کوبیدن سر به زمین در کودکان

بسیاری از والدین با این چالش مواجه می‌شوند که کودک مدام سرش را به زمین می‌کوبد. کوبیدن سر به زمین در بیشتر کودکان، معمولا از شش ماهگی شروع می‌شود و ممکن است در دو سالگی تشدید شود. کودکان به دلایلی از جمله جلب توجه و کاهش دردهای جسمانی این کار را انجام می‌دهند.

البته جای نگرانی وجود ندارد و در بسیاری موارد سرکوبیدن کودکان به زمین کنترل و درمان می‌شود. با این حال اگر کودک شما به شدت این کار را انجام می‌دهد متخصص روانشناس می‌تواند به شما کمک کند. بسیاری از کودکان بعد از سه سالگی این رفتار را کنار می‌گذارند، اما خوب است والدین از شیوه‌ رفتار صحیح در چنین مواقعی آگاه باشند تا از بروز مشکلات بعدی در آینده جلوگیری کنند. بهتر است همه جزئیات رفتاری کودک خود را در جلسه مشاوره کودک مطرح کنید.

چرا کودک سرش را به زمین می‌کوبد؟

در مرحله‌ اول درمان، هدف یافتن علت و منشاء هرنوع ناهنجاری و یا عادت ناپسند در کودک است. از مهم‌ترین دلایلی که کودک سر خود را به زمین می‌کوبد این است که نیاز دارد تا موضوعی را ابراز کند اما نمی‌تواند آن را با کلمات و زبان خود بیان کند.

سرکوبیدن در کودکان و نوجوانان دلایل گوناگونی دارد و کودک آستانه درد خود را می‌شناسد به همین دلیل سر خود را محکم نمی‌کوبد اما اگر این رفتار را با شدت بیشتری در کودک خود مشاهده کردید و متوجه شدید که واقعا به خود آسیب می‌رساند حتما به مشاور مراجعه کنید.

در ادامه برخی از علت‌های اصلی این رفتار کودک را بیان می‌کنیم:

سرکوبیدن به زمین برای جلب توجه والدین

یکی از عواملی که باعث تشدید رفتار کوبیدن سر به زمین در کودکان می‌شود کم‌توجهی و عدم محبت کافی والدین به کودک است. کودک متوجه می‌شود که با این کار والدین نگران او می‌شوند و در نتیجه کار خود را ادامه می‌دهد. پس مهم‌ترین شیوه‌ کنترل رفتار در کودک این است که توجه و محبت بیشتری در مواقع عادی و طول روز به او داشته باشید؛ البته نه در زمان‌هایی که سرخود را به زمین می‌کوبد.

از بین بردن فشار روانی

برخی از کودکان زمانی که بسیار عصبانی و خشمگین می‌شوند این کار را انجام می‌دهند و در واقع قصد دارند تا با کوبیدن سر خود به زمین هیجانات و استرس خود را تخلیه کنند و یا به والدین خود نشان دهند که چقدر از دست آن‌ها خشمگین هستند. علاوه بر این کودکان با سرکوبیدن به زمین آرام می‌شوند. این کودکان معمولا سرشان را با ریتم خاصی به زمین می‌کوبند تا خوابشان ببرد. برخی کودکان دست و پایشان را نیز همزمان تکان می‌دهند.

کاهش دردهای جسمانی

اگر این رفتار را در کودک خود مشاهده کردید ممکن است نشان از این باشد که در ناحیه‌ای از بدن خود درد دارد. این حس درد می‌تواند به علت دندان درآوردن و یا عفونت گوش در نوزادان باشد. درواقع کوبیدن سر به زمین کمک می‌کند تا حس بهتری داشته باشند. در مواقعی کودک ناخودآگاه می‌خواهد تا حواس خود را از درد منحرف کند.

اختلال رشدی

سرکوبیدن کودکان به زمین می‌تواند در برخی از موارد ناشی از اختلالات عصبی-رشدی باشد. کوبیدن سر به زمین اگر با رفتارهای کلیشه‌ای و تکراری همراه باشد و بدون دلیل صورت بگیرد معمولا با اختلال اوتیسم در ارتباط است. اما این تنها یکی از نشانه‌های آن است و لزوما به معنای وجود اختلال اوتیسم در کودکتان نیست؛ تنها می‌توانید آن را به عنوان نشانه‌ای هشداردهنده درنظر بگیرید.

