مشکلات و چالش های دوران نوجوانی
دوران نوجوانی یکی از مراحل بحرانی در زندگی هر فرد است که عبور کردن موفق از این مرحله بر سلامت روان و شخصیت فرد در دوران بزرگسالی نقش تعیین کننده‌ای دارد. هر چه خانواده آگاهی و درک بهتری از این دوره و چالش‌های آن داشته باشند، بهتر می‌تواند بستر مناسب را برای شکل‌گیری شخصیتی قوی و سازنده در نوجوان خود فراهم کند. تغییرات هورمونی، جسمانی و بروز تفکر انتزاعی در دوره نوجوانی چالش‌هایی را به همراه خواهد داشت.
در ادامه این مقاله برخی از مشکلات و چالش های دوران نوجوانی که نوجوانان با آن‌ها رو به رو هستند را بررسی می‌کنیم. همراه ما در سایت آموزشی و پژوهشی رابینیا باشید.
دوران نوجوانی
نوجوانی دوره‌ای است که فرد از دنیای کودکی به دنیای بزرگسالی وارد می‌شود. همراهی دوره نوجوانی با بلوغ، تغییرات عمده‌ای را در فرد ایجاد می‌کند که شامل تغییر و تحول چشمگیر جسمانی از یک سو و تغییر در نقش‌ها، افزایش مسئولیت‌ها درخانواده و جامعه از سوی دیگر می‌باشد. پیامدهای کوتاه مدت دوران بلوغ ممکن است بیشتر از آن که به نوجوان فشار بیاورد خانواده‌ها را تحت فشار قرار دهد. والدین برای آگاهی از چگونگی رفتار صحیح با نوجوان در سن بلوغ می‌توانند از کمک یک مشاوره خانواده بهره ببرند.
نوسانات خلقی در دوران نوجوانی
نوجوان در این دوران تغییرات جسمانی و جنسی عمده‌ای را تجربه می‌کند که به سبب آن‌ها دچار نوسانات خلق می‌شود. ثبات در دوره نوجوانی معنا ندارد. گاه نوجوان رفتارهای کودکانه از خود بروز می‌دهد و گاه همانند یک بزرگسال فکر و رفتار می‌کند. حالات درونی نوجوان اغلب در نوسان است. به گونه‌ای که گاهی بسیار شاد و پر تلاش است و با گاه با کوچک‌ترین اتفاق به هم می‌ریزد و در ناراحتی و افسردگی فرو می‌رود.
در حالی که احساس غرور می‌کند ممکن است احساسات شرمندگی و خجالت‌زدگی را نیز تجربه کند. گاه نسبت به مسائل بسیار بی‌اعتنا است و در برخی موارد مدام اظهار نظرو دخالت می‌کند. ممکن است دوستان زیادی داشته‌باشد اما همواره احساس تنهایی کند. این نوسانات برای خود نوجوان نیز بسیار آزار دهنده هستند. کنار آمدن با تغییرات دوران نوجوانی و سازگاری با محیط بزرگسالان، حمایت و توجه والدین را می‌طلبد.
برای اطلاع بیشتر در زمینه‌ی بلوغ دختران و پسران کلیک کنید.
چالش‌های دوره نوجوانی
نوجوانی با بلوغ و پایان دوران بی دغدغه کودکی همراه است. در این مرحله حساس زندگی فرد با چالش‌های جدیدی رو به رو می‌شود که در ادامه به بررسی آن‌ها می پردازیم:
1. کشمکش بین استقلال و وابستگی
نوجوانی دوره‌ای است که فرد از دوره کودکی خارج می‌شود و با نقش‌ها و مسئولیت‌های جدید در خانواده و جامعه روبه رو می‌شود. در واقع فرد در دوره نوجوانی از وابستگی کودکانه به سمت استقلال حرکت می‌کنند. نوجوانان می‌خواهند در محیط خانواده و مدرسه استقلال بیشتری داشته باشند و خودشان برای خودشان تصمیم بگیرند و زیر سلطه دیگران نباشند.
