ترس از پرواز
ترس از پرواز یا همان فوبیای پرواز از جمله اختلالات اضطرابی است که فرد ترس شدید و افراطی از پرواز کردن با هواپیما، هلیکوپتر و هر وسیله پروازی دارد. برای این افراد تصور پرواز کردن نیز باعث ایجاد اضطراب می‌شود و به صورت شناختی، حسی و جسمانی بروز می‌یابد. خوشبختانه روش‌های درمانی موثری مانند درمان شناختی رفتاری برای این نوع از فوبیا وجود دارد. در ادامه مقاله به بررسی علل، نشانه‌ها و درمان فوبی پرواز خواهیم پرداخت. پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
به طور کلی فوبیا ترس‌های افراطی، غیرمنطقی و مداوم نسبت به یک شی یا وضعیت خاص می‌باشد. افرادی که فوبیای پرواز دارند از سوار شدن به هواپیما اجتناب می‌کنند و تحت هیچ شرایطی، حتی شرایط اضطراری نیز راضی به سفر کردن با هواپیما نمی‌شوند. حتی تصور پرواز کردن نیز برای این افراد اضطراب‌زا است و علائم ترس مانند بالا رفتن ضربان قلب، مشکل در تنفس، تعریق شدید و… ایجاد می‌شود.
این افراد حس می‌کنند که هیچ کنترلی بر شرایط ندارند و اصطلاحاً دستشان به هیچ جا بند نیست. این مسئله سبب افزایش حس ترس و اضطراب می‌شود. ترس از پرواز سه بعد دارد که در ادامه به بررسی آن خواهیم پرداخت.
برای آگاهی بیشتر در زمینه فوبیا کلیک کنید.
1. شناختی
این بعد از ترس مربوط به تفکراتی است که فرد در مورد پرواز دارد. به طور مثال نوع نگرش فرد نسبت به تفکراتی که در مورد پرواز کردن مانند سقوط کردن، کمبود اکسیژن، عدم اعتماد به کادر پرواز دارد.
2. احساسات
احساسات شامل هرگونه رفتار غیرقابل کنترل مانند ترس و اضطراب شدید می‌باشد که فرد در هنگام قرار گیری در موقعیت پرواز از خود نشان می‌دهد.
3. علائم جسمانی
احساسات شامل هرگونه رفتار غیرقابل کنترل مانند ترس و اضطراب شدید می‌باشد که فرد در هنگام قرار گیری در موقعیت پرواز از خود نشان می‌دهد.
علائم ترس از پرواز
علائم فوبیای پرواز در افرادی که به آن مبتلا هستند متفاوت است. در موارد خفیف ممکن است فقط لحظه بلند شدن هواپیما و یا پروازهای طولانی مدت اضطراب‌آور باشد، اما در موارد شدیدتر حتی تصور پرواز کردن نیز برای این افراد اضطراب‌آور است. اصلی‌ترین علائم اضطراب پرواز شامل موارد زیر است.
- اضطراب افراطی در هنگام پرواز.
- تلاش بسیار زیاد برای عدم پرواز.
- ایجاد علائم جسمانی و روانی ترس مانند بالا رفتن ضربان قلب و احساس دلهره شدید بلافاصله بعد از بودن در وسیله نقلیه هوایی.
این علائم بیشتر از 6 ماه در فرد ادامه دارند و بر عملکرد وی در زندگی اجتماعی و روابط بین فردی و شغلی تاثیر منفی می‌گذارد.
فرد ممکن است خیلی از فرصت‌ها را به دلیل این فوبیا از دست بدهد. به عنوان مثال فرصت‌های ارتقای شغلی به دلیل نرفتن به مأموریت را از دست بدهید و یا از رفتن به تعطیلات رویایی خود منصرف شوید.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه اختلالات اضطرابی کلیک کنید.
علل ترس از پرواز
مهم‌ترین علل فوبیای پرواز یا ترس از پرواز شامل موارد زیر است.
- داشتن تجربیات ناگوار از پرواز توسط فرد و یا نزدیکان.
- یادگیری ترس از طریق مشاهده این فوبیا در اطرافیان مخصوصا والدین.
- فوبیاهای دیگر مانند ترس از مکان‌های بسته یا همان کلاستروفوبیا ، ترس از ارتفاع، فوبیای اجتماعی و ترس از تهوع داشتن و بیمار شدن می‌تواند دلیلی برای فوبیای پرواز باشد.
