زندگینامه آلبرت بندورا
آلبرت بندورا متولد 4 دسامبر 1925 و یک روانشناس کانادایی- آمریکایی است که استاد برجسته علوم اجتماعی روانشناسی در دانشگاه استنفورد با مدیریت دیوید استار جردن است.
بندورا در آموزش و پرورش و زمینه های مختلف روانشناسی، از جمله نظریه شناخت اجتماعی، درمان و روانشناسی شخصیت، سهیم بوده است و همچنین در انتقال بین رفتارگرایی و روانشناسی شناختی نیز تأثیرگذار بوده است.
وی به عنوان مبتکر نظریه یادگیری اجتماعی- شناخت اجتماعی و با اسم ساختار نظری خودکارآمدی شناخته می شود و همچنین مسئول آزمایش تأثیرگذار عروسک بوبو در سال 1961 است.
با آزمایش عروسک بوبو مفهوم یادگیری مشاهده ای را نشان داد. بندورا به عنوان بزرگ ترین روانشناس معاصر و به عنوان یکی از تأثیرگذارترین روانشناسان در تمام دوران توصیف می شود.
بندورا به عنوان كوچك ترين فرزند و تنها پسر در يك خانواده شش نفره در موندار آلبرتا متولد شد. محدودیت های تحصیل در یک شهر دورافتاده باعث شد که بندورا از نظر یادگیری مستقل و دارای انگیزه شخصی شود و این ویژگی های رشد یافته در زندگی طولانی مدت او بسیار مفید بود. بندورا از نژاد لهستانی و اوکراینی است.
پدرش از کراکوف لهستان بود در حالی که مادرش اوکراینی بود. والدین بندورا در تشویق وی برای جستجوی مشاغل کوچکی در آن شهری که ساکن بودند تأثیر مهمی داشتند. تابستان پس از اتمام دبیرستان، بندورا در یوکان کار کرد تا از بزرگراه آلاسکا در برابر غرق شدن محافظت کند.
بعداً بندورا منشأ علاقه خود به آسیب شناسی روانی انسان را نتیجه کارش در یوکان دانست. یوکان جایی بود که نوشیدن و قمار به شدت رایج بود و این مسئله به گسترش دیدگاه و دامنه دیدگاه های او در مورد زندگی کمک کرد.
بندورا در سال 1949 وارد ایالات متحده شد و در سال 1956 تابعیت یافت. وی در سال 1952 با ویرجینیا وارنس (1921–2011) ازدواج كرد و آنها دو دختر به نام های كارول و مری بزرگ كردند.
زندگینامه تحصیلی آلبرت بندورا
ورود بندورا به عرصه روانشناسی کاملا اتفاقی بوده است. یک روز صبح او برای گذراندن وقتش در کلاس روانشناسی می رود و پس از آن کلاس به روانشناسی علاقمند می شود. بندورا طی سه سال در سال 1949، با مدرک کارشناسی فارغ التحصیل شد.
او برنده جایزه Bolocan در روانشناسی شد و سپس به مرکز روانشناسی نظری، دانشگاه آیووا نقل مکان کرد. و از آنجا کارشناسی ارشد خود را در سال 1951 و دکترای خود را در سال 1952 به دست آورد.
آرتور بنتون مشاور تحصیلی وی در آیووا بود. بندورا در طول سال های حضور خود در آیووا، از روشی حمایت کرد که سعی داشت پدیده های روانشناختی را از طریق آزمایش تجربی به انجام برساند.
گنجاندن او از پدیده های ذهنی مانند تصویرگری و بازنمایی و مفهوم جبرگرایی متقابل، که رابطه تأثیر متقابل بین یک عامل و محیط آن را فرض می کرد، یک خروج ریشه ای از رفتارگرایی غالب آن زمان را نشان داد.
دامنه وسیع ابزارهای مفهومی بندورا، مدل سازی قدرتمندتر پدیده هایی مانند یادگیری مشاهده ای و خودتنظیمی را امکان پذیر کرد و روشی عملی را در اختیار روانشناسان قرار داد تا نظریه پردازی درباره فرایندهای ذهنی را در تقابل با ساختارهای ذهنی روانکاوی و روانشناسی شخصیت قرار دهند.