این خواسته در نوجوان و عدم پذیرش این واقعیت توسط والدین منجر به ایجاد یک دوگانگی می‌شود. انتظارات والدین از نوجوان باید متناسب با توانایی‌های فرد باشد، داشتن توقعات بیش از اندازه به دلیل عدم آمادگی، استرس شدیدی در او ایجاد خواهد کرد. در مقابل خانواده نباید به نوجوان خود به چشم یک بچه نگاه کنند بلکه باید شرایط مسئولیت پذیری و استقلال بیشتر را برای او محیا سازند. پیشنهاد می‌کنیم مقاله نوجوان را بخوانید.
2. دوران نوجوانی و طغیان علیه مراجع قدرت
برخلاف تصور قالبی، نوجوانان صرفا به دلیل مخالفت با والدین خود یا بزرگسالان دست به طغیان یا سرکشی نمی‌زنند، در واقع نوجوانان نمی‌خواهند با تمام قوانین آن‌ها مخالفت کنند بلکه خواهان انتخاب شخصی در مسائلی هستند که قبلا در حوزه کنترل والدین بوده است. تمایل نوجوان برای مستقل شدن و عدم کنترل توسط والدین و پافشاری آن‌ها برای اعمال کنترل به درگیری‌هایی بین آن‌ها منجر می‌شود. خانواده‌ها با محدودیت زیاد و اعمال مقررات سخت و خشک باعث ایجاد فاصله بین نوجوان و خانواده می‌شوند.
در واقع دوره نوجوانی با فاصله عاطفی بین فرزند و والدین همراه است و معمولا اختلافات شدت می‌گیرند. ممکن است مدت زمانی طول بکشد تا نوجوان و خانواده‌اش به یک حالت تعادل برسند. در این شرایط نحوه برخورد صحیح والدین و شیوه‌ی تربیتی آنان اهمیت می‌یابد.
3. بحران هویت
دوره نوجوانی یکی از مراحل مهم در رشد شخصیت است. یکی دیگر از چالش‌های مهمی که نوجوان با آن روبه رو می‌شود مسئله هویت فردی است. هویت دستاورد مهم دوره نوجوانی است سوال‌های زیادی درباره مفهوم زندگی در ذهن او شکل می‌گیرد، سوال‌هایی مانند «من کیستم، الان کجا قرار دارم، به کجا می‌خواهم بروم، چه مسیری را می‌خواهم در زندگی طی کنم؟ هدف من در آینده چیست؟».
هر چه ارزش‌هایی که از طرف دوستان و همسالان ابراز می‌شود با ارزش‌های خانواده همخوانی بیش تری داشته باشند به همان نسبت، بحران هویت آسان‌تر طی می‌شود.
4. چگونگی ارضای نیازهای جنسی در دوران نوجوانی
تعییرات بیولوژیکی و افزایش هورمون‌ها در سن بلوغ می‌تواند بر روی رفتار فرد به طور مستقیم تأثیر بگذارد و باعث افزایش تمایلات و همچنین فعالیت‌های جنسی در آن‌ها شود. با آموزش های صحیح در این زمینه می‌توان آسیب‌های احتمالی ناشی از روابط جنسی را کاهش داد.
برای اطلاع از بلوغ جنسی کلیک کنید
لازم است نوجوانان در این دوران مدیریت نیازهای جنسی خود را بیاموزند. افزایش صمیمیت بین والدین و فرزندان و به دنبال آن آگاهی بخشی به نوجوانان در مورد نیازهای جنسی از اهمیت زیادی برخوردار است.
5. ترس از آینده
ورود به نوجوانی و پیدایش نیازهای جدید در فرد و میل به مستقل شدن، نگرانی در مورد آینده را در او افزایش می‌دهد. در واقع نوجوان باید هدف و مسیر زندگی خود در آینده را تعیین کند. داشتن تحصیلات دانشگاهی، چگونگی تأمین اقتصادی و تشکیل خانواده از جمله مسائلی است که برای نوجوانان می‌تواند مبهم باشد.
