عوارض و پیامد های قرص اکس
قرص اکس یا اکستازی با نام علمی متیل دی اکسی مت آمفتامین (MDMA) اولین بار با هدف کنترل و مهار اشتها در افراد چاق توسط یک شرکت آلمانی تولید گردید اما به علت عوارض مصرف قرص اکس، این قرص از رده خارج شد. انرزی و سرخوشی که قرص اکس ایجاد می‌کند جوانان را ترغیب می‌کند تا از آن استفاده کنند. توهمات به وجود آمده از مصرف اکس برای مصرف کننده بسیار مجذوب کننده است. خاصیت وابستگی آور این قرص تحمل فرد را نسبت به آن بالا می‌رود و دوز مصرفی قبلی نمی‌تواند فرد را به سرخوشی برساند و فرد مجبور می‌شود تا دوز را بالا ببرد. با افزایش دوز سلامت روانی و جسمی به خطر می‌افتد و احتمال مرگ بالا می‌رود. در ادامه به بررسی قرص اکس می‌پردازیم.
قرص اکس یا اکستازی
قرص اکس در دسته مواد توهم زا قرار دارد. بسیار اعتیادآور بوده و به اشکال قرص، پودر و کپسول به دست مصرف کننده می‌رسد. اکس هم به صورت خوراکی، هم تدخینی و هم استنشاقی مصرف می‌شود. این ماده با تاثیر بر سه ماده شیمیایی مغز که شامل سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین می‌شود، افکار، هیجانات و اعمال فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اثرات مصرف قرص اکس، 30 تا 45 دقیقه بعد از مصرف مشخص می‌شود و حداکثر تا 6 ساعت باقی می‌ماند. اثرات خطرناک مصرف این دارو با اثرات خوشایند آن همراه است اما همیشه همه مصرف کنندگان تجربه خوشایندی ندارند. عوارض قرص اکس در افراد مختلف، متفاوت است، بخصوص اگر با مواد دیگری به صورت ترکیبی مانند الکل و یا ماده مخدر گل مصرف شود. این ماده با اصطلاحاتی چون ریو، اکس پارتی و کنسرت راک نیز شناخته می‌شوند.
اشکال مختلف قرص اکس
پودر اکس بیشتر با نام MDMA در جامعه شناخته می‌شود. این ماده عموما سفید یا خاکستری است. قرص اکس نیز در اشکال و رنگ‌های مختلفی دارد. متاسفانه در بسیاری از موارد تولید کنندگان این مواد آن‌ها را در شکل‌ها و رنگ‌های جذابی عرضه می‌کنند که باعث جذب شدن بیشتر جوانان می‌شود.
انواع روش های مصرف قرص اکس
معمولا قرص های اکستازی یا با جویدن و یا بلعیدن مصرف می‌شوند ولی در پودر اکس ماده را یا به صورت تدخینی مثل سیگار و گل و یا مستقیما از بینی استنشاق می‌کنند. استفاده از روش جذب پوستی به واسطه گذاشتن پودر اکس روی لثه هم در برخی از مصرف کنندگان دیده می‌شود. میزان تاثیر گذاری این ماده متناسب با روشی که فرد آن را استعمال کرده اغلب متفاوت است. برای مثال استنشاق از طریق بینی می‌تواند تاثیرات سریع و بسیار شدیدی را به بار بیاورد و منجر به مشکلات جدی‌تری شود.
عوارض مصرف قرص اکس یا اکستازی
عوارض مصرف قرص اکس به دو صورت کوتاه مدت و بلند مدت بروز پیدا می‌کند. عوارض کوتاه مدت مصرف این ماده موارد زیر را شامل می‌شود.