زندگی شغلی آلبرت بندورا
بندورا پس از فارغ التحصیلی، دوره کارآموزی دکترایش را در مرکز راهنمایی ویچیتا به پایان رساند. سال بعد یعنی سال 1953، وی یک سمت تدریس در دانشگاه استنفورد را پذیرفت، که تا به امروز نیز آن را بر عهده دارد.
در سال 1974، وی به عنوان رئیس انجمن روانشناسی آمریکا (APA)، که بزرگترین انجمن روانشناسان جهان است، انتخاب شد. او همچنین به عنوان مربی ورزشی کار می کرد.
تحقیقات آلبرت بندورا
بندورا اولین بار تحت تأثیر کار رابرت سیرز در مورد سابقه خانوادگی رفتار اجتماعی و شناسایی یادگیری قرار گرفت. اولین تحقیق وی بر نقش مدل اجتماعی در ایجاد انگیزه، تفکر و عمل انسان متمرکز بود.
وی همراه با ریچارد والترز، اولین دانشجوی دکترای خود، تحصیلات خود را در زمینه یادگیری اجتماعی و پرخاشگری آغاز کرد. تلاش های مشترک آنها نقش مهمی را در مدل سازی در رفتار انسان نشان داده و منجر به یک برنامه تحقیقاتی در مورد عوامل و مکانیسم های یادگیری مشاهده ای شده است.
جوایز آلبرت بندورا
بندورا بیش از شانزده درجه افتخاری دریافت کرده است، از جمله از دانشگاه های بریتیش کلمبیا، دانشگاه اتاوا، دانشگاه آلفرد، دانشگاه رم و دانشگاه لتبریج.
دانشگاه سالامانکا در اسپانیا، دانشگاه ایندیانا، دانشگاه نیوبرانزویک، دانشگاه ایالتی پن، دانشگاه لیدن و دانشگاه فرای برلین، مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه شهر نیویورک، دانشگاه جومه یک در اسپانیا، دانشگاه آتن، دانشگاه از آلبرتا و دانشگاه کاتانیا.
- او در سال 1980 به عنوان عضو آکادمی هنر و علوم آمریکا انتخاب شد.
- وی به دلیل پیشگامی در تحقیقات در زمینه یادگیری خودتنظیم، جایزه همکاری های برجسته علمی را از انجمن روانشناسی آمریکا در سال 1980 دریافت کرد.
- در سال 1999 جایزه ثرندایک را برای مشارکت های برجسته روانشناسی در آموزش و پرورش از انجمن روانشناسی آمریکا دریافت کرد.
- در سال 2001، وی جایزه یک عمر موفقیت را از انجمن پیشرفت رفتار درمانی دریافت کرد.
- او دریافت کننده جایزه برجسته مادام العمر در روانشناسی از انجمن روانشناسی آمریکا و جایزه یک عمر دستاورد از انجمن روانشناسی غرب، جایزه جیمز مک کین کتل از انجمن روانشناسی آمریکا و جایزه مدال طلا بنیاد روانشناسی آمریکا برای سهم برجسته در روانشناسی را دریافت کرده است.
- در سال 2008، وی به دلیل مشارکت در روانشناسی، جایزه دانشگاه لوئیزویل گراومایر را دریافت کرد.
- در سال 2014، وی “به دلیل کمک های اساسی خود در روانشناسی اجتماعی، به ویژه برای کشف تأثیر مشاهده بر یادگیری و پرخاشگری انسان”، به عنوان افسر نشان دار کانادا منصوب شد.
- در سال 2016، توسط رئیس جمهور باراک اوباما به او نشان ملی علوم اعطا شد.
- هچنین آلبرت بندورا در انجمن افتخار روانشناسی بین المللی PSI CHI پذیرفته شد.
نظریه یادگیری اجتماعی آلبرت بندورا
در مرحله اولیه تحقیقات بندورا، مبانی یادگیری انسان و تمایل کودکان و بزرگسالان به تقلید از رفتار مشاهده شده در دیگران، به ویژه پرخاشگری، تجزیه و تحلیل شد.