6. پیروی از همسالان در دوران نوجوانی
در این دوره دوستی‌ها در گروه همسالان شکل جدی‌تری به خود می‌گیرد و پیروی از همسالان در اوایل و اواسط نوجوانی افزایش می‌یابد. پیروی از دوستان در حدود چهارده سالگی به بیش‌ترین حد خود می‌رسد در واقع بیش‌ترین آسیب پذیری از فشار همسالان در این دوره می‌باشد که می‌تواند به رفتارهای ضد اجتماعی مانند دزدی، مصرف مواد مخدر، تجاوز جنسی و… منجر شود. گاه این رفتارها در نوجوان باقی مانده و در شخصیتی ضد اجتماعی را در او آشکار می‌سازد.
گرایش به مصرف مواد مخدر بر اثر وسوسه‌ی دوستان و همسالان بحران آسیب‌زننده‌ای است که نوجوانان را درگیر می‌کند و زندگی آینده آن‌ها را تباه می‌سازد. عدم توجه کافی والدین به نوجوانان و عدم کنترل آن‌ها زمینه این بحران را ایجاد می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر از مواد مخدر کلیک کنید.
با توجه به مطالب گفته شده به اهمیت انتخاب دوست در این دوران پی برده اید. پس برای بهترین انتخاب هم نوجوان و هم والدین باید نکاتی را رعایت کرده و بدانند.
7. داشتن استقلال مالی در دوران نوجوانی
نیازهای اقتصادی نوجوان ابتدا به صورت نیاز به پول جیبی توسط والدین تأمین می‌شود، در دوره راهنمایی و متوسطه نیاز اقتصادی فرد شکل جدیدتری به خود می‌گیرد. به موازات رشد نوجوان به سوی دوره جوانی، بر میزان نیاز اقتصادی وی نیز افزوده می‌شود. یکی از روش‌های ارضاء حس استقلال طلبی نوجوانان، دادن استقلال مالی به آنان است تا حدی که بتوانند برخی از نیازهای خود را رفع کنند.
برای مثال به جای دادن پول تو جیبی به صورت روزانه، مقدار پولی را برای مدت طولانی‌تر مثلا هفتگی یا ماهانه تعیین کنید. استفاده از ادبیات متفاوت نیز تأثیر گذار است. برای مثال به جای اصطلاح «پول تو جیبی» والدین می‌توانند از «کمک هزینه تحصیلی» استفاده نمایند.
رسیدن به استقلال مالی در نوجوانان به میزان زیادی در موفقیت آن‌ها تأثیر گذار است. در صورتی که امکان کار کردن در جای مناسبی برای آن‌ها فراهم است، اجازه دهید تا این کار را انجام دهند و از سختگیری‌های بیهوده در این مورد بپرهیزید.
8. ناتوانی در برقراری ارتباط مناسب با دیگران
فشارهای روانی، اجتماعی، خانوادگی و عاطفی در این دوران باعث می‌شود نوجوان دچار تعارض شده و ارتباط مناسب با دوستان، اعضای خانواده و معلمان را ازدست بدهد. در این دوران اعتماد به نفس کاهش پیدا می‌کند و در صورتی که مهارت‌های ارتباطی در کودکی به خوبی یاد گرفته نشده‌باشد، نوجوان توانایی خود را برای رویارویی با دیگران و برقراری ارتباط مؤثر با آن‌ها از دست می‌دهد.
9. اضطراب و استرس در دوران نوجوانی
نوجوان وارد دنیای جدیدی شده و ناتوانی او در سازگاری با موقعیت‌های مختلف جدید منجر به بروز ترس و اضطراب دراو می‌شود. به گونه‌ای که اگر این ترس و اضطراب به خوبی درمان نشود تا بزرگسالی ادامه می‌یابد و تبدیل به اختلالات و مشکلات بیشتری می‌شود. استرس قبول نشدن در امتحانات و ترس از سرزنش شدن، ترس از قبول نشدن در گروه دوستان، ترس از پذیرش مسئولیت، اضطراب در مواجهه با جنس مخالف و… نمونه‌هایی از ترس‌ها و اضطرا‌ب‌های نوجوانان هستند. برای کمک به نوجوان خود می‌توانید از مشاوره روانشناسی نوجوان کمک بگیرید.
