علائم و درمان اختلال دو قطبی پیشرونده
اختلال دو قطبی پیشرونده یکی از اختلالات متداول است که با نشانه های شدید افسردگی و شیدایی و با سرعت تغییر زیاد در افراد بروز پیدا میکند. فرد زمان کوتاهی که از چند روز تا یه مدت که ممکن است تا چند ماه طول بکشد شیدایی و سرخوشی را تجربه میکند تا ناگهان وارد دوره افسردگی میشود.
فرد زمانی که در دوره شیدایی قرار دارد بسیار فعال و سرخوش میباشد ، توان بیشتری برای انجام فعالیت های روزمره اش دارد و زیاد صحبت میکند . ولی همان شخص بعد از مدتی منزوی خواهد شد و فکر های ناجور مثل مرگ و خودکشی به سراغش می آید و بدون انگیزه و امید میشود .
در اختلال دو قطبی پیشرونده زندگی روزمره فرد کاملا مختل می‌گردد. این اختلال به علت عوامل مختلف ژنتیکی و محیطی اتفاق می افتد و نشانه های ان با استفاده روش‌های روان درمانی مختلف از جمله شناختی رفتاری تحت کنترل قرار میگیرد. با توجه به حائز اهمیت بودن این موضوع به توضیح نشانه ها، تشخیص افتراقی و درمان اختلال پیشرونده میپردازیم.
اختلال دو قطبی پیشرونده
اختلال دو قطبی پیشرونده نمونه ای از ختلال دو قطبی است که نوسانات خلقی افسردگی و شیدایی چهار بار در سال برای فرد به وجود می‌آید و میتواند ترکیبی از اختلال دو قطبی نوع یک و دو باشد. در اختلال دو قطبی پیشرونده هم مثل دیگر اختلالات دو قطبی فرد دوره‌ای از شیدایی را تجربه میکند و بعد از تمام شدن این دوره خلق افسرده پیدا میکند تعدادی از افراد به مقدار ده درصد دچار اختلال دو قطبی به اختلال دو قطبی پیشرونده دچار میشوند .
این اختلال با نام اختلال تناوب سریع نیز شناخته میشود و بعضی اوقات به آن اختلال تناوب بسار بسیار سریع گفته میشود. در بیشتر افراد مبتلا نوسانات خلقی بیشتر از ۴ بار در سال نیز رخ می‌دهد و در مواردی حتی هر ۴۸ ساعت خلق فرد از افسردگی به شیدایی و بر عکس تغییر میکند.
نشانه های اختلال دو قطبی پیشرونده
افسردگی
احساس ناراحتی زیاد ، گریه های زیاد ، ناامیدی، عدم اعتماد به نفس، احساس پوچی، گناه و بی ارزشی از علائم دوران خلق افسردگی در این اختلال است. فرد حس میکند برای انجام فعالیت های خود هیچ توان و انرژی ندارد. احتمال دارد که تمرکز و حافظه او دچار مشکل شود. به اتفاقاتی که در محیط اطرافش میگذرد بی اهمیت است و همیشه به فکر نابودی خودش است.
فرد در این دوره اشتهایش کم میشود و دچار کاهش وزن میشود . معمولا به راحتی نمیتواند بخوابد یا بیشتر از حالت طبیعی میخوابد در این دوره تجویز قرص‌های ضد افسردگی تاثیر زیادی در کنترل علائم ندارد به دلیل اینکه با مصرف این قرص ها بیمار سریعتر وارد مرحله شیدایی یا مانیا میشود که در ادامه علائم آن را ذکر کرده‌ایم.
شیدایی یا مانیا
شیدایی باعث حس خوشحالی بیش از حد و خوش بینی زیاد میشود . فرد در این مواقع زیاد صحبت میکند که ممکن است دچار گمراهی کلامی و پرش شود (یعنی از موضوعی به موضوع دیگر می‌رود). فرد در این دوره تحت فشار های عصبی و ناراحتی قرار میگیرد و ممکن است با کسانی که نسبت به او بدبین هستند رفتار پرخاشگرانه داشته باشد. فردی که مبتلا به اختلال دو قطبی است انگیزه و انرژی زیادی برای رسیدن به هدف خود دارد و احتمال دارد انطور فکر کند توانایی بسیار بالایی دارد. احساس برتری میکند، میل جنسی‌اش افزایش می‌یابد و تمایلی برای خوابیدن ندارد.
تفاوت اختلال دو قطبی پیشرونده با اختلال خلق ادواری
اختلال خلق ادواری سطح بسیار پایین‌تری از اختلال دو قطبی با علائم بسیار خفیف تر میباشد. فرد در این اختلال هیچوقت دچار به افسردگی اساسی نمیشود و علائم و نوسانات در طی دو سال تغییر می‌کنند. اما در اختلال پیشرونده، احتمال دارد بیمار هر 48 ساعت یکبار تغییراتی در اخلاقش رخ دهد ، زندگی روزانه‌اش کاملا مختل شود و از تحصیل و شغل باز می‌ماند و در مواردی اختلالات دیگری همانند بیش فعالی در فرد رخ می‌دهد.
درمان اختلال دو قطبی پیشرونده
در درمان اختلال دو قطبی پیشرونده ترکیباتی از روان درمانی و درمان دارویی به کارگرفته میشود. با استفاده از داروهای تثبیت کننده خلق از جمله لیتیوم علائم بیماری را میتوان تحت کنترل خود قرار داد و ثبات خلق را افزایش داد. ضدافسردگی‌ها و داروهای آنتی سایکوتیک در صورت وجود توهم و هذیان نیز می‌توانند کمک کننده باشند. در کنار درمان‌های دارویی نمونه هایی از درمان های رفتاری و روانشناسی باید اتفاق بی افتد.
از جمله شیوه های روان درمانی موئثر میتوان به درمان شناختی-رفتاری، روان درمانی بین فردی و خانواده درمانی اشاره کرد.با این حال شیوه های دیگر هم مثل مثل رفتار درمانی و درمان مبتنی بر روانکاوی نیز میتواند موثر واقع شود.اولین قدم برای تحت کنترل گرفتن اختلال پیشرونده ؛دادن اطلاعات مورد نیاز در مورد این بیماری به افراد مبتلاست. در مشاوره روانشناسی به فرد کمک میشود تا به زندگی روزمره خود بازگردد تا شغل و تحصیل خود را ادامه دهد.
سوالات متداول
بهترین روش درمانی برای اختلال دو قطبی پیشرونده چیست؟
انتخاب رویکرد درمانی برای هر فرد با توجه به شرایط، شدت و ویژگی‌های فردی بیمار مبتلا میتواند متفاوت باشد. با این حال اصلی ترین روش درمان تلفیقی از دارو درمانی و روان درمانی است. به طور مثال میتوان برای فرد از داروهای تنظیم کننده خلق به همراه جلسات شناختی رفتاری برای درمان افسردگی بهره برد.