- علت‌های زیر بنایی. به عنوان مثال کودکی که برای دیدن والدین خود که از هم جدا شده‌اند به طور مرتب مجبور به پرواز با هواپیما است، ترس از پرواز نشانه یک تعارض زیر بنایی و مشکلات ارتباطی با والدین است.
درمان ترس از پرواز
درمان فوبیا با روش‌های مختلفی در جلسات مشاوره کنترل استرس انجام می‌شود، اما در ادامه سه روش درمانی کارآمد برای درمان ترس از پرواز را شرح داده‌ایم.
شناخت درمانی
درمان شناختی یکی از موثرترین راهکارهای درمانی برای ترس از پرواز است. افراد مبتلا، پرواز و بودن در هواپیما را بسیار خطرناک‌تر از چیزی که هست می‌پندارند. این درمان طرز فکر افراد مبتلا را نسبت به پرواز تغییر می‌دهد.
حساسیت زدایی منظم
حساسیت زدایی منظم روش دیگری در درمان فوبیا است. این روش درمانی سه مرحله دارد که شامل موارد زیر می‌باشد.
الف) تهیه لیست از حالت‌ها و موقعیت‌هایی که در فرد اضطراب ایجاد می‌کند. به ترتیب از محرکی که کمترین اضطراب را ایجاد می‌کند تا اضطراب آورترین محرک
ب) یادگیری روش‌های آرمیدگی و ریلکسیشن
ج) تصور کردن سلسله مراتب لیست از محرکی که کمترین اضطراب را ایجاد می‌کند به ترتیب تا اضطراب آور ترین، در حالی که فرد کاملا ریلکس است.
مواجهه درمانی
این روش درمانی شباهت زیادی با روش حساسیت زدایی منظم دارد. فرد در معرض سلسله مراتب قرار می‌گیرد با این تفاوت که فرد احساس اضطراب را در هر مرحله حفظ می‌کند تا به تدریج این اضطراب برای فرد عادی شود.
برای آن که روش‌های درمانی موثر واقع شود، فرد مبتلا باید نسبت به مسئله خود و عامل ایجاد کننده آن آگاهی پیدا کند. شرکت در جلسات درمانی با روانشناس و متعهد شدن به برنامه درمانی، باعث می‌شود فوبیا پرواز به راحتی درمان شود. در موارد شدید تر، می‌توان ابتدا از یک دوره دارو درمانی مانند داروهای ضد اضطراب و داروهای ضد افسردگی استفاده کرد و سپس بعد از کاهش علائم، روان درمانی را آغاز کرد.
نکات مهم در مورد ترس از پرواز
- در طول سفر لباس راحت بپوشید و از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار خودداری کنید.
- در طول سفر خود را با فیلم و موزیک و کتاب سرگرم کنید، تا بتوانید ذهن خود را از ترس منحرف کنید.
- قبل از پرواز به مقصد خود و اتفاقات خوبی که در انتظار شماست مانند دیدن عزیزان و یا جاذبه‌های توریستی فکر کنید.
- اگر هواپیما در چاله هوایی افتاد، نگران نشوید. همانطور که افتادن ماشین در دست انداز طبیعی است، این مسئله نیز طبیعی است.
- صندلی خود را دور از پنجره انتخاب کنید. اگر این امکان وجود نداشت، پرده پنجره را ببندید و بیرون را نگاه نکنید. از پنجره به بیرون نگاه کردن می‌تواند بسیار اضطراب آور باشد.
سوالات متداول درباره ترس از پرواز
1. بهترین راهکار درمانی برای ترس از پرواز چیست؟
درمان شناختی رفتاری یا همان CBT از درمان‌های موثر برای انواع فوبیاها مخصوصا فوبیای پرواز است. البته نوع درمان بسته به شرایط فرد مراجعه کننده نیز دارد. با این حال همه درمان‌های موجود اثربخش هستند.
2. چه موقعی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟
در صورتی که این نوع از فوبیا عملکرد و کیفیت زندگی شما را با تهدید مواجه کرد و باعث مختل شدن زندگی شما گردید بهتر است هرچه زودتر به روانشناس مراجعه کنید تا از بدتر شدن اوضاع پیشگیری شود.
