پروتکل طرحواره درمانی ولز (درمان فراشناختی)

پروتکل طرحواره درمانی ولز توسط تیم روانشناسی مجموعه رابینیا تهیه و گردآوری شده است که بر اساس آخرین رفرنس ها ، اخرین گایدلاین ها می باشد

طرح واره به طور کلی، به عنوان ساختار، قالب یا چهارچوب تعریف می شود. در حوزه رشد شناختی، طرح واره را به صورت قالبی در نظر می گیرند که براساس واقعیت یا تجربه شکل می گیرد تا به افراد کمک کند تجارب خود را تبیین کنند. علاوه بر این، ادراک از طریق طرح واره، واسطه مندی می شود و پاسخ های افراد نیز توسط طرح واره جهت پیدا می کنند. طرح واره، بازنمایی انتزاعی خصوصیات متمایز کننده یک واقعه است. به عبارت دیگر، طرحی کلی از عناصر برجسته یک واقعه را طرحواره می گویند(جفری و همکاران،1950؛ ترجمه حمید پور و اندوز، 1389).

طرحواره درمانی روشی است برای حل اختلافات که توسط یانگ (1990) بوجود آمده است. که طرحواره درمانی روش نوین و یکپارچه است که عمدا براساس بسط و گسترش مفاهیم و روش های درمان شناختی رفتاری کلاسیک بناشده است. طرحواره درمانی، اصول و مبانی مکتب های شناختی-رفتاری، دلبستگی، گشتالت، روابط شی، ساختار گرایی و روانکاوی را در قالب یک مدل درمانی و مفهومی ارزشمند تلفیق کرده است. با این وجود، طرحواره درمانی یک درمان التقاطی نیست که از طریق آزمایش و خطا پیش برود، بلکه مبتنی بر یک نظریه منسجم و یکپارچه است. هرچند مفاهیمی از مکاتب دیگر گرفته ولی از بسیاری جهات با آنها متفاوت است. این شیوه درمان، شیوه جدیدی از روان درمانی را تدارک می بیند مخصوصا برای بیماران مبتلا به اختلالات روان شناختی مزمن و مقاوم مناسب است (یانگ، 2003).

یانگ و همکارانش معتقدند که طرحواره های ناسازگار اولیه به دلیل ارضا نشدن نیازهای هیجانی اساسی دلبستگی ایمن (مانند نیاز به امنیت، محبت، پذیرش و ثبات) خودگردانی، کفایت و هویت، آزادی در بیان نیازها و هیجان سالم، خود انگیختگی، تفریح، محدودیت های واقع بینانه و خویشتن داری در دوران کودکی بوجود آمده اند (سگین، 2007).

یانگ هیجده طرحواره ناسازگار را بیان می کند که شامل: محرومیت هیجانی، رها شدگی/بی ثباتی، بی اعتمادی/بدرفتاری، انزوای اجتماعی/بیگانگی، نقص/بی مهری، شکست در پیشرفت، وابستگیف بی کفایتی علمی، آسیب پذیری نسبت به ضرر بیماری، گرفتاری، اطاعت، ایثارف فداکاری، بازداری هیجانی، معیارهای سخت گیرانه، مستحق بودن/برتری داشتن، خویشتن داری/خودانظباتی ناکافی، تحسین/جلب توجه، نگرانی/بدبینی، خود تبعیضی می باشند (شریفی، 1388).

طرحواره درمانی چهار راهبرد را در بر می گیرد که شامل: راهبردهای شناختی، راهبردهای تجربی، راهبردهای رفتاری و راهبردهای بین فردی. هدف این راهبردها اصلاح طرحواره ها، سبک های مقابله ای و ذهنیت هاست. معمولا فرایند تغییر را با تکنیک های شناختی شروع می کنیم(جفری و همکاران،1950؛ ترجمه حمید پور و اندوز، 1389).