فوبیا آلودگی یعنی چه؟
فوبیا آلودگی یکی از رایج‌ترین انواع فوبیا است که می‌تواند زندگی شما را مختل کند. فوبیاها، مجموعه‌ای از ترس‌های شدید و غیر منطقی هستند که باعث اختلال در عملکرد زندگی افراد مبتلا می‌شوند. معمولا مردم ترس‌ها را با فوبیا اشتباه می‌گیرند. فوبیا آلودگی به معنای ترس غیر منطقی و شدید از کثیفی و آلودگی است.
ترس یکی از هیجانات لازم برای بقای انسان محسوب می‌شود، با وجود ترس است که از خطرات فاصله گرفته و به دنبال راهی برای فرار از آسیب‌های احتمالی می‌رویم. اما اگر این آسیب‌ها واقعا وجود نداشته باشد و یا در حدی نباشند که نیاز به واکنش شدید داشته‌باشند چه؟ ترس از آلودگی تا چه میزان برای حفظ سلامتی لازم است؟
پیشنهاد می‌کنیم مقاله انواع فوبیا را مطالعه کنید.
فوبیا آلودگی را می‌توان به نوعی همان وسواس شست و شو تعبیر کرد. فرد شدیدا از آلوده شدن می‌ترسد و دائما در حال تمیز کردن و شستن است. فرد در این نوع فوبیا، از اینکه توسط آلودگی، میکروب‌ها و باکتری‌ها مورد هجوم و آسیب قرار بگیرد، شدیدا ترس دارد و این فکر آزار دهنده همیشه با او همراه است. فوبیای آلودگی حتی می‌تواند نسبت به فضاهایی مثل محیط‌های آلوده، هوای آلوده و مکان‌های عمومی گسترش پیدا کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر دوره‌ی صوتی وسواس و درمان آن را دانلود کنید.
به دلیل غالب بودن ترس و اضطراب، این فوبیا در طبقه اختلالات اضطرابی قرار می‌گیرد. بدین معنی که فرد در مواجهه با کوچک‌ترین آلودگی و کثیفی دچار اضطراب و استرس شدید می‌شود و تا آن کثیفی را پاک نکند آرام نمی‌گیرد. اضطراب ناشی از کثیفی مدام ذهن فرد را به خود مشغول می‌کند و هر کاری می‌کند نمی‌تواند افکارش را کنترل کند یا آن‌ها را نادیده بگیرد.
ریشه فوبیای آلودگی در چیست؟
بر اساس نظریات روانشناسی، معمولا ریشه تمام فوبیاها به دوران کودکی، تجربه‌های آزار دهنده و شرطی شدن ترس بر می‌گردد. یعنی فرد یک ترس اولیه را تجربه کرده که همراه با یک موقعیت بیرونی وحشتناک بوده است و باعث شده به طور ناخودآگاه فرد فکر کند هر بار که در این شرایط قرار می‌گیرد باید بترسد.
در مورد فوبیای آلودگی ممکن است فرد یک بار با دست کثیف کاری کرده و یک اتفاق هولناک رخ داده باشد. این همزمانی می‌تواند باعث دائمی و مزمن شدن ترس از آلودگی در فرد شود.
چه زمانی فوبیا داریم؟
اصولا تمیزی و فرار از آلودگی‌ها، امری منطقی و بدیهی است و برای سلامتی نیز لازم می‌باشد. اما زمانی که شما به آلودگی‌ها، به چشم دشمنانی نگاه می‌کنید که باید از آن‌ها فرار کرد یا گمان می‌کنید باید با آن‌ها شدیدا بجنگید، احتمالا دچار فوبیا هستید. در این شرایط زندگی شما مختل شده، نمی‌توانید کارهای خود را انجام دهید و یا به راحتی به دیدن دوستانتان بروید. برخی از ملاک‌هایی که بر اساس آن می‌توانید تشخیص دهید که ترس شما عادی است یا نه عبارتند از:
- ترس و اضطراب شدید در مواجهه با آلودگی
- به طور فعالانه از مواجهه با آلودگی فرار می‌کنید.
- همیشه یا تقریبا هربار که در معرض آلودگی قرار بگیرید، دچار اضطراب، ترس و تنش می‌شوید.
- ترس شما از آلودگی و میکروب، خیلی بیشتر از آن چیزی است که واقعا آلودگی می‌تواند به وجود بیاورد.
- در عملکرد زندگی اختلال ایجاد کرده و باعث افت شدید کارکرد اجتماعی، شغلی و جنبه‌های مهم زندگی می‌شود.
برای تشخیص، باید تقریبا تمام این عوامل وجود داشته باشد اما تشخیص نهایی به عهده روانشناس و بر اساس مشاهدات و مصاحبه‌های بالینی دقیق می‌باشد.
علائم جسمانی فوبیای آلودگی
افزایش ضربان قلب در مواجهه با آلودگی و کثیفی.
- تعریق
- بی‌قراری
- حالت تهوع
- تنگی نفس
- لرزش بدن و یا خارش
درمان فوبیای آلودگی
فوبیا یا هراس‌ها، یکی از حساس‌ترین درمان‌ها را در بین اختلالات روانی داراست. به دلیل احتمال بالارفتن اضطراب، تپش قلب و حملات هراس، برای تشخیص بهترین راه درمان، لازم است که به طور جدی با یک روانشناس در ارتباط باشید. درمان های فوبیا بر اساس نوع ترس، شدت آن، میزان اختلالی که در زندگی ایجاد کرده و ویژگی‌های شخصی هر فرد متفاوت است.
یک نکته مهم در بهبود روند درمان، این است که شما بدانید تنها کسی نیستید که این نوع ترس‌ها را دارید. حساسیت زدایی تدریجی و غرقه سازی عمده ترین درمان‌های فوبیا هستند. این دو روش تقریبا متضاد همدیگر بوده و بر اساس شرایط هر بیمار استفاده می‌شوند. البته در کنار آن‌ها گاهی دارو درمانی (داروهای ضد اضطراب) برای کنترل تنش‌ها و اضطراب‌ها انجام می‌شود. درمان شناختی رفتاری نیز برای درمان فوبیاها موثر است.
درمان غرقه سازی
غرقه سازی درمانی است که اغلب برای درمان وسواس‌ها و فوبیاها تجویز می‌شود. در این روش ناگهان فرد غرق در همان چیزی می‌شود که از آن هراس دارد. این روش آنقدر حساس است که می‌تواند منجر به حملات قلبی و شوک‌های عصبی شود. بنابراین اصلا نباید به دید شوخی به آن نگاه کرد.
درمان حساسیت زدایی تدریجی
حساسیت زدایی تدریجی معمولا روند مثبتی دارد. در حساسیت زدایی تدریجی فرد به مرور زمان، بر اساس برنامه و سلسله مراتبی از محرک‌های ترس آور و تشخیص روانشناس و زیر نظر او، به ضعیف‌ترین محرک ترس آور نزدیک می‌شود تا زمانی که در مرحله آخر به محرک اصلی برسد.
در درمان فوبیای آلودگی، می‌توان از هر نوع درمانی استفاده کرد، اما هرگز سعی نکنید بدون نظر روانشناس خود را درمان کنید. در جلسات مشاوره کنترل استرس درمانگر بهترین نوع درمان را برای فرد اعمال می‌کند و تا پایان درمان همراه او می‌ماند.
