تست هوش و خلاقیت
معروف‌ترین تست هوش و خلاقیت کدام‌اند؟ به صورت کلی هوش را به نام توانایی کسب و استفاده از دانش و آگاهی تعریف شده است. توانایی شناسایی راه حل‌های تاثیرگذار و اثربخش یکی از جنبه‌های مهم هوش است. خلاقیت نیز به نام توانایی ارائه فکر و عقیده های جدید تعریف میشود.
اکثر والدین علاقه مند هستند فرزندان خود را افرادی باهوش معرفی کنند. ولی واقعا چگونه کودکان باهوش را میتوان شناخت و استعداد آنها را پرورش داد؟ یکی از راه‌های اندازه گیری هوش کودکان انجام تست هوش و خلاقیت است. ولی باید گفت نمره بدست آمده از این آزمون‌ها امکان دارد قسمت هایی از توانایی کودک را بررسی نکنند.
هوش چیست؟
دانشمندان هوش را به اشکالات مختلفی تعریف کرده‌اند. بعضی آن را توانایی سازگاری فرد تعریف کرده اند، بعضی هوش را توانایی یادگیری از تجربه ها، تفکر ذهنی و رفتار فعال و با تدبیر با محیط می‌دانند.
استعداد عمومی، هوش فرد برای سازش عقلی با مشکلات و وضعیت تازه زندگی است و به راستی استعداد استفاده از تجارب قبلی در حل مسئله های تازه و پیش بینی مسائل بعدی است.هوش از انواع مختلفی تشکیل شده است؛ به عنوان مثال یکی از مهم‌ترین آنها هوش هیجانی است.
چگونگی تولید تست هوش و خلاقیت
هر آزمایش هوش طبق تعریف مشخصی از هوش ساخته شده‌است. یعنی در صورتی که تمایل به ساختن یک آزمون هوش داشته باشد باید مشخص کند هوش چیست؟ بعد طبق تعریف ارائه شده، شروع به ساختن یک آزمون میکند.
بعضی از دانشمندان هوش را حاصل توانایی‌های کلی مغز می‌دانند، مثل سرعت پردازش اطلاعات، توانایی‌های کلامی، محاسبات، استدلال، توجه، حافظه و… . در نتیجه در آزمونی که می‌سازند سوالاتی برای ارزیابی محدوده های فوق طراحی می‌کنند.
در نهایت با استفاده از شیوه های آماری و علمی آزمون را روی تعداد زیادی از افراد از گروه‌های گوناگون اجرا می‌کنند، سوالاتی که مناسب نیست را حذف می‌کنند و آزمون نهایی را می‌سازند و سطح متوسط، بالا و پایین جامعه را مشخص می‌کنند.
سرانجام به کمک یک آزمون هوش میتوان تعیین کرد نمره‌ی هوشبهر (IQ) فرد چند است و از راه همین عدد میتوان میزان توانایی‌های تیز هوشی، شناختی فرد و جایگاه او را میان دیگران مشخص کرد.
آیا نمره‌ی هوشبهر ملاک واضحی برای تخمین توانایی‌های شناختی است؟
نمی‌توان به این سوال پاسخ معلوم و روشنی داد. در واقع پاسخ هم بله است هم خیر! اولین مشخصه که باید به آن توجه داشت این است که آیا این آزمون معتبر است؟ همه آزمون‌هایی که در سایت‌های اینترنتی دیده می‌شوند و از تعداد کمی سوال تشکیل شده است ، آزمون‌های معتبری محسوب نمی‌شوند.
برای قابل اعتماد بودن نمره‌ی هوشبهر دومین ملاک این است آزمون هوشی است که قصد داریم ان را انجام دهیم طبق چه تعریفی ساخته شده و دقیقا چه چیزی را اندازه می‌گیرد.
به عنوان مثال آزمون هوش ریون که با اندکی جستجو در اینترنت به راحتی به آن دسترسی پیدا می‌کنید، دارای 60 کارت تصویری است. در واقع ریون تنها توانایی‌های غیر کلامی شما را ارزیابی میکند ولی نمره‌ی هوشبهری که به شما نشان می‌دهد می‌تواند قابل تعمیم به سایر توانایی‌های شما باشد.
دلیل این مسئله همپوشانی داشتن توانایی‌های مغزی انسان به شکل کلی است. به طور معمول توانایی‌های کلامی و غیر کلامی افراد هم سطح هستند و فاصله زیادی ندارند اما این مسئله استثنائات زیادی را شامل میشود.
آیا میتوان به تست هوش و خلاقیت اعتماد کرد؟
به این دلیل یک آزمون هوش می‌تواند به شکل کلی شاخصی از توانایی‌های مغزی باشد اما در همه‌ی شرایط نمی‌توان به آن تکیه کرد. به صورت کلی سازه‌ی هوش، آزمون‌های هوش را به زیر شاخه‌های کوچکتر تقسیم کرده و آنها را اندازه گیری می‌کنند و با کنارهم قرار دادن آنها در مورد هوش فرد قضاوت می‌کنند.
هر میزان که یک آزمون هوش کامل تر باشد و توانایی‌های گوناگونی را بررسی کند، به کاربرد تخصصی‌تر نزدیک‌تر میشود و در کارهای بالینی در مراکز روانشناسی بیشتر به آن توجه میشود. البته ما هنوز هم در مورد آنها مشکوک هستیم و نسبت به مسئله هوش که آیا واقعا همین چیزی است که تعریف کرده‌ایم یا خیر اگاهی نداریم
انواع تست های هوش و خلاقیت
ما در این قسمت تعدادی از آزمون‌های هوش معروف و پرکاربرد را به اختصار معرفی می‌کنیم:
- آزمون هوش ریون: شامل 60 کارت تصویری از ماتریس‌های پیش رونده‌ای است که اطلاعات کلی از هوش در اختیار فرد می‌گذارد و به علت مستقل بودن از توانایی‌های کلامی و خواندن و نوشتن در شرایط خاصی می‌تواند مورد توجه می‌باشد.
- آزمون ترسیم آدمک گودیناف: در این آزمون با شرایط خاصی از کودک خواسته میشود آدمکی را بکشد و با توجه به اجزایی که کودک کشیده است نمره گذاری و تعیین هوشبهر انجام میشود.
- آزمون وکسلر: یکی از معروف‌ترین و پرکاربرد‌ترین آزمون‌های هوشی است که سنین مختلفی را پوشش می‌دهد. این آزمون توانایی‌های مختلف را اندازه می‌گیرد و میتوان برای تشخیص‌های تخصصی از آن بهره گرفت.
- آزمون استنفورد-بینه: این آزمون هم همانند وکسلر پرطرفدار است و متخصصان زیادی برای کارهای بالینی از آن استفاده می‌کنند و تقریبا تمامی گروه‌های سنی را در بر می‌گیرد.
- آزمون مکعب‌های کهس: برای اندازه گیری هوش کلامی کاربرد دارد و سنین 5تا15 سال را در بر می‌گیرد.
در صورتی که از ازمون های گفته شده برای اندازه گیری و ارزیابی هوش خود یا کودکتان استفاده کنید، می‌توانید اطمینان داشته باشید هر کدام بسته به نوعشان معتبر هستند اما عموما آزمون‌های دیگر را