معرفی رشته روانشناسی ورزش (Sport psychology)

روانشناسی ورزشی دانشی میان رشته‌ای است که به بررسی همزمان چگونگی تأثیر عوامل روانشناختی بر عملکرد آدمی و همچنین چگونگی تأثیر تمرین‌های ورزشی بر ذهن و عوامل روانشناختی می‌پردازد.

مشاوره روانشناسی ورزش به بررسی ویژگی‌های افراد و رفتار آن‌ها در فعالیت‌های ورزشی می‌پردازد و با آموزش مهارت‌هایی مانند تصویرسازی ذهنی، مدیریت انرژی، کاهش اضطراب و استرس رقابتی، نظم بخشیدن به هدف‌ها، افزایش خودباوری جهت رسیدن به هدف و… به افزایش بازدهی جسمی و موفقیت ورزشی شما کمک می‌کند.

روشن است که روان شناسی ورزشی عنصر اصلی در رقابت‌های ورزشی است. اغلب عدم آمادگی روانی ورزشکاران نخبه آن‌ها را از عملکرد عالی در تمرین و مسابقات بازمی دارد. در واقع ورزشکاران به چیزی فراتر از تمرین‌های فشرده و تلاش‌های مستمر نیاز دارند و آن چیزی جز بهزیستی روانی نیست.

روانشناسی ورزشی در واقع یکی از انواع رشته‌ها و گرایشات روانشناسی است که مجموعه‌ای از مفاهیم شامل آموزش مهارت‌های ذهنی، بهبود عملکرد، هدف گذاری، سرسختی برای رسیدن به هدف، ملاحظات روان‌شناختی در صدمات ورزشی و توان‌بخشی، مشاوره با ورزشکاران، ارزیابی استعدادها، پیگیری تمرینات، خودباوری برای موفقیت، ورزش جوانان، خود تنظیمی هیجانی و… را در بر می‌گیرد.

روانشناسان ورزش در جستجوی شناسایی کودکان و ورزشکاران نخبه و مستعد هستند و به ورزشکاران معلول جسمی و روانی، نخبگان و ورزشکاران عادی کمک می‌کنند تا در فعالیت‌های ورزشی به اوج عملکرد و رضایت شخصی دست پیدا کنند.

در کنار این مسئله در صورتی که ورزشکار با آسیب‌های جسمی و روحی نیز مواجه گردید به بازگشت سریع‌تر ورزشکار به میادین ورزشی کمک می‌کنند.

تاریخ روان شناسی ورزشی

روان شناسی ورزشی یک رشته نسبتاً جوان در روان شناسی است.

در سال 1920 ، کارل دیم اولین آزمایشگاه روان شناسی ورزشی جهان را در Deutsche Sporthochschule در برلین، آلمان تأسیس کرد.

در سال 1925 ، دو آزمایشگاه روانشناسی ورزشی دیگر تأسیس شد یکی توسط A.Z. پونی در انستیتوی فرهنگ بدنی در لنینگراد و دیگری توسط كلمن گریفیت در دانشگاه ایلینوی انجام شد.

گریفیت ارائه اولین دوره روانشناسی ورزشی را در سال 1923 آغاز كرد و بعداً اولین كتاب در این زمینه را با عنوان روانشناسی مربیگری (1926) منتشر كرد.

متأسفانه آزمایشگاه گریفیت در سال 1932 به دلیل کمبود بودجه تعطیل شد. پس از تعطیل شدن آزمایشگاه، تحقیقات اندکی در مورد روانشناسی ورزشی انجام شد تا اینکه موضوع در دهه 1960 دوباره مورد توجه قرار گرفت.

این مطلب را هم ببینید معرفی رشته روانشناسی ژنتیک (Genetic Psychology)

فروشیو آنتونلی در سال 1965 انجمن بین المللی روانشناسی ورزشی (ISSP) را تأسیس كرد و در دهه 1970 روانشناسی ورزشی به دوره های دانشگاهی در سراسر آمریكای شمالی معرفی شد.

اولین مجله دانشگاهی، مجله بین المللی روان شناسی ورزشی، در سال 1970 معرفی شد که پس از آن با تأسیس مجله روان شناسی ورزشی در سال 1979 دنبال شد. با شروع دهه 1980، روان شناسی ورزشی موضوع علمی دقیق تری شد، زیرا محققان شروع به کشف چگونگی استفاده از روان شناسی برای بهبود عملکرد ورزشی و همچنین چگونگی استفاده از ورزش برای بهبود بهزیستی ذهنی و پایین آمدن سطح استرس کردند.

