اثرات مثبت و منفی رسانه ها بر نوجوانان
بزرگترین نگرانی والدین در دنیای امروز اثرات مثبت و منفی رسانه ها بر نوجوانان است. در خیلی از خانواده ها تلاش های غیر موفقی برای دور کردن فرزند از رسانه ها صورت گرفته است. هرچه علم بیشتر پیشرفت کند و علوم بیشتر به اطلاعات فضای مجازی احتیاج پیدا کند، کودکان نیز دسترسی بیشتری به این ششبکه ها پیدا میکنند.
این گروه از مخطبان رسانه ها و شبکه های اجتماعی بیشتر در مرض خطرات و اثرات منفی رسانه ها قرار دارند، زیرا رشد شناختی و توانایی های قضاوتی کودکان و نوجوانان هنوز کامل نشده است. والدین با به کار بردن روش هایی میتوانند اثرات منفی رسانه ها را کنترل کنند.
در این مقاله به بررسی اثرات مثبت و منفی رسانه ها بر نوجوانان و ارائه راهکارهایی برای کنترل آن‌ها پرداخته‌ایم. همراه ما در سایت آموزشی و پژوهشی رابینیا باشید.
رسانه‌ها و وسایل ارتباط جمعی
رسانه‌ها، شبکه‌های گسترده‌ای از وسایل ارتباط جمعی مثل تلویزیون، روزنامه، مجله، موبایل و… را شامل میشود. رسانه‌ها انواع مختلفی مثل، رسانه‌های جمعی، رسانه‌های تصویری، رسانه‌های رادیویی، رسانه‌های چاپی، رسانه‌های دیجیتالی و … دارد. در دنیای امروز مهمرین رسانه، رسانه های اجتماعی هستند که از طریق شبکه‌ها و نرم افزارهای مجازی در دسترس جوامع و افراد قرار دارد. تاثیر رسانه‌های جمعی بر افراد در سنین مختلف، بسیار زیاد است، اما برای کودکان و نوجوانان با در نظر گرفتن حساسیت‌های این دوره، می‌تواند آسیب زا باشد.
اثرات مثبت رسانه بر تربیت فرزندان
1. کمک به رشد آگاهی
امروزه با حجم زیاد اطلاعات توسط رسانه ها نوجوانان می توانند آگاهی خود نسبت به اجتماع و جهان را افزایش دهند. برای اینکه در آینده نسلی داشته باشیم که شهروندانی مسئولیت پذیر داشته باشد؛ کسب آگاهی هایی درباره فرهنگ و سیاست و نوجوانان بسیار حیاتی است. نوجوانان وقتی اخبار را میشنود مجلات را می‌خوانند و شبکه‌های اجتماعی را دنبال می‌کند متوجه میشود که جهان بیشتر از آن چیزی است که در اطراف خود می بیند.
2. کمک به رشد مهارت‌های اجتماعی
اکثر نوجوانان از نظر اجتماعی مهارت‌های کافی ندارند. رسانه می‌تواند به آن‌ها شانس رشد مهارت‌های اجتماعی، گسترش دایره روابط اجتماعی و رشد دوستی‌های جدید را بدهد. رسانه‌ها، اعتماد و حمایت اجتماعی نوجوان را رشد می‌دهد و آن‌ها را به حرکت موفق در مسیر جامعه مدرن راهنمایی می‌کند.
3. الهام بخشی
تماشای فیلم‌های اکشن و رزمی، می‌تواند والدین را از جنبه خشن آن نگران کند، اما حتی چنین برنامه‌هایی در واقع با راهنمایی‌های درست، انگیزه ای برای رفتن در مسیر ورزش‌های رزمی یا فعالیت‌های پلیسی می‌تواند باشد. همانطور که بروس-لی نوجوانان زیادی را به سمت آموزش هنرهای رزمی کشاند. تاثیر گذاری صحبت‌ها و رفتارهای افراد مشهور یا مشاهیر مورد علاقه نوجوان از طریق رسانه است، صحبت‌هایی از قبیل مصرف نکردن مواد مخدر یا ترک سیگار توسط آن‌ها، می‌تواند از سمت نوجوانان به راحتی پذیرفته شود.
