ویژگی های رشدی کودکان نابینا چیست؟
این کودکان در چه زمینه‌هایی دچار مشکل و تاخیر رشدی هستند؟ چگونه می‌توانیم از این تاخیر رشدی جلوگیری کنیم؟
هر یک از حواس ما در زمینه‌ای به رشدمان کمک می‌کنند و نقص در هر یک از آنها می‌تواند این فرایند رشدی را با مشکل مواجه سازد. نابینایی یکی از نقص‌هایی است که می‌تواند بر ابعاد مختلف رشدی کودک همچون رشد حرکتی و رشد شناختی تاثیر بگذارد.
نابینایی کودک با محدودیت‌هایی در رشد همراه است اما به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند رشد کند و وارد اجتماع شود. ارتباط موثر والدین و آموزش‌های صحیح به آنها کمک می‌کند که بر نقص جسمانی خود غلبه کرده و توانایی‌های خود را شکوفا کنند.
کودکان نابینا
معمولا کودکان نابینا نمی‌دانند که از چه نعمتی محروم هستند و از تفاوت خود با دیگر کودکان آگاهی ندارند. اما به تدریج و با قرارگرفتن در محیط، متوجه این تفاوت‌ها می‌شوند. در این زمان، والدین و مربیان وظیفه دارند که احساس ناامنی کودک را از بین ببرند و شرایطی را مهیا کنند که کودک بتواند وارد اجتماع شده و توانایی‌ها و مهارت‌های خود را بروز دهد.
درست است که نقص بینایی باعث ایجاد محدودیت‌هایی در رشد کودک می‌شود اما به قدری نیست که هماهنگی کودک با محیط را به خطر بیندازد. رشد کافی کودک زمانی اتفاق می‌افتد که والدین و مربیان تمام تلاش خود را برای رشد همه جانبه کودک به کار گیرند.
تاخیرهای رشدی کودکان نابینا
کودکان نابینا در مقایسه با کودکان عادی، ویژگی های رشدی متفاوتی دارند و با تاخیراتی در رشدشان همراه هستند. این تاخیرات رشدی شامل موارد زیر است:
تاخیر در رشد حرکتی
کودکان نابینا، مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت را دیرتر از کودکان عادی به دست می‌آورند. مثلا کودکان عادی در 12 ماهگی راه می‌روند اما ممکن است که راه رفتن یک کودک نابینا، تا 20 ماهگی هم طول بکشد. این کودکان، برای اینکه بتوانند محل یک شی را تشخیص دهند، به صدا نیاز دارند و بدون وجود صدا، انگیزه‌ای برای حرکت در آنها ایجاد نمی‌شود.
از طرفی، هم خود کودک محتاطانه حرکت می‌کند و هم والدین به خاطر ترس از آسیب دیدن، حرکت کودک را محدود می‌کنند. در نتیجه رشد حرکتی با تاخیر زیادی صورت می‌گیرد.
برای مطالعه‌ی مبانی رشد حرکتی کودک کلیک کنید.
تاخیر در رشد شناختی
رشد حرکتی با رشد شناختی ارتباط مستقیمی دارد. کودکان نابینا فقط با لمس اشیا، آنها را می‌شناسند. از طرفی آنها نمی‌توانند والدین خود را نگاه کرده و از آنها تقلید کنند. در نتیجه رشد شناختی‌شان با تاخیر زیادی صورت می‌گیرد.
برای دانلود پاورپوینت نظریه شناختی پیاژه کلیک کنید.
مشکل در برقراری ارتباط
ارتباط چشمی در برقراری ارتباط اهمیت بسیار زیادی دارد. کودکان نابینا، ارتباط چشمی برقرار کنند و در نتیجه اطرافیان برای برقراری ارتباط با آنها تشویق نمی‌شوند. این کودکان توجه مشترک ندارد، برای مثال نمی‌توانند همراه با مادر یا پدر، یک بازی مشترک انجام دهند. به همین دلیل توجه اطرافیان به آنها نسبت به سایر کودکان کاهش می‌یابد. عدم برقراری ارتباط باعث می‌شود که آنها در دوره‌های بعدی نیز با مشکلاتی در اجتماع مواجه شوند.
جلوگیری از تاخیر رشدی کودکان نابینا
والدین و معلمان در رشد کودکان نابینا به شدت تاثیرگذار هستند. آنها می‌توانند با تعامل، محبت و برقراری ارتباط، تاخیرات رشدی کودک را تا حد زیادی جبران کنند و از این طریق به رشد بهتر و سریع‌تر کودک کمک کنند. والدین می‌توانند صداها را با هم ترکیب کنند و در برقراری ارتباط با کودک از لمس کردن بیشتری استفاده کنند. مثلا کودکان را بغل کرده و زمانی که حرف می‌زند، دست کودک را بر روی دهان خود بگذارد تا کودک متوجه شود که والدین به او توجه می‌کنند.
همچنین لازم است که تفکر انتزاعی و مهارت‌های اجتماعی کودک را تقویت کرده، تا از این طریق، نقص بینایی او تا حدی جبران شود. کودکان نابینا به والدین خود بسیار وابسته هستند تا بتوانند مهارت‌های لازم را کسب کرده و در نهایت خودشان به تنهایی کارهایشان را انجام دهند.