روانشناسی ورزشی معاصر یک رشته متنوع است. در حالی که یافتن راه هایی برای کمک به ورزش کاران مطمئناً بخشی مهم در روانشناسی ورزشی است، اما استفاده از ورزش و فعالیتهای بدنی برای بهبود زندگی افراد غیر ورزشکار نیز مورد توجه اصلی است.

مباحث عمده روان شناسی ورزشی تعدادی از موضوعات مختلف وجود دارد که مورد توجه ویژه روان شناسان ورزشی است. برخی از متخصصان در یک گزینه خاص تمرکز می کنند، در حالی که دیگران طیف گسترده ای از تکنیک ها را مطالعه می کنند.

اما برخی از نکاتی که در روانشناسی ورزشی مهم هستند، به شرح زیر می باشند:

1. تمرکز توجه

توانایی تنظیم، حواس او را پرت می کند، مانند جمعیت طرفداران جیغ زننده. این رفتار ها می تواند تمرکز توجه را بر روی وظیفه انجام شده کاهش دهد.

2. تصاویر

شامل تجسم انجام یک کار، مانند شرکت در یک رویداد ورزشی یا موفقیت آمیز انجام یک مهارت خاص است.

3. انگیزه

یک موضوع اصلی در روان شناسی ورزشی، مطالعه انگیزه است که به بررسی انگیزه های بیرونی و ذاتی می پردازد. محرک های بیرونی جوایز خارجی مانند جایزه، پول، مدال یا شناخت اجتماعی هستند. انگیزه های ذاتی از درون بوجود می آیند، مانند میل شخصی به برنده شدن یا احساس غرور ناشی از انجام یک مهارت است.

آمادگی های روانی لازم برای ورزشکاران

مهارت‌های روانی برای ورزشکاران به سه دسته تقسیم می‌شوند.

دسته نخست مهارت‌های پایه هستند که عبارتند از؛ تعیین هدف، اعتماد به نفس و تعهد. تا زمانی که این ویژگی‌ها در ورزشکاری تثبیت نشود، دستیابی به سایر مهارت‌های روانی ممکن نخواهد بود؛ به همين دليل مهارت‌های پايه نام گرفته‌اند.

دسته دوم، مهارت‌های روان تنی هستند که عبارتند از؛ واکنش به استرس، کنترل ترس، آرام سازی و نیروبخشی که با ویژگی‌های فیزیولوژی ورزشکار در ارتباط هستند.

دسته سوم مهارت‌های شناختی هستند که شامل تصویرسازی، تمرین ذهنی، تمرکز، کاهش اضطراب و استرس رقابتی و… است؛ زیرا فرایندهای شناختی از قبیل یادگیری، ادراک، حافظه و تفکر در رشته‌های ورزشی نیز حائز اهمیت است.

این مطلب را هم ببینید معرفی رشته روانشناسی محیطی (environmental psychology)

اهمیت روانشناسی ورزشی و کاربرد آن

روانشناسی ورزشی، یکی از نیازهای اساسی در دنیای ورزش است. امروزه آمادگی روانی در اجرای عملکردهای ورزشی از اهمیت چشمگیری برخوردار شده است؛ در حالی که قبلاً بيشتر بر اهمیت آماده سازی جسمانی تأکید می‌شد.

این شاخه از روانشناسی کمک می‌کند تا بتوانیم میزان موفقیت ورزشکاران را برآورد کنیم؛ چراکه عملکردشان شدیدا تحت تاثیر عوامل روانشناختی است.

افسردگی یکی از عوامل روانی است که باعث مختل شدن عملکرد ورزشکاران می‌شود حتی در موارد شدید به ترک میادین ورزشی منجر می‌گردد. در این شرایط با توجه به تاثیر ورزش بر افسردگی می‌توان امیدوار به کاهش شدت بیماری بود.

فواید روانشناسی ورزشی چیست؟

پژوهش‌های انجام شده در حوزه روانشناسی ورزشی حاکی از آن است که مهارت‌های روانی نقش مهمی در دستیابی به عملکرد عالی در ورزش و فعالیت‌های بدنی ایفا می‌کنند.