4. کمک به مهارت‌های هماهنگی حرکتی
برخی بازی‌های ویدئویی ممکن است، موجب تحلیل توانایی‌های حرکتی در نوجوانان بشود. اما بازی‌هایی هم هستند که به تقویت مهارت‌های حرکتی، هماهنگی عصب و عضله و بعضی از توانایی‌های ذهنی کمک کند.
5. کمک به رشد مهارت‌های خواندن و نوشتن
وقتی یک سخنران یا الگوی نوجوان، خواندن کتابی را پیشنهاد می‌دهد، حتمال تمایل به خواندن آن کتاب توسط نوجوان بیشتر میشود. همچنین وبلاگ‌ها، سایت‌ها و شبکه‌های ارتباط مجازی می‌تواند در افزایش دایره لغات و مهارت‌های نوشتاری نوجوان تاثیر مثبت بگذارد.
6. پر کردن اوقات فراغت کودکان و نوجوانان
رسانه‌ها این امکان را برای کودکان و نوجوانان فراهم می‌سازد تا در اوقات فراغت خود به بازی مشغول شوند و یا با دوستان خود به صحبت و چت بپردازند. مسئله‌ای که در این میان اهمیت دارد، کنترل و نظارت والدین و قانون‌گذاری برای فرزندان در مورد استفاده از این فضاها است. جهت آگاهی از روش‌های صحیح کنترل نوجوانان می‌توانید از مشاوه روانشناسی نوجوان نیز بهره‌مند شوید.
اثرات منفی رسانه بر تربیت فرزندان
1. تخریب تصویر بدنی
جهان و رسانه ها پر شده است از چهره های شقاف و اندام های زیبا. اما تمام این تصویر ها با استفاده از فتوشاپ و جراحی های زیبایی مختلف صورت گرفته است. رسیدن به استانداردهای زیبایی که در رسانه‌ها نمایش داده میشود، غیر ممکن است. این عوامل باعث تخریب قضاوت نوجوان از ویژگی‌های ظاهری خود میشود. بی اشتهایی عصبی و پر اشتهایی عصبی از این بحران به وجود می‌آید.
2. عادی سازی خشونت
میزان خشونت در بازی‌های ویدئویی و فیلم‌ها در دنیای امروز بسیار زیاد شده و نوجوانان هم بیشتر وقتشان را صرف این بازی ها میکنند. خشونت به مرور زمان واقعی شده و خیلی از نوجوانان توانایی این را ندارند که بین فانتزی و واقعیت تفاوت قائل شوند. در نتیجه رفتارهای خشونت آمیز برای آن‌ها معمولی به نظر می‌رسد که تبعات خاص خود را دارد.
3. رفتار جنسی پر خطر
همه نوجوانان به دنبال هویت جنسی خود هستند. این یک امر طبیعی است که نوجوان به هرچیزی که محتوای جنسی دارد گرایش پیدا کند. نمایش تعدد روابط جنسی در رسانه‌ها باعث گیج شدن نوجوانان میشود. پیامد این خط فکری در نوجوان که باعث رفتار های جنسی پر خطر و بارداری های ناخواسته میشود؛ رابطه جنسی بدون مسئولیت است.
4. تجاری سازی همه چیز
پول شادی می‌آورد! این تفکری است که رسانه ها در تفکرات نوجوانان ایجاده کرده اند. تلاش رسانه این است که افزایش درآمد را هدف اصلی نوجوان قرار دهد اما نوجوان به دنبال خوشحالی با به دست آوردن پول است.
5. چاقی و افزایش وزن
گذراندن بیش از حد وقت خود بر پای بازی‌های کامپیوتری، از علل چاقی مفرط نوجوانان است. بازی در فضای باز بسیار کاهش پیدا کرده است. به علاوه همراهی این عادات با رژیم غذایی نامناسب باعث بروز یک چاقی شایع در این دوران میشود.