وی دریافت که طبق نظریه یادگیری اجتماعی؛ مدل های مشاهده شده، منبع مهمی برای یادگیری رفتارهای جدید و دستیابی به تغییر رفتار در محیط هستند. نظریه یادگیری اجتماعی معتقد است که سه سیستم نظارتی وجود دارد که رفتار را کنترل می کنند:
- اول، انگیزه های پیشین تأثیر بسزایی در زمان و پاسخ رفتار دارند. محرکی که قبل از پاسخ رفتاری رخ می دهد باید در ارتباط با زمینه اجتماعی و فرد سازگار شود.
- دوم، تأثیرات بازخورد پاسخ نیز نقش مهمی دارند. به دنبال یک پاسخ، تقویت کننده های حاصل از تجربه یا مشاهده تأثیر قابل توجهی در بروز رفتار در آینده خواهند داشت.
- سوم، اهمیت عملکردهای شناختی در یادگیری اجتماعی. به عنوان مثال، برای وقوع رفتار پرخاشگرانه، برخی از افراد به راحتی از دیدن یا فکر افرادی که با آنها برخوردهای خصمانه ای داشته اند، عصبانی می شوند و این حافظه از طریق فرآیند یادگیری به دست می آید.
نظریه یادگیری اجتماعی به یکی از چارچوب های نظری آموزش- سرگرمی تبدیل شده است، روشی برای ایجاد سرگرمی های مفید اجتماعی که توسط میگل سابیدو توسعه یافته است. بندورا و سابیدو در ادامه رابطه صمیمی ایجاد کردند و نظریه و عمل را بیشتر اصلاح کردند.
برای آشنایی یا رشته روانشناسی اجتماعی و روانشناسی یادگیری کلیک کنید.
آزمایش عروسک بوبو
تحقیقات بندورا با والترز منجر به اولین کتاب وی به نام “پرخاشگری نوجوانان”، در سال 1959 و کتاب دیگری در سال 1973، به نام”پرخاشگری: تجزیه و تحلیل یادگیری اجتماعی” شد. پاداش و مجازات در شرطی سازی کلاسیک و عملیاتی یک چارچوبی ناکافی بود و بسیاری از رفتارهای انسان ها از انسان های دیگر آموخته شده بودند.
بندورا شروع به تجزیه و تحلیل نحوه برخورد با کودکان بیش از حد پرخاشگر با شناسایی منابع خشونت در زندگی آنها کرد. اولین تحقیق در این زمینه در دهه 1940 تحت نظر نیل میلر و جان دولارد آغاز شد.
ادامه کار او در این زمینه سرانجام با آزمایش عروسک بوبو که در رساله بسیار تأثیرگذار نظریه یادگیری اجتماعی، در سال 1977 به اوج خود رسید. بیشتر نوآوری های وی ناشی از تمرکز او بر تحقیقات تجربی و قابل تکرار بود که با حوزه روانشناسی تحت سلطه نظریه های فروید، بیگانه بود.
در سال 1961، بندورا آزمایشی بحث برانگیز مربوط به آزمایش عروسك بوبو را انجام داد، كه نشان می داد رفتارهای مشابه توسط افرادی كه رفتارهای خود را پس از اعمال مدل ها انجام می دهند، آموخته شده است.
نتایج بندورا از این آزمایش مسیر روانشناسی مدرن را تغییر داد و به دلیل کمک به تغییر در روانشناسی آکادمیک از روانشناسی رفتارگرایی به روانشناسی شناختی بسیار مورد توجه قرار گرفت.
علاوه بر این، آزمایش عروسک بوبو تأکید داشت که چگونه افراد جوان تحت تأثیر اعمال بزرگسالان قرار می گیرند. مثلا وقتی بزرگترها به خاطر رفتار پرخاشگرانه شان مورد ستایش قرار می گرفتند، بچه ها بیشتر به عروسک ضربه می زدند.
با این حال، هنگامی که بزرگسالان مجازات شدند، در نتیجه آنها ضربه به عروسک را نیز متوقف کردند. این آزمایش در بین آزمایش های روانشناختی، یکی از تحسین برانگیزترین و مشهورترین تجربیات روانشناختی است.
نظریه شناخت اجتماعی
در اواسط دهه 1980، تحقیقات بندورا یک نگاه کلی تری به خود گرفت و تحلیل او تمایل به ارائه یک نمای کلی تر از شناخت انسان در زمینه یادگیری اجتماعی داشت. نظریه ای که وی از نظریه یادگیری اجتماعی گسترش داد خیلی زود به عنوان نظریه شناخت اجتماعی شناخته شد.
مبانی اجتماعی اندیشه و عمل
در سال 1986، بندورا مبانی اجتماعی اندیشه و عمل را منتشر كرد: یك نظریه شناختی اجتماعی كه در آن، او افراد را به عنوان خودسازمانده، فعال، خود بازتاب دهنده و خودتنظیم می دید.
او مفاهیم علیت متقابل سه گانه را ارائه داد که روابط بین رفتار انسان، عوامل محیطی و عوامل شخصی مانند وقایع شناختی، عاطفی و بیولوژیکی و جبرگرایی متقابل را تعیین می کند و روابط علی بین این عوامل را کنترل می کند.
تأكيد بندورا بر ظرفيت عوامل برای خودتنظيمی و خودسازماندهی سرانجام موجب كارهای بعدی وی در زمينه خودكارآمدی خواهد شد.
خودکارآمدی
در سال 1963، او یادگیری اجتماعی و رشد شخصیت را منتشر کرد. در سال 1974، دانشگاه استنفورد صندلی وقفی را به وی اعطا کرد و بندورا استاد علوم اجتماعی روانشناسی دیوید استار جردن شد.
در 1977، وی نظریه یادگیری اجتماعی را منتشر کرد، کتابی که جهت گیری روانشناسی را در دهه 1980 تغییر داد.
وی ضمن بررسی فرآیندهایی که با استفاده از آن مدل سازی اختلالات هراسی را در فوبیای مار کاهش می دهد، دریافت که باورهای خودکارآمدی (که افراد، هراس در توانایی های خود برای کاهش فوبیا داشتند) باعث تغییر در رفتار و تحریک ترس می شود.
وی یک برنامه مهم تحقیقاتی را برای بررسی نقش تأثیرگذار اندیشه خود ارجاع در عملکرد روانشناختی آغاز کرد. اگرچه بندورا به کاوش و نوشتن در مورد مسائل نظری مربوط به مباحث متنوع ادامه داد، اما از اواخر دهه 1970 توجه زیادی را به کشف نقش باورهای خودکارآمدی در عملکرد انسان اختصاص داد.
آموزش بر اساس نظریه بندورا
نظریه یادگیری اجتماعی بندورا به دانش آموزان و معلمان در زمینه آموزش کمک می کند. در سال 1986، بندورا نام نظریه یادگیری اجتماعی را به نظریه شناخت اجتماعی تغییر داد.نظریه شناخت اجتماعی هنوز بر چگونگی تأثیر رفتار و رشد توسط عملکردهای شناختی که در طی فعالیت های اجتماعی رخ می دهد، متمرکز است.
مولفه های نظری کلیدی نظریه شناخت اجتماعی که در آموزش به کار گرفته می شود، عبارتند از:
- خودکارآمدی
- خودتنظیمی
- یادگیری مشاهده ای
- جبرگرایی متقابل
نظریه شناخت اجتماعی را می توان برای انگیزه و یادگیری دانش آموزان و معلمان به کار برد. تحقیقات بندورا نشان می دهد که خودکارآمدی درک شده بالا، معلمان و دانش آموزان را به سمت تعیین اهداف بالاتر سوق می دهد و احتمال تمرکز آنها بر این اهداف را افزایش می دهد.
در یک محیط آموزشی، خودکارآمدی به اعتماد به نفس دانش آموز یا معلم برای شرکت در اقدامات خاصی کمک می کند که به آنها در دستیابی به اهداف مشخص کمک می کند.
