اهمیت سلامت اجتماعی و جامعه
سلامت دارای ابعاد مختلفی است که در بیشتر مواقع به ابعاد فردی تاکید دارد. آن چیزی که سلامت جامعه را تعیین می‌کند، شاخص‌هایی است که به عنوان سلامت اجتماعی شناخته می‌شوند.
عوامل متعددی به روی سلامت اجتماعی تاثیر می‌گذارد که ابعاد مختلف اقتصادی، جسمی، سیاسی و روانی را در بر می‌گیرد. سازمان‌های مردم نهاد و دولت برنامه‌های سلامت اجتماعی را اجرا می‌کنند.
در ادامه به چگونگی اجرای سلامت اجتماعی می‌پردازیم، همراه ما در سایت آموزشی و پژوهشی رابینیا باشید.
تعریف سلامت اجتماعی
در سلامت اجتماعی عوامل اجتماعی مؤثرند و ابعاد اجتماعی نیز بیشتر از ابعاد فردی مورد توجه قرار می‌گیرد. سلامت اجتماعی شاخص‌های سلامتی در یک جامعه را شامل می‌شود که در یک منطقه جغرافیایی سکونت دارند.
آمارهایی که به طور روزمره از نرخ طلاق، بیکاری، فساد، بیمه و سایر آسیب‌ها یا رشدهای اجتماع می‌خوانیم همگی به نوعی اطلاعاتی از سلامت جامعه به ما می‌دهند.
ابعاد سلامت اجتماعی
سلامت اجتماعی ابعاد بسیار گسترده‌ای را شامل می‌شود و هر چیزی که با سلامت در ارتباط باشد را در بر می‌گیرد. زمینه‌های مختلف سلامت جامعه و دیگر خدمات اجتماعی مثل: آموزش‌های همگانی، بیمه و سیاست‌های دولتی نشانگر اهمیت بالای سلامت اجتماعی در همه جهات زندگی مردم جامعه است.
همه ابعاد سلامت جامعه به روی هم تاثیرگذار هستند. ابعاد روانی، اقتصادی، سیاسی، جسمی و اجتماعی در سلامت اجتماعی مورد توجه بوده و هر کدام بر دیگری تأثیر می‌گذارند.
مثلا یک اتفاق سیاسی یا اقتصادی مهم در جامعه می‌تواند سلامت روان افراد آن جامعه را تحت تأثیر قرار دهد، یا به خطر اندازد و یا بهبود ببخشد.
اهداف سلامت اجتماعی
هدف اصلی برنامه‌های سلامت اجتماعی بالا بردن شاخص سلامت جامعه است.
سلامت جامعه در سطوح مختلف و با اهداف متفاوتی اجرا می‌شود و با ترغیب افراد جامعه به بهبود سطح زندگی و پیگیری برنامه‌های سلامت این اهداف را دنبال می‌کند. اهداف برنامه سلامت اجتماعی به شرح زیر است.
- مدیریت شیوع ابتلا به بیماری
- درمان و کمک به رفع مشکل
- پیشگیری از بروز مشکل
- مراقبت از افراد مبتلا
- افزایش سلامت
- کاهش خطر
این اهداف در زمینه‌های متفاوتی از جمله بیماری‌ها، آمار خودکشی، فساد، طلاق، بیکاری و بسیاری دیگر از شاخص‌های اجتماعی و با برنامه ریزی دولتی پیگیری می‌شود.
عوامل اثرگذار بر سلامت اجتماعی
همانطور که گفته شد شاید بتوان اولین عامل اثرگذار بر سلامت جامعه در یک بخش را ابعاد دیگر سلامت دانست. مثلا زمانی که نرخ بیکاری کاهش پیدا کند، افسردگی، فقر و خشونت هم از سطح جامعه کاسته می‌شود.
همه باورهایی که مردم از سطح آموزش اجتماعی، تاثیر رسانه‌ها و جایگاه اجتماعی دارند، بر سلامتی جامعه تاثیرگذار است.
ارتقاء سلامت اجتماعی
برنامه‌های مختلفی برای ارتقاء سلامت اجتماعی وجود دارد. این برنامه‌ها ممکن است از طرف دولت یا سازمان‌های مردم نهاد تدوین شوند و در سطح جامعه به اجرا درآیند. این برنامه‌ها تحت اهداف متفاوتی انجام می‌شوند که در ادامه به مرور آنها می پردازیم:
پیشگیری اولیه
عوامل خطر و دلایل بروز یک بیماری و یا سلامتی افراد جامعه در پیشگیری اولیه صورت می‌گیرد و اقدام به پیشگیری از وقوع آن می‌کند. این برنامه‌ها در جهت تغییر رفتار افراد جامعه در برابر بیماری‌ها و مشکلات سلامتی و افزایش سلامت جامعه اجرا می‌شوند. برنامه‌های متنوعی برای این کار در نظر گرفته می‌شوند که بعضی از آنها در ادامه خواهد آمد.
- کمپین‌های آگاه سازی نسبت به مشکلات سلامتی
- برنامه واکسیناسیون کودکان
- آموزش از طریق رسانه
- آموزش در مدارس
پیشگیری ثانویه در ارتقا سلامت اجتماعی
برنامه پیشگیری ثانویه در واقع به معنای جلوگیری از بدتر شدن شرایط بیماری فرد است. در برنامه‌های پیشگیری ثانویه تغییراتی در محیط فرد یا سبک زندگی خودش ایجاد می‌شود که از پیشرفت بیماری جلوگیری کند.
هر چند برای پیشگیری از وقوع بیماری دیر شده باشد اما با پیشگیری از پیشرفت بیماری به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌شود. این برنامه‌ها به ویژه برای بیماری‌های حاد به صورت آموزش‌های اجتماعی یا برنامه‌های محیطی انجام می‌شود.
آموزش‌های خود مدیریتی زندگی به افراد بیمار که به آنها در کنترل شخصی شرایط زندگی کمک می‌کنند باعث کاهش نیاز فرد به محیط‌های بیمارستانی می‌شود. این افراد با کاهش نیاز به محیط بیمارستانی احساس بهبودی دارند و سرعت پیشرفت بیماری نیز کاهش پیدا می‌کند.
برنامه مراقبت درمانی
در برنامه‌های سلامت اجتماعی روش‌های درمانی برای افراد جامعه در نظر گرفته می‌شود. در بسیاری از کشورها از جمله ایران برنامه‌های مراقبت درمانی برای افراد جامعه طراحی و در سطح گسترده مورد اجرا قرار می‌گیرند. بیمارستان‌های دولتی، اورژانس، نظام بیمه‌ای از جمله اقداماتی هستند که در کشورهای مختلف از جمله ایران برای مراقبت درمانی از افراد جامعه اجرا می‌شوند.
علاوه بر این خدمات مشاوره‌ای و روش‌های روان درمانی نیز جهت درمان انواع اختلالات روانی، کمک به افراد برای حل تعارضات زندگی، بهبود کیفیت زندگی و ارتقاء شخصیت والای انسانی، در برنامه‌ی مراقبت اجتماعی جای می‌گیرند.