واکنش والدین چگونه باید باشد؟

اولین کار بعد از شناسایی علت و منشا این است که همواره سعی کنید این رفتار را نادیده بگیرید. هیچ‌گاه کودک خود را بخاطر کوبیدن سر به زمین دعوا نکنید. والدین باید توجه و نظارت کافی را داشته باشند تا فرزندشان به آن درجه از ناراحتی و خشم نرسد.

از سیستم نادیده گرفتن معقولانه استفاده کنید؛ زمانی که کودک سر خود را به زمین می‌زند نباید از طرف شما امتیاز و توجه بگیرد. به خاطر این کار در مقابل خواسته‌اش کوتاه نیایید. طوری رفتار کنید که این رفتار او را نمی‌بینید و اتاق را ترک کنید. بهتر است با انواع پاداش و تشویق مناسب برای کودکان آشنا باشید و از آن‌ها استفاده کنید.

درمان کوبیدن سر به زمین در کودکان

خواب منظم و کافی

ممکن است کودک به دلیل خستگی بی‌حوصلگی سر خود را به زمین بکوبد. خواب کافی در این مورد کمک می‌کند تا آرامش خود را به دست آورد. برنامه خواب مناسبی را برای کودک خود در نظر بگیرید. هر شب او را در ساعت مشخصی برای خواب آماده کنید و قبل از خواب برایش داستان بخوانید؛ او را نوازش کنید و یا ماساژ بدهید. حمام بردن کودک قبل از خواب می‌تواند در به خواب رفتن او کمک کند.

رفتار دیگری را جایگزین کوبیدن سر به زمین در کودکان کنید

کودک را به رفتارهای شاد و جدید عادت دهید و با این کار به او کمک کنید تا کوبیدن سرش به زمین را  کنار بگذارد. اگر کودکتان به ضربات و حرکات یکنواخت و ریتمیک علاقه دارد به او نشان دهید که می‌تواند رقصیدن، رژه و یا دست زدن همراه با موسیقی را امتحان کند. مطمئن شوید کودکتان در طول روز فعالیت زیادی انجام می‌دهد و انرژی عصبی خود را می‌سوزاند.

محدود کردن موقعیت‌ها برای کودک

موقعیت‌هایی را که باعث بروز رفتار ناشایست در کودک می‌شود را محدود کنید. اگر کودک در زمان‌ها و یا مکان‌هایی خاص این رفتار را بروز می‌دهد شرایط را برایش تغییر دهید. اگر سر خود را به اشیا خاصی می‌کوبد آن‌ها را از دسترس خارج کنید. سعی کنید کودک خود را زیاد در آغوش بگیرید و او را ببوسید. همه جزئیات رفتاری کودک خود را با روانشناس متخصص‌تان در میان بگذارید.

مراجعه به روانشناس کودک

در صورتی که کوبیدن سر به زمین در کودکان تداوم یافت و این مسئله باعث آسیب جسمی و روحی برای او شد لازم است که با مراجعه به یک روانشناس متخصص در زمینه کودک برای درمان و اصلاح رفتار کودک اقدام نمایید. مشاور با بررسی همه جانبه مسئله و پی بردن به علل زیر بنایی آن در کاهش آسیب‌های احتمالی به والدین کمک خواهد کرد. همچنین در صورتی که کوبیدن سر نشانه‌ای از یک اختلال باشد متخصص با بررسی بیشتر به تشخیص درست کمک می‌کند.

سوالات متداول

مهم ترین علل کوبیدن سر به زمین در کودکان چیست؟

بیشتر کودکان برای جلب توجه سر خود را به زمین می‌کوبند با این حال گاهی ممکن است کودک دچار اختلالات رفتاری باشد که لازم است پس از علت یابی درمان لازم صورت گیرد. برای شناخت بیشتر درباره اختلالات رفتاری کودکان کلیک کنید.