عوارض بلند مدت مصرف اکس
زمانی که اکستازی مدت زیادی مصرف شود، اثرات زیان‌بار آن برای مصرف کننده بسیار شدیدتر خواهد شد. از جمله عوارض بلند مدت اکستازی یا قرص اکس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- سندرم سروتونین یکی دیگر از بحران‌های بالقوه مصرف اکستازی است. علت بروز سندروم سروتونین این است که مغز با مقدار زیادی از سروتونین پر می‌شود. علائم این سندروم شامل افزایش ضربان قلب، دچار شدن به انواع توهم‌ها، تعریق، از دست دادن جهت‌یابی، تحریک‌پذیری، اسهال، استفراغ، تشنج، حالت تهوع و … می‌شود.
- اثرات مخرب بر تولید سروتونین در مغز که منجر به کاهش سروتونین می‌شود و در نتیجه فرد ممکن است به افسردگی، مشکلات خواب، اضطراب، کاهش اشتها و کاهش میل جنسی مبتلا شود.
- آسیب‌های عصبی و نقایص شناختی نظیر بروز مشکلاتی در سیستم تفکر و حافظه
عوارض کوتاه مدت مصرف اکس
- افزایش دمای بدن
- سفتی عضلات
- تعریق مفرط
- حالت تهوع
- تاری دید
یکی از خطرناک‌ترین عوارض مصرف اکستازی، افزایش شدید دمای بدن (hyperthermia) است که منجر به از دست دادن آب بسیار زیاد از بدن می‌شود. کمبود آب درون سلول‌های بدن در نهایت به کاهش هشیاری، کما و مرگ منجر خواهد شد. از جمله دیگر مشکلاتی که در پی افزایش دمای بدن ایجاد می‌شوند می‌توان به اختلال کبد، کلیه‌ها و مشکلات قلبی عروقی اشاره کرد. در بعضی افراد، روزی که مصرف داشته‌اند می‌تواند تبدیل به یک روز سخت شود به طوری که نزدیک به 80% مصرف کنندگان افسردگی و خستگی مفرط را تجربه می‌کنند. این عوارض کوتاه مدت می‌توانند ناراحت کننده و مشکل‌زا باشند اما خطر واقعی نادیده گرفتن اثرات بلند مدت این ماده توهم‌زا است.
حالات ناشی از مصرف قرص اکس
قرص اکس با تحت تاثیر قرار دادن گیرنده‌های خاصی در مغز از جمله گیرنده‌های سروتونینی و دوپامینی منجر به تجربه برخی حالات روانی خاص می‌شود که از جمله مهم ترین آن‌ها باید به موارد زیر اشاره کرد.
- تمایل بیشتر برای معاشرت با دیگران، به طوری که افرادی که تحت تاثیر اکس قرار دارند اغلب راحت ترسراغ غریبه‌ها می‌روند و حتی می‌توانند به سادگی به آن ابراز عشق و علاقه کنند.
- احساس سرخوشی مفرط و شادی بیش از حد
- افزایش انرژی و داشتن فعالیت حرکتی بیشتر
- افزایش سطح هوشیاری و گوش به زنگی
علاوه بر موارد گفته شده افراد پس از مصرف ماده اکس احساس هم نوایی بیشتری با محیط می‌کنند و بیشتر تحت تاثیر موسیقی‌های هیجان انگیز قرار می‌گیرند. به همین خاطر است که از این قرص بیش از هرجایی در مهمانی‌های شبانه استفاده می‌شود.
اوردوز با قرص اکس
قرص اکس بسیار اعتیادآور بوده و بعد از چندبار مصرف فرد نسبت به آن تحمل پیدا کرده و دوز مصرفی قبل حس خوشایندی را به فرد القا نمی‌کند و فرد مجبور است دوز را افزایش دهد. با هربار مصرف دوز بالاتر رفته و خطر اوردوز افزایش پیدا می‌کند. اوردوز با علائمی همچون: افزایش دمای بدن، خشونت، فشار خون بالا، حملات وحشت زدگی، تشنج و از دست دادن هوشیاری ظاهر می‌شود.
