ترس از مار

ترس از مار به نوعی ترس شدید، مداوم و غیر منطقی از هر نوع مار گفته می‌شود؛ فرد مبتلا به فوبیا در مواجهه با منبع ترس خود، واکنش‌های شدید نشان می‌دهد. در این نوع فوبیا، فرد حتی با دیدن عکس و نقاشی مار و یا تصور کردن آن در ذهن خود دچار اضطراب و استرس می‌شود.

ممکن است از موقعیت ترس‌آور فرار کند و یا علائم و نشانه‌های فیزیکی مانند تپش قلب، شوکه شدن و خشک شدن بدن، تعریق و لرزش بدن در او بروز پیدا کنند. اما علت ابتلا به این اختلال چیست؟ چرا برخی افراد از حیوانات می‌ترسند؟ آگاهی دقیق از نشانه‌ها و علل ریشه‌ای به شما کمک می‌کند تا راحت‌تر با ترس‌های خود کنار بیایید و به درمان آن‌ها بپردازید.

به طور کلی فوبیا یعنی ترس‌های افراطی، غیر منطقی و مداوم نسبت به یک شئ، حیوان و یا وضعیت خاص؛ شدت ترسی که فرد مبتلا به فوبیا آن را تجربه می‌کند با محرک ترس‌آور تناسب ندارد و اغلب دیگران این ترس را غیر منطقی و بیهوده تلقی می‌کنند.

پیشنهاد می‌کنیم برای اطلاع بیشتر فهرست هراس ها را مطالعه کنید.

در صورتی که محرک ترس‌آور در زندگی فرد نقش پر رنگی داشته‌باشد، می‌تواند دردسر ساز و آزارنده شود و در چنین شرایطی اقدام برای درمان الزامی است. ممکن است فکر کنید ترسیدن از مارها آنچنان مسئله‌ی مهمی نیست و به درمان نیاز ندارد؛ اما این ترس در بسیاری موارد می‌تواند به شدت آزارنده و اضطراب‌آور باشد چرا که مدام فکر و ذهن فرد مبتلا را به خود مشغول می‌کند.

کسانی که نسبت به مار فوبیا دارند، حتی از مواجهه با مکان‌هایی که احتمال می‌دهند در آن جا مار وجود داشته باشند، اجتناب می‌کنند. ترس از مار در طبقه بندی علمی اختلالات روانی، زیر مجموعۀ فوبیای حیوانات قرار می‌گیرد و در طبقه اختلالات اضطرابی جای دارد.

نشانه‌های ترس از مار

علائم ترس از مار در افرادی که به آن مبتلا هستند، متفاوت است. در بعضی از افراد این علائم خفیف و در بعضی دیگر این علائم شدید است. اصلی‌ترین علائم ترس از مار عبارت اند از:

• اضطراب افراطی در هنگام مواجهه با مار.
• تلاش بسیار زیاد برای عدم مواجهه با موقعیت‌هایی که احتمال وجود مار در آن‌ها هست.
• این علائم بیشتر از 6 ماه در فرد ادامه دارند و در عملکرد وی، در زندگی اجتماعی و روابط بین فردی و شغلی تأثیر منفی می‌گذارند.
• بروز علائم جسمانی و روانی ترس ( مانند بالا رفتن ضربان قلب، لرزش بدن، تعریق، احساس دلهره شدید و…) بلافاصله بعد از مواجه شدن با محرک اضطراب‌آور.

 علل ترس از مار

به طور کلی یکی از اصلی‌ترین علت‌های فوبیا، تجربه ناگوار در گذشته در مواجهه با آن محرک خاص است. اما در موارد زیادی افرادی که مبتلا به فوبیای مار هستند، قبلا هیچ گونه تجربه تلخ و ناراحت کننده‌ای در برخورد با این موجود نداشته‌اند. پس چرا این فوبیا در آن‌ها به وجود آمده است؟

جواب این سوال ریشه در تکامل انسان دارد. مؤسس علوم مغزی و شناخت رفتار انسانی «مکس پلانک» در آلمان تحقیق جالبی در این زمینه انجام داده است. محققان این مؤسسه تعدادی از نوزادان را در معرض عکس‌هایی از ماهی، گل و مار قرار دادند. بعد از بررسی واکنش نوزادان به این عکس‌ها دریافتند که مردمک چشم نوزادان در مواجهه با عکس موش، گشاد‌تر از حالت‌های دیگر است.

گشاد شدن مردمک چشم بیانگر واکنش در مقابل استرس است. هر چقدر مردمک بیشتر گشاد شود، واکنش در مقابل استرس بیشتر است. درنتیجه محققان دریافتند نوزادان بدون اینکه یادگیری اکتسابی خاصی داشته باشند واکنش استرسی بیشتری به موش دارند.

پس ریشه ترس از مار باید در سرشت انسان باشد. در واقع می‌توان گفت انسان به صورت ذاتی از هر چیزی که برای او با احتمال خطر و ضرر و زیان همراه باشد، می‌ترسد. این ترس از گذشته‌های دور در او نهادینه شده و در برخی از افراد به شکل شدیدتری بروز پیدا می‌کند.

درمان ترس از مار

درمان فوبیا با روش‌های مختلفی صورت می‌گیرد اما در موارد شدید و غیر قابل کنترل مراجعه به مشاوره کنترل استرس و دریافت کمک‌های تخصصی الزامی است. در ادامه برخی از روش‌های درمان فوبیای مار را شرح داده‌ایم:

1. شناخت درمانی

درمان شناختی یکی از مؤثرترین راه کارهای درمانی برای درمان ترس از مار است. افرادی که فوبیای مار دارند، این حیوان را بسیار خطرناک‌تر از آنچه که هست، می‌پندارند. این درمان طرز فکر افراد مبتلا را نسبت به این حیوان تغییر می‌دهد.

2. حساسیت زدایی منظم

حساسیت زدایی منظم روش دیگری در درمان فوبیا است. این روش درمانی سه مرحله دارد:

1. تهیه لیست از حالت‌ها و موقعیت‌هایی که در فرد اضطراب ایجاد می‌کند؛ به ترتیب از محرکی که کمترین اضطراب را ایجاد می‌کند تا اضطراب آور‌ترین.
2. یادگیری روش‌های آرمیدگی و ریلکسیشن
3. تصور کردن سلسله مراتب لیست از محرکی که کمترین اضطراب را ایجاد می‌کند به ترتیب تا اضطراب آور‌ترین، در حالیکه فرد کاملا ریلکس است.

3. مواجهه درمانی

این روش درمانی شباهت زیادی با روش حساسیت زدایی منظم دارد. فرد در معرض سلسله مراتب قرار می‌گیرد با این تفاوت که فرد احساس اضطراب را در هر مرحله حفظ می‌کند تا به تدریج این اضطراب برای فرد عادی شود. برای آن که روش‌های درمانی مؤثر واقع شود، فرد مبتلا باید نسبت به مسئله خود و عامل ایجاد کننده آن آگاهی پیدا کند. شرکت در جلسات درمانی با روان شناس و متعهد شدن به برنامه درمانی، باعث می‌شود فوبیای حیوانات به راحتی درمان شود.

4. دارو درمانی

در موارد شدید‌تر، می‌توان ابتدا از یک دوره دارو درمانی  شامل داروهای ضد اضطراب و دارو های ضد افسردگی استفاده کرد و سپس بعد از کاهش علائم، روان درمانی را آغاز نمود.

برای اطلاع از انواع فوبیا کلیک کنید.