اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (STPD) یکی از انواع اختلالات شخصیت است که نشانه‌ها و علائم آن شباهت بسیاری به مبتلایان اسکیزوفرنی دارند. در واقع اسکیزوتایپال بیانگر شکل نهفته اسکیزوفرنی است و در سابقه خانوادگی این افراد به وضوح اختلال اسکیزوفرنی دیده می‌شود. مبتلایان به این شخصیت مشکلات زیادی در ایجاد و حفظ روابط نزدیک با دیگران دارند. از طرفی بی‌نظمی‌های رفتاری در آن‌ها بسیار به چشم می‌خورد. در کنار این نشانه‌ها دارای افکاری عجیب و غریب و درکی متفاوت از محیط خود هستند و دوستانی خیالی دارند. در درمان افراد مبتلا به شخصیت اسکیزوتایپال روان درمانی در کنار دارو درمانی می‌تواند بسیار موثر باشد. اگر با چنین فردی در ارتباط هستید بهتر است درباره ویژگی‌های منحصر به فرد شخصیت اسکیزوتایپال بیشتر آشنا شوید.
شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال یکی از انواع اختلالات شخصیت کلاستر A می‌باشد. در شخصیت اسکیزوتایپال تفکر و نحوه ارتباط برقرار کردن مختل شده است. بیماران اسکیزوتایپال اگرچه اختلال فکری واضحی ندارند، اما تکلمشان متمایز یا ویژه است و اغلب معنایش را فقط خودشان می‌فهمند. شخصیت اسکیزوتایپال نیز مانند بیمار مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است از احساسات خود باخبر نباشد؛ اما به کشف احساسات دیگران به‌ویژه حالات عاطفی منفی مثل خشم، بسیار حساس است. آن‌ها افکاری خرافی دارند یا مدعی غیب بینی و داشتن سایر قدرت‌های فکری ویژه هستند.
نشانه های اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اگر قصد ازدواج با شخصیت اسکیزوتایپال را دارید باید اطلاعات بیشتری در مورد این اختلال و نحوه برخورد با شخصیت های اسکیزوتایپال کسب کنید. نشانه‌های تشخیصی شخصیت اسکیزوتایپال موارد زیر را شامل می‌شود.
- افکار انتساب به خود
- اعتقادات عجیب یا افکار جادویی که بر رفتار فرد اثر بگذارند و با هنجارهای برآمده از خرده فرهنگ فرد همخوانی نداشته باشند (مثل خرافاتی بودن، اعتقاد به غیب بینی، دور آگاهی (تله پاتی)، یا حس ششم؛ در کودکان و نوجوانان به صورت تخیلات یا اشتغالات ذهنی غریب)
- تجارت غیر معمول ادراکی، از جمله خطاهای ادراکی جسمی
- تفکر و تکلمی عجیب (مثلاً مبهم، حاشیه پردازانه، استعاره‌ای، با شرح و تفصیل مفرط، یا قالبی)
- افکار بدبینانه و سوء ظن
- حالت عاطفی نابجا یا محدود
- رفتار یا وضع ظاهری عجیب، نامتعارف، یا مخصوص به خود
- فقدان دوستان صمیمی یا مورد اطمینان، بجز بستگان درجه اول
- اضطراب مفرط در میان جمع به طوری که با آشنا شدن هم کاهش نیابد؛ این اضطراب بیشتر به ترس توأم با بدگمانی فرد مرتبط است نه به قضاوت منفی در مورد خودش
عوارض و پیامدهای STPD
افرادی که دچار اختلال شخصیت اسکیزوتایپال هستند شرایط زیر را دارند و اطرافیان و خانواده فرد باید شرایط زیر را در نظر بگیرند تا بتوانند برخورد مناسبی با فرد داشته باشند.
- افکار، رفتارها و برداشت‌های نامتعارف و غیرعادی
- ادعای خواندن افکار دیگران یا توانایی پیشگویی آینده
- مشکلات عمده در ایجاد ارتباط با دیگران
- اضطراب اجتماعی حاد که با گذشت زمان یا آشنایی برطرف نمی‌شود
- حرف زدن با خود، نادیده گرفتن دیگران یا عکس‌العمل‌های نامناسب
علل STPD
بروز اختلال شخصیت اسکیزوتیپال، دارای ریشه‌های ژنتیکی، خانوادگی یا گروهی از دلایل همبسته شناخته شده است. اکثر والدین افراد مبتلا به این اختلال، از لحاظ عاطفی به صورت رسمی از یکدیگر دورند و روابط گیج کننده‌ای را نشان می‌دهند. تاثیر روابط والدین در آینده روابط فرزندان تاثیر دارد.
