مشاوره علل و راه های برخورد با کودک خجالتی
روش برخورد با کودک خجالتی و کمرو
با توجه به اصول روانشناسی، خجالتی یا کمرو بودن هر فرد ناشی از احساس ناخوشایندی او درباره خود است، که می‌تواند باعث مهار توانایی فرد در انجام کاری یا بیان نظراتش شود و حتی مانع از برقراری روابط سالم نیز شود.علاوه بر این، خجالتی بودن معمولاً با کاهش اعتماد به نفس همراه است و ممکن است یکی از عوامل ایجاد اضطراب اجتماعی باشد.
تحقیقات نشان داده‌اند که این ویژگی در نوزادان و کودکان کوچک به طور طبیعی وجود دارد. به عنوان مثال، یک نوزاد ممکن است در مواقع اجتماعی به والدین خود بچسبد، گریه کند یا با پنهان کردن صورت یا بستن چشمانش از تعامل اجتماعی اجتناب کند.کودکان خجالتی پیش از دبستان ممکن است هنگامی که با دیگر کودکان در حال صحبت کردن هستند، نتوانند بخوبی شرکت کنند، پشت والدین خود پنهان شوند یا از شرکت در بازی‌ها اجتناب کنند.
در مدرسه، یک کودک خجالتی ممکن است از پاسخگویی به سوالات در کلاس اجتناب کند، مشکلاتی در دوست‌یابی داشته باشد و ترجیح بدهد کنار بنشیند و فعالیت‌های جدید را انجام ندهد.تحقیقات نشان داده‌اند که شدت کمرویی در کودکان متفاوت است و برخی از آنها از دیگران خجالتی‌تر هستند. از نظر روانپزشکان، خجالتی بودن کودکان بخشی از شخصیت و خلق و خوی آن‌هاست و در بسیاری از موارد نیازی به نگرانی نیست.
اما زمانی که این ویژگی در سنین نوجوانی و بزرگسالی نیز بروز می‌کند، ممکن است مسئله‌ای شود. ارتباط والدین با کودک در این مرحله می‌تواند تأثیر گذاری بزرگی داشته باشد. با حمایت از کودک خجالتی و تشویق او به رفتارهای شجاعانه، می‌توان به او کمک کرد.اگر کودک شما از اضطراب متوسط تا شدید رنج می‌برد، مشاوره با یک متخصص روانشناس یا روانپزشک کودکان می‌تواند مفید باشد.
علائم و نشانه‌های خجالتی در کودکان
یکی از نشانه‌های اصلی خجالتی بودن کودک این است که او اغلب نمی‌خواهد والدین خود را تنها بگذارد. کودکانی که در تحصیلات خود ضعیف عمل می‌کنند یا در دوست‌یابی مشکل دارند، ممکن است دچار خجالتی بودن باشند.
علایم دیگر ممکن است شامل کناره‌گیری از فعالیت‌های اجتماعی، اضطراب و افسردگی باشد. کودکانی که به طور مداوم مورد تمسخر قرار می‌گیرند، ممکن است به رفتارهای خشونت‌آمیز برای جبران خجالتی‌شان روی آورند.
خجالتی بودن ممکن است مشکل‌ساز باشد اگر:
- شما یا کودکتان به دلیل خجالتی بودن نمی‌توانید به جایی بروید.
- کودک شما در موقعیت‌های اجتماعی نشانه‌های اضطراب و انزوا از خود نشان می‌دهد.
- کودک شما احساس می‌کند که نمی‌تواند با دیگر کودکان ارتباط برقرار کند.
- کودک شما احساس می‌کند که نمی‌تواند در کلاس سوال بپرسد یا به سوالات پاسخ دهد.
برای خواندن مقاله مشاوره کنترل کودکان ناسازگار و بهترین روش برخورد در مجله رابینیا کلیک کنید.
علل خجالتی بودن کودکان
طبق آمار، حدود ۱۵ درصد از نوزادان از طبیعت خجالتی به دنیا می‌آیند. در عین حال، تحقیقات نشان داده‌اند که این ویژگی ممکن است به عوامل بیولوژیکی و تجربیات اجتماعی هم وابسته باشد. برخی از دلایل محتمل خجالتی بودن کودکان شامل:
- ژنتیک: برخی از ژن‌ها می‌توانند تأثیر گذار باشند.
- نوع شخصیت: برخی از افراد به طور طبیعی حساس تر به شرایط خارجی هستند.
- رفتار اکتسابی: کودکان اغلب رفتارها را از والدین یا محیط خود یاد می‌گیرند.
- روابط خانوادگی: روابط نامناسب در خانواده ممکن است خجالتی بودن را تقویت کند.
- عدم تعامل اجتماعی: کودکانی که از تعامل با دیگران محروم هستند، ممکن است خجالتی شوند.
- انتقادهای سنگین: تحمیل انتقادها و تمسخر ممکن است خجالتی بودن را تشدید کند.
- ترس از شکست: احساس شکست و ناتوانی ممکن است خجالتی بودن را افزایش دهد.
انواع کودکان خجالتی
مشخص شده است که شدت خجالت در کودکان متفاوت است. بسیاری از کودکان با علائم خجالت خفیف می‌توانند با گذشت زمان و رشد سنی، این مشکل را برطرف کنند. اما برخی به دلیل اضطراب و ترس مداوم ناتوان می‌شوند. اصولاً، خجالت طیف وسیعی از رفتارها را در بر می‌گیرد، بنابراین، طبیعی است که بعضی از کودکان در مواجهه با شرایط جدید احساس خجالت کنند.
