هنردرمانی
تلفیقی از روان درمانی و ایجاد خلاقیت برای بهبود سلامت افراد، هنردرمانی است. به وسیله هنردرمانی اختلالات روانی و جسمی درمان می‌شود. هنر درمانی شامل بخش‌های مختلفی از جمله موسیقی درمانی، نمایش درمانی و نقاشی درمانی است که هر بخش در درمان اختلالات گوناگونی از جمله علائم اختلالات اوتیسم، افسردگی و استرس پس از سانحه کاربرد دارد.
هنر به کاهش استرس، بهبود روابط بین فردی و همچنین آگاهی از جنبه‌های گوناگون شخصیت کمک می‌کند. با استفاده از هنر توانایی ها افزایش پیدا کرده و استعدادها کشف می‌شود. پس به این نتیجه دست پیدا می‌کنیم که این رویکرد درمانی از اهمیت زیادی برخوردار است.
همراه ما در سایت آموزشی و پژوهشی رابینیا باشید تا با هنردرمانی بیشتر آشنا شوید.
تعریف هنر درمانی
هنردرمانی فعالیتی خلاقانه و بدیع است که مراجع در فرایندی آزادانه و با آرامش دست به اظهار وجود می‌زند. انجام این فعالیت به صورت شنیداری، دستی و دیداری صورت می‌گیرد. انواع هنردرمانی شامل: نمایش درمانی، نقاشی درمانی و موسیقی درمانی می‌باشد.
در این رویکرد مفهومی به نام کاتارسیس یا پالایش روانی وجود دارد. این مفهوم به معنای برون ریزی هیجانات و افکار است؛ هدف از هنر درمانی این است که پس از برون ریزی آنچه به عنوان تعارض در فرد وجود دارد خود را نشان می‌دهد و متخصص آن را در چارچوب درمانی بیرون می‌کشد.
این رویکرد درمانی هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی اجرا می‌شود. در هنردرمانی آن چیزی که تولید می‌شود از منظر رویکرد زیبایی شناسانه اهمیتی ندارد بلکه درمانگر به کمک معانی که در پس محتوای تولید شده و مفاهیم ناخودآگاه است به تحلیل اثر هنری می‌پردازد.
ناخودآگاه فرد به مرور زمان به وسیله هنردرمانی به خودآگاه تبدیل می‌شود. بدین صورت که فرد متوجه بسیاری از جریانات و تعارضات موجود در ذهن و زندگی‌اش می‌کند و به سلامت روان او کمک می‌کند. اما هنردرمانی تنها به رویکرد روانکاوانه باز نمی‌گردد و در رویکردهای رفتاری و شناختی هم از آن استفاده می‌شود.
موارد استفاده و مزیت های هنر درمانی
از هنر درمانی نه تنها برای بیماری‌های روانی، بلکه در بیماری‌هایی که ریشه پزشکی دارند هم مورد استفاده قرار می‌گیرد. هنردرمانی محدودیت سنی نداشته و در تمامی سنین قابل استفاده است.
مثلا در کودکان اوتیسم و یا کودکانی که احتمال می‌رود شرایط پرفشار و استرس زایی را سپری کنند؛ هنر درمانی می‌تواند مفید باشد. همچنین اغلب بیماری طبی مثل سرطان شرایط روانی استرس زایی را ایجاد می‌کند که هنردرمانی در این امر نیز می‌تواند کمک کننده باشد. این درمان می‌تواند به عنوان درمان اصلی یا درمان جانبی مورد استفاده قرار گیرد.
افرادی که مشکل ابراز وجود دارند، با استفاده از نمایش درمانی می‌توانند تمرین ابراز وجود کنند و یا از موسیقی درمانی برای معلولان حرکتی استفاده می‌شود. بهداشت روانی نیز از دیگر حوزه هایی است که هنردرمانی در آن نقش دارد.
مثلا برای رسیدن به خودشناسی و پی بردن به جریانات درونی هنردرمانی بسیار کاربرد دارد. همینطور ایجاد آرامش و تمرین تمرکز با به کارگیری هنردرمانی امکان پذیر است.
در نقاشی درمانی نیز استفاده از رنگ ها و کشیدن تصویرها می تواند در ابراز برخی هیجانات همچون خشم مفید باشد. هنر می‌تواند به فرد کمک کند تا با ابراز خشم فروخورده خود احساس بهتری نسبت به خود و دیگران داشته باشد.
نقش هنر درمانی در اختلالات روانی
1. درمان اختلال استرس پس از سانحه
در اختلال استرس پس از سانحه یا همان PTSD مجموعه‌ای از علائم در پی مواجهه با حوادث آسیب زای زندگی پدیدار می‌شود و فرد به صورت ترس و درماندگی به این تجربه پاسخ می‌دهد. همچنین واقعه را دائما در ذهن خود مجسم می‌کند.
هنر درمانی در این اختلال به فرد کمک می‌کند تا با به دست آوردن آرامش مجدد، ایجاد دوباره احساس کارآمدی و مفید بودن، کاهش استرس و اضطراب و کمک به نوعی تخلیه هیجانی به درمان اختلال خود و کاهش علائم بپردازد.
2. درمان افسردگی خفیف
موسیقی درمانی که جزئی از هنردرمانی است برای درمان افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد. موسیقی شاد در فرد هیجان ایجاد کرده و موسیقی غمگین فرد را ناراحت می‌کند. هنر درمانی باعث بروز احساسات ما می‌شود و باعث تغییرات درونی شده و به آرامش ما کمک می‌کند.
3. درمان اوتیسم
برای درمان اوتیسم هم می‌توان از هنردرمانی استفاده کرد چرا که در بهبود علائم بیماران اوتیسمی بسیار کمک می‌کند. از موسیقی درمانی برای بهبود تکلم و بهبود عواطف کودکان مبتلا به اوتیسم استفاده می‌شود.
کودکان اوتیسم در زمینه موسیقی استعداد زیادی دارند که با استفاده از این مهارت می‌توان به افزایش اعتماد بنفس آنها کمک کرد. هنردرمانی روابط اجتماعی کودکان اوتیسم را بهبود می‌بخشد.
برای مطالعه اختلالات طیف اوتیسم کلیک کنید.
هنر درمانگر
در حوزه هنر درمانی، درمانگر پارامترهایی را که در هنر، برانگیزاننده هیجانات و افکار است را می‌شناسند. همچنین با نابهنجاری مختلف روانی که از این طریق می‌توان تشخیص داد آشناست. هنر درمانگر در طی درمان باید بتواند پذیرای عقاید، فرهنگ‌ها و ویژگی‌های متفاوت انسانی باشد و اساسا آزادی وسیع و فرصت خلاقیت‌های گوناگونی را در اختیار مراجع خود بگذارد.
این رویکرد محوریت و اساس را در اختیار مراجع گذاشته و اجازه می‌دهد به هر سمتی که می‌خواهد پیش برود، پس درمانگر کمترین رهنمود را در این زمینه انجام می‌دهد.
اگر از هنردرمانی در جای درست و به درستی مورد استفاده قرار بگیرد، می‌تواند جایگزین درمان اصلی شده و یا در درمان جانبی تاثیرگذار باشد.
در کشور ما ایران هنردرمانی جای کار بسیار زیادی دارد ولی در حوزه سلامت بالینی و بهداشت روانی و همینطور تربیت نیروی متخصص در سنین مختلف بسیار تاثیر می‌گذارد. با توجه به ماهیت شاداب و هیجان محور این درمان متقاضیان زیادی را پیدا خواهد کرد.