6. افت تحصیلی
گرفتن نمرات پایین و افت تحصیلی یکی دیگر از اثرات منفی وقت گذرانی زیاد پای تلویزیون است. بر همین اساس، کودکان و نوجوانانی که نمره‌های بالاتری در مدرسه کسب میکنند، وقت کمتری را صرف رسانه‌ها کرده‌اند.
گرفتن نمرات پایین و افت تحصیلی یکی دیگر از اثرات منفی وقت گذرانی زیاد پای تلویزیون است. بر همین اساس، کودکان و نوجوانانی که نمره‌های بالاتری در مدرسه کسب میکنند، وقت کمتری را صرف رسانه‌ها کرده‌اند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه فرسودگی تحصیلی کلیک کنید.
چگونگی کنترل کردن اثرات رسانه بر تربیت فرزندان
قرار گرفتن در معرض رسانه بخشی از زندگی مدرن است اما شما می‌توانید به فرزندانتان آموزش دهید تا برای چیزهایی که ارزش دیدن دارد، وقت بگذارند. چند راه برای کنترل نفوذ رسانه‌های اجتماعی در نوجوانان:
- والدین باید استفاده از بعضی برنامه‌ها، فیلم‌ها یا بازی‌ها را ممنوع کنند و به نوجوان درباره علت این کار توضیح دهند.
- موسیقی، فیلم، برنامه‌های تلویزیونی و مشاهیری که نوجوان شما آن‌ها را دوست دارند شناسایی کنید تا بتوانید چیزهایی که بر روی او تأثیر میگذارد را تحت کنترل خود داشته باشید تا درصورت لزوم فرزندتان را از آن‌ها منع کنید.
- به نوجوان اجازه دهید تا دیدن بعضی برنامه‌ها را خودش انتخاب کند، شما او را با سوالات خود تفسیر کنید. به عنوان مثال درباره یک فیلم یا بازی از او بپرسید که: نظرت درباره آن چیست؟ از آن چه می‌خواهی؟ احساست درباره آن چیست؟
- برای نوجوان آسان است تا هر چیزی را که می‌خواهد تماشا کند، پس باید سعی کنید بر چیزهایی که می‌بیند نظارت داشته باشید. برای بعضی از آن‌ها محدودیت‌هایی تعیین کنید. درباره قوانین استفاده از آن‌ها با فرزندانتان مذاکره کنید. بهتر است رفتارهای صحیح با نوجوان را بلد باشید.
- یکی از بهترین راه‌های دور کردن نوجوان از اثرات منفی رسانه‌ها، صحبت درباره چیزهایی است که او به دنبال آن هاست. به عنوان مثال اگر فرزند شما، به جنس مخالف علاقه دارد، شما می‌توانید با او درباره روابط دوستی با جنس مخالف، انتخاب‌ها در زندگی، اعتماد به نفس و مسائل جنسی صحبت کنید. اگر نوجوان از جانب والدین اطلاعات کافی درباره چالش‌های ذهنی خود داشته باشد، به دنبال جمع آوری اطلاعات از رسانه‌ها نخواهد بود.
آیا می‌توان اثر رسانه‌ها را به طور کامل حذف کرد؟
امروزه رسانه‌ها بسیار قدرتمند و در دسترس هستند اما نباید فراموش کنیم که آن‌ها هم مثل دیگر ابزارها، صرفا یک ابزار است که به خودی خود آسیب زا نیست و نحوه استفاده ما از آن‌ها است که تعیین می‌کند چه اثری بر زندگی ما داشته باشند. بنابراین بجای آنکه صورت مسئله را پاک کنیم، بهتر است به دنبال راه حل اساسی برای این موضوع باشید. مشاوران خانواده تاکید بر نحوه رفتار صحیح با نوجوان و اتخاذ یک سبک فرزندپروری مؤثر دارند.