برخی فواید روانشناسی مشاوره ورزشی می‌توان به مواردی مانند افزایش تمرکز، بهبود اعتماد به نفس، توانایی خودتنظیمی هیجانی، بهبود قدرت تفکر، کاهش ترس از مسابقه و کارآیی ذهنی اشاره کرد.

مسلما چنین تاثیراتی باعث می‌شود که ورزشکاران در میادین ورزشی و فعالیت‌های جسمانی یا تمرینی روزمره خود، موفق‌تر عمل کنند.

مشاوره روانشناسی ورزشی برای ورزشکاران حرفه ای و افراد عادی

عناصر مهم موفقیت ورزشکاران حرفه‌ای عبارتند از کیفیت تمرین‌های جسمانی، تعیین اهداف روزانه، تمرین‌های ذهنی به منظور آمادگی روانی برای رقابت مانند یادگیری راه‌های مقابله با ترس از مسابقه، اعتماد به نفس بالا، توجه و تمرکز خوب، تصویرسازی ذهنی مثبت و آمادگی روانی قبل از ورزش و تعهد اشاره کرد که در عملکرد درخشان ورزشکاران حرفه‌ای و قهرمانان ملی موثر هستند.

هر چند غالبا برداشت عمومی چنین است که مشاوره روانشناسی ورزش تنها مربوط به ورزشکاران حرفه‌ای است اما این حوزه تخصصی دربرگیرنده محدوده وسیعی از موضوعات علمی، کلینیکی و کاربردی مربوط به ورزش و تمرینات است.

روان شناسی ورزش فرصتی فراهم می‌کند که هر ورزشکاری بتواند در بالاترین حد توانایی خود به رقابت بپردازد.

در این راستا راهبردهایی آموزش داده می‌شود تا افراد روحیه خود را در شرایط سخت حفظ کنند، فشار و استرس رقابتی را کم کنند، بتواند ذهن آگاهی و تمرکز خود را در هر شرایطی حفظ کنند، راهبردهای تیمی موفقیت آمیزی را به کار گیرند و به طور کلی به هرآنچه که می‌خواهند دست یابند.

این مطلب را هم ببینید معرفی رشته روانشناسی تحلیلی (Analytical Psychology)

چگونه می‌توان در رشته روانشناسی ورزشی به تحصیل پرداخت؟

رشته روانشناسی ورزشی متاسفانه در مقطع کارشناسی در کشور وجود دارد اما در مقطع ارشد شما می‌توانید این رشته را انتخاب کنید.

با این حال در مقطع کارشناسی می‌توانید در هر رشته‌ای تحصیل کنید اما باید بدانید کسانی که در مقطع کارشناسی از رشته‌های روانشناسی و علوم ورزشی فارغ التحصیل می‌شوند بسیار موفق‌تر خواهند بود.

مشاغل روانشناسی ورزشی

تبدیل شدن به یک روان شناس ورزشی می تواند برای بسیاری از دانشجویان روانشناسی خصوصاً دانشجویانی که علاقه زیادی به ورزش و فعالیت بدنی دارند یک انتخاب شغلی مهیج باشد.

انجمن روان شناسی آمریکا روانشناسی ورزشی را “حرفه ای گرم” توصیف می کند و حاکی از آن است که افرادی که در بخش های ورزشی دانشگاه کار می کنند سالانه حدود ۶۰ تا ۸۰ هزار دلار درآمد دارند.

اگر به این حرفه علاقه مند هستید، در مورد شرایط تحصیلات، وظایف شغلی، حقوق و سایر ملاحظات مشاغل روان شناسی ورزشی بیشتر بدانید.

روانشناس ورزش چه کاری انجام می دهد؟

روان شناسان ورزشی می توانند در محیط های بسیار متنوعی کار کنند. آن ها ممکن است در بیمارستان ها، کلینیک ها، سالن های ورزشی، مراکز توان بخشی جسمی، یا مدارس تمرین کنند.

بعضی از آن ها ممکن است در یک دفتر خصوصی کار کنند یا در سایر موارد خدمات مشاوره ای قراردادی به مشتریان ارائه دهند.

افراد حرفه ای در عرصه مشاوره اغلب به عنوان بخشی از تیم متخصصان، از رشته های مختلف جمع می شوند تا سلامت روح و سلامتی را در بین ورزش کاران، مربیان، تیم ها، والدین ورزش کاران و متخصصان تناسب اندام به حداکثر برسانند.

ماهیت عمل آن ها هرچه باشد، روان شناسان ورزشی باید دارای مهارت های زیر باشند: