‌کنند. افرادی که بیش از حد درگیر این فضا می‌شوند با دور ماندن از ارتباطات واقعی به مرور مهارت‌های بین فردی خود را از دست می‌دهند و در نتیجه دچار انزوا یا تعارض با اطرافیان می‌شوند. برای کنار گذاشتن اعتیاد به شبکه های اجتماعی لازم است ارتباطات غنی و سالمی برای خود ایجاد کنید و از دنیای غیر واقعی و شکننده‌ای که در فضای مجازی دارید فاصله بگیرید. اگر احساس می‌کنید در حضور جمع راحت نیستید یا اغلب در اجتماع دچار نگرانی و اضطراب می‌شوید بهتر است از یک روانشناس برای بهبود اوضاع خود کمک بگیرید.
5. بررسی شدت مشکل و رهایی از انکار
بسیاری از افراد قبول نمی‌کنند که به فضای مجازی اعتیاد دارند و به شدت مخالفت می‌کنند. یک بینش درست از مشکل خود داشته باشید تا بتوانید استفاده از فضای مجازی را کاهش دهید. در نتیجه به مدت چند روز رفتارهای خود را زیر نظر بگیرید و به طور دقیق ثبت کنید چقدر زمان پای شبکه های اجتماعی صرف می کنید. نوشتن دقیق مدت زمان کار کردن با گوشی و اینترنت می‌تواند به شما کمک کند تا راحت تر مشکل خود را بپذیرید و به دیدگاه واقع بینانه تری در مورد آن دست یابید.
6. ایجاد محدودیت های زمانی خاص برای استفاده از شبکه های اجتماعی
برای اینکه بتوانید اعتیاد به شبکه های اجتماعی را کنار بگذارید لازم نیست به طور صفر و صد رفتار کنید و به یکباره همه چیز را کنار بگذارید. شبکه های اجتماعی در بسیاری از موارد می‌توانند کمک کننده باشند در نتیجه لازم است که به جای حذف؛ استفاده صحیح از آنها را یاد بگیرید. از همین رو لازم است زمان‌های خاصی را برای پرداختن به فضای مجازی اختصاص دهید و خود را ملزم کنید تنها در همان ساعات تعیین شده به سراغ شبکه های اجتماعی بروید.