پیامدهای مصرف قرص اکس یا اکستازی
به دنبال مصرف اکستازی، فعالیت بخش بازدارنده مغز کاهش می‌یابد در نتیجه اعتماد به نفس و شجاعت در فرد بالا می‌رود، هنجارها و ممنوعیت‌های اخلاقی کمرنگ شده و به همین دلیل رفتارهای پرخطر نیز افزایش پیدا می‌کند. همچنین شعور، قوه استدلال، آگاهی و آستانه تحریک‌پذیری فرد تحت تأثیر قرار می‌گیرد. در پی این تغییرات رفتارهایی نظیر رفتارهای زیر در فرد مشاهده می‌شود.
- فعالیت فیزیکی زیاد بدون احساس تشنگی
- بی ثباتی خلق و علائم افسردگی
- شدید شدن احساسات و عواطف
- افزایش میل جنسی
- بی اشتهایی
- لرزش اندام‌ها
- پرحرفی
طبق تحقیقات انستیتو ملی سلامت که بر روی افراد مصرف‌کننده انجام شد، نتایج نشان داد که این قرص با تخریب مناطق مختلفی از مغز باعث اختلالاتی مانند از دست دادن حافظه، زوال عقل و سایر بیماری‌های روانی در فرد می‌گردد. همینطور با آسیب به نواحی مختلف مغز، یادگیری، خواب و تنظیم هیجانات این افراد دچار مشکلات شدیدی می‌شود. اثرات سوءمصرف قرص اکس یا اکستازی گاهی به اندازه‌ای خطرناک می‌شود که ممکن است به فرد جنون و توهمات شدید دست دهد که موجب آسیب به خود یا دیگران شود. به موجب افزایش رفتارهای پرخطر جنسی احتمال ابتلا به بیماری‌های مقاربتی از جمله ایدز، سیفلیس و سوزاک نیز افزایش پیدا می‌کند.
علت گرایش افراد به مصرف قرص اکس
قرص اکس بیشتر در مهمانی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد عدم توانایی فرد برای مقاومت در برابر فشار همسالان و دوستان مصرف کننده یا همان ناتوانی در “نه گفتن” از جمله عوامل دیگری است که تا حد زیادی می‌تواند در اعتیاد به این ماده نقش داشته باشد. همچنین هیجان خواهی بالا، ریسک پذیری زیاد و تمایل برای تجربه لذت‌های جدید در زندگی همگی ویژگی‌های شخصیتی خاصی هستند که می‌توانند گرایش به اکس را تحت تاثیر قرار دهند. روانشناسان بر این باورند که ناتوانی در تجربه هیجانات مثبت از راه سالم می‌تواند افراد را در برابر مواد شادی آور نظیر اکس آسیب پذیر کند. در نتیجه افرادی که تفریحات سالمی ندارند یا مبتلایان به افسردگی که در طول روز نمی‌توانند هیجانات مثبت نظیر شادی و لذت را تجربه کنند بیشتر احتمال دارد که برای فرار از حالات درونی ناخوشایند خود به موادی نظیر اکس پناه ببرند.
درمان اعتیاد به مصرف قرص اکس
در ابتدا برای ترک باید از موثرترین روش کمک بگیرید. مراجعه به روانشناس به شما کمک شایانی می‌کند تا از لحاظ روانی خود را آماده کنید. همانطور که می‌دانید وابستگی روانی اکس بسیار زیاد بوده و مانع از ترک آن می‌شود. فرد مصرف کننده با ترک قرص به افسردگی دچار می‌شود. درمانگر در ابتدای جلسات درمان ارزیابی بالینی جامعی انجام می‌دهد تا بتواند آسیب‌های روانی ناشی از مصرف این قرص را به‌درستی تشخیص داده و برای درمان آن‌ها برنامه‌ریزی مناسبی انجام دهد. بررسی ریشه‌های اعتیاد فرد، شناسایی عوامل تحریک کننده برای مصرف، آموزش مهارت‌های جرات ورزی برای نحوه برخورد با دوستان مصرف‌کننده، آموزش مهارت‌های مقابله با وسوسه و برگزاری جلسات پیشگیری از بازگشت، همگی از جمله فعالیت‌هایی هستند که درمانگر در طول جلسات روان درمانی به آن‌ها خواهد پرداخت.