جهان درونی آن‌ها ممكن است پر از ترس‌ها و تخيلات كودكانه و نيز رابطه با افرادی خيالی و تصوری باشد كه آن‌ها را به وضوح می‌بينند. ممكن است اعتراف كنند كه خطای ادراک دارند و افراد را مثل آدم‌های چوبی يا چيزی شبيه آن می‌بينند. طبق تحقیقات بسیاری از آنان به صورت معناداری به وسیله والدین، خویشاوندان و همسالان، تحقیر شده‌اند. خودپنداره بسیار ضعیف، انتقاد از خود بالا و رفتارهایی حاکی از ناراضی بودن از خود را نشان می‌دهند. این نشانه‌ها در حسی دخیل می‌شوند که آن‌ها را از لحاظ اجتماعی برای داشتن روابط معنادار بین فردی، نالایق نشان می‌دهد.
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
درمان اختلالات شخصیت نیاز به صرف وقت و زمان دارد. معمولا این افراد برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال خود مراجعه نمی‌کنند؛ بلکه عاملی دیگر فرد را به سمت درمان سوق می‌دهد. در ادامه چندین روش درمان را شرح داده‌ایم.
روان درمانی
اصول درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال در اساس، تفاوتی با اصول درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید ندارد، جز اینکه با بیماران دسته اول باید برخوردی دقیق و محتاطانه داشت. مهم‌ترین اصل در درمان این افراد تغییر در افکار آنان است. به همین دلیل درمان شناختی رفتاری بیشتر بر تعیین و تغییر محتوای تفکرات اسکیزوتیپال تمرکز می‌کند. در این روش درمانگر با استفاده از تکنیک‌هایی به این اهداف می‌رسد. درمان روانکاوی نیز می‌تواند در درمان انواع اختلالات شخصیت مفید باشد چراکه مسئله را عمیق‌تر مورد بررسی قرار می‌دهد و به علت آن پی میبرد.
دارو درمانی برای اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
داروهای ضد روانپریشی برای مقابله با افکار انتساب به خود، خطاهای ادراکی و دیگر علائم این اختلال مفید است و می‌توان آن‌ها را در ترکیب با رواندرمانی به کار برد. اگر مولفه‌ای از افسردگی در شخصیت دیده شود، داروهای ضد افسردگی نیز تجویز می‌شود.
درمان‌های مکمل
برای درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپال درمان‌های اصلی دارو درمانی و روان درمانی است. با این حال درمان‌های مکملی نیز وجود دارد که روند بهبودی فرد را تسریع می‌بخشد و به او کمک می‌کند تا بتواند هرچه سریع تر به روال عادی زندگی باز گردد. گروه درمانی و زوج درمانی یکی از همین درمان‌های مکمل محسوب می‌شود. درمان گروهی برای بیمار یک تجربه اجتماعی فراهم می‌کند، بدین صورت این امکان فراهم می‌شود که از دیگران در محیطی کنترل شده بازخورد بگیرد. این امر عموما فقط برای اسکیزوتیپال‌هایی مطلوب است که گریز از جمع یا رفتارهای پارانوئیدی را چندان نشان نمی‌دهند. علاوه بر این در زوج درمانی نیز زوج‌ها برای بیشتر درگیر شدن در زندگی همدیگر یا بهتر کردن الگوهای ارتباطی متمرکز می‌شود.
سوالات متداول
تفاوت اختلال شخصیت اسکیزوتایپال با اختلال شخصیت اسکیزوفرنی چیست؟
افراد اسکیزوتایپال هذیان و توهم را به مانند اسکیزوفرنی تجربه می‌کنند اما شدت آن به مراتب کمتر است. همچنین این افراد آگاهی بیشتری نسبت به وضعیت خود دارند در صورتی که فرد اسکیزوفرنی به دلیل علائم شدیدی که تجربه می‌کند از واقعیت به دور است.
