انواع و عوارض بیوفیدبک
نوعی از آموزش که به فرد کمک می‌کند تا به روی بدن خود کنترل داشته و سلامت خود را بالا ببرد، بیوفیدبک یا بازخورد زیستی است. افراد با استفاده از این روش می‌توانند عملکردهای بدن مثل ضربان لب را با ذهن کنترل کنند.
این روش در طیف گسترده‌ای مثل اختلالات اضطرابی بسیار کاربردی است. از این روش به عنوان درمانی بدون ضرر و خطر شناخته می‌شود که مکملی برای درمان‌های دیگر است. همراه ما در سایت آموزشی و پژوهشی رابینیا باشید تا به ببرسی بیشتر این روش بپردازیم.
بیوفیدبک
بیوفیدبک یا بازخورد زیستی یک تکنیک مرتبط با ذهن و بدن است. بازخورد زیستی با استفاده از بازخوردهای بینایی و شنوایی به افراد کمک می‌کند روی فرایندهای غیرارادی بدنشان کنترل پیدا کنند. این کنترل می‌تواند روی ضربان قلب، عضلات، فشار خون و درد اعمال شود.
از اهداف اصلی بیوفیدبک می‌توان به ایجاد تغییرات در بدن اشاره کرد. این تغییرات بدن، نتایج دلخواه برای فرد بیمار و متخصص به بار می‌آورند. برای مثال فرد می‌تواند ضربان قلب خود را کاهش دهد، فشار خونش را کنترل کند یا تنش عضلانی‌اش را کم کند.
در نتیجه این تغییرات وضعیت سلامت روان، سلامت جسمی و هیجانی افراد افزایش پیدا می‌کند.
انواع بیوفیدبک
افراد بر حسب نیاز و شرایطشان یکی از انواع بیوفیدبک را استفاده می‌کنند. برخی از این انواع بیوفیدبک شامل موارد زیر است.
1. بیوفیدبک برای ضربان قلب
این نوع بیوفیدبک با عنوان روشی برای تغییر پذیری ضربان قلب شناخته می‌شود. چنان که از نامش پیداست، به فرد در کنترل ضربان قلب کمک می‌کند. این نوع بیوفیدبک برای شماری از اختلالات مثل آسم و افسردگی مفید واقع می‌شود.
2. پاسخ برقی پوست
در روش پاسخ برقی پوست، میزان تعریق سطح پوست سنجیده می‌شود. میزان تعریق سطح پوست که به آن پاسخ برقی پوست می‌گویند، ملاک مناسبی برای بررسی هیجانات در فرد است یعنی در حالت هیجانی پاسخ برقی پوست تغییر می‌کند.
3. بیوفیدبک تنفسی
در بیوفیدبک تنفسی سنسورهای مربوطه در اطراف سینه فرد کار گذاشته می‌شود و فرد با نگاه کردن به مانیتور آموزش می‌بیند که چگونه الگوی تنفسی خود را تغییر دهد.
4. تون عضلانی
فرد از طریق سنسورهایی که به او وصل شده است، از تغییرات عضلات بدنش در طول زمان باخبر می‌شود.
5. دمای پوست
افراد حین استرس با کاهش دمای پوست مواجه می‌شوند. با نگه داشتن دمای پوست افراد یاد می‌گیرند چه موقع قرار است دچار استرس و اضطراب می‌شوند و چطور می‌توانند آن را کنترل کنند.
6. امواج مغزی
به این روش از بیوفیدبک، نوروفیدبک گفته می‌شود. در نوروفیدبک فرد یاد می‌گیرد چگونه امواج مغزی خود را کنترل کند و از طریق آن عملکردهایش بهبود یابند.
7. فشار خون
در این روش اطلاعات مرتبط با فشار خون روی مانیتور نمایش داده می‌شود. فرد در حین فعالیت‌هایی مثل ورزش و ریلکسیشن از خود مراقبت می‌کند و آموزش می‌بیند که چگونه و در چه حالتی فشار خون خود را پایین بیاورد.
برای مطالعه درمان شناختی رفتاری کلیک کنید.
کاربردهای بیوفیدبک
بیوفیدبک برای شماری از اختلالات به کار برده می‌شود. این اختلالات شامل موارد زیر می‌باشد.
- کمک به از بین بردن نشانه‌های برخی اختلالات از قبیل کمبود توجه یا استرس پس از سانحه.
- کمک به مراجعانی که توانایی کنترل پاسخ‌های بدنی خود، در مقابل اضطراب را ندارند.
- آرام کردن اختلالات گوارشی مثل سندرم روده تحریک پذیر
- کمک به فرایند ریلکسیشن و مدیریت علائم اضطراب.
- درمان کردن سردرد، میگرن و سایر دردهای بدنی.
- کنترل کردن فشار خون بالا یا پایین.
بیوفیدبک چگونه کار می کند؟
مردم با شناسایی نشانه‌های بدنی خود، مثلا در مورد استرس و اضطراب، یاد می‌گیرند که چگونه آرام شدن و ریلکسیشن را تمرین کنند. در واقع اگر شما بلد باشید که چگونه پاسخ بدنی خود به اضطراب را تغییر دهید، می‌توانید ذهن و بدن خود را در وضعیت آرام تری قرار دهید و در نتیجه با اضطراب مقابله کنید.
در یک جلسه معمول بیوفیدبک، فرد از طریق سنسورها به مانیتورها و ابزارهای اندازه‌گیری وصل می‌شود و از طریق این ابزارها از میزان فعالیت اعضای بدنش بازخورد کسب می‌کند.
روانشناس فرد را در مورد تمرین‌های ذهنی مختلف راهنمایی می‌کند و فرد با اجرا کردن این تمرینات، بازخوردهایی از دستگاه‌ها دریافت می‌کند. مثلا با یک تمرین ذهنی، دستگاه بازخورد پایین آمدن فشار خون یا کاهش خشم را به فرد می‌دهد.
میزان تاثیرگذاری
بیوفیدبک بیشتر از اینکه یک نوع درمان مستقل باشد، نوعی آموزش به افراد است تا بدن خود را در کنترل داشته باشند. میزان تاثیرگذاری این روش ارتباط مستقیمی با میزان مشارکت و همکاری مراجع در جلسه درمان و مابین جلسات درمان دارد.
از این روش برای موقعیت‌هایی استفاده می‌شود که درمان‌های دیگر به قدر کافی رضایت بخش نبوده‌اند و یا نیازمند استفاده از ابزارهای دیگر برای بالا بردن کارایی درمان هستیم.
عوارض بیوفیدبک
بیوفیدبک به عنوان یک درمان بدون خطر شناخته می‌شود و عوارض بالقوه‌ای ندارد. البته بی‌خطر بودن نباید منجر به این شود که هر کسی از آن استفاده کند. تمریناتی چون یوگا و مدیتیشن ممکن است به عنوان درمان گزینه بهتری باشند.
بهتر است که هر فردی با توجه به شرایط خودش به متخصص مراجعه کند و در صورتی که متخصص صلاح بداند، بیوفیدبک را تجویز می‌کند.