فرهنگ‌ها نیز نگرش‌های مختلفی نسبت به خجالت دارند. در برخی فرهنگ‌ها مانند ایالات متحده، خجالت را به عنوان چیز منفی می‌بینند، در حالی‌که در برخی دیگر، مانند فرهنگ‌های آسیایی، آن را به عنوان یک ویژگی مثبت تلقی می‌کنند.
آیا امکان پیشگیری از رفتارهای خجالتی کودک وجود دارد؟
والدین و معلمان می‌توانند با ارتقاء مهارت‌های زیر، به کودک در مدیریت خجالت کمک کنند:
- مقابله با تغییرات
- مدیریت خشم
- استفاده از طنز
- نشان دادن دلسوزی
- قاطع بودن
- مهربانی
- کمک به دیگران
- حفظ اسرار
به کمک این مهارت‌ها، کودکان خجالتی می‌توانند به راحتی تر در میان همسالانشان تعامل کنند و علائم خجالت را کاهش دهند. والدین نقش بسیار مهمی در پیشگیری از خجالت در کودکان خود دارند.
انواع روش‌های درمان مشکلات کودکان خجالتی
گاهی نیازی به تشخیص و درمان سریع علائم خجالتی کودک نیست، زیرا خجالت معمولاً به شدتی نمی‌رسد که والدین یا مراقبین را به سمت درمان تحریک کند. درمانگران معمولاً با ارائه مشارکت در فعالیت‌هایی مانند بازی، می‌توانند به ارزیابی کودک خجالتی کمک کنند. همچنین مراجعه به یک روانشناس کودک می‌تواند در ارتقاء مهارت‌های اجتماعی و مدیریت اضطراب به کودک کمک کند.
راهکارهایی برای برخورد با کودکان خجالتی
برخی نکات که می‌تواند در برخورد با کودکان خجالتی مفید باشد عبارتند از:
- ایجاد احساس راحتی برای کودک و فراهم کردن فضایی آرام و امن برای او
- حمایت از کودک در مواجهه با موقعیت‌های اجتماعی و تشویق به انجام اقدامات شجاعانه
- اعطای اهمیت به احساسات کودک و کمک به او در مدیریت آنها
- جلوگیری از مقایسه کودک با دیگران و ایجاد احساس عزت‌نفس مثبت در او
- ارائه حمایت و تشویق به کودک برای انجام فعالیت‌های مختلف و ایجاد تجربه‌های موفق برای او
- با رعایت این نکات و ارائه حمایت مناسب، می‌توان به کودکان خجالتی کمک کرد تا بهبودی در رفتارهایشان و کاهش علائم خجالتی داشته باشند.
راهکارهایی برای مدیریت خجالت کودکان
با محبت و همدردی با فرزند خود برخورد کنید
بی‌انتقاد و بدون اظهار نظر منفی، با درک احساسات فرزندتان همدردی کنید تا او احساس بهتری نسبت به خود داشته باشد. به جای انتقاد و نقد، ابراز همدردی و پذیرش احساساتش می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی او کمک کند. به کودکتان نشان دهید که درک می‌کنید چه احساسی دارد. برای مثال، در مواقعی که وارد یک محیط پر از کودکان می‌شود، میتوانید به او بگویید: “می‌فهمم که سخته وارد جمعی از بچه‌ها که اینقدر سر و صدا می‌کنند شوی!”
به کودکتان راهکارهای موثر برای مدیریت خجالت را آموزش دهید
به فرزندتان بیاموزید که از دیگر کودکان سوال کند و به جواب‌هایشان گوش دهد. با او صحبت کنید که چطور موقعیت‌هایی که او را عصبی می‌کنند، را مدیریت کند. برای مثال، بپرسید: “اگر در یک جمع جدید عصبانی می‌شوی، چه کارهایی می‌توانی بکنی تا آرامش بیابی؟ مثلاً می‌توانی با یکی از دوستان مدرسه‌ات حرف بزنی یا به یک بازی بپردازی.”
از برچسب خجالتی برای کودکتان پرهیز کنید
استفاده از عباراتی مانند “فرزند من خیلی خجالتی است” ممکن است به او احساس کند که چیزی با او نادرست است. به جای این‌کار، با او در مورد احساساتش صحبت کنید و به او نشان دهید که می‌تواند با خجالت خود مقابله کند و اعتماد به نفسش را افزایش دهد.
به کودکان مهارت‌های اجتماعی را آموزش دهید
به کودکان بیاموزید که چگونه ارتباط برقرار کنند، با دیگران دوستی کنند و از مهارت‌های اجتماعی اساسی مانند تماس چشمی، دادن دست و ارتباط با احترام استفاده کنند. میتوانید این مهارت‌ها را از طریق بازی‌ها و فعالیت‌های گروهی به کودکان آموزش دهید.
با اعتماد به نفس به عنوان الگوی رفتاری عمل کنید
به عنوان والدین، با اعتماد به نفس و رفتار دوستانه به دیگران برخورد کنید تا کودکان نیز از شما الگو بگیرند. از فرصت‌های مختلف برای مدل‌سازی رفتارهای اجتماعی مثبت استفاده کنید تا کودکان شما نیز این رفتارها را یاد بگیرند و به آنها عادت کنند.
همچنین شما میتوانید از مشاوران رابینیا به صورت آنلاین وقت مشاوره دریافت نمایید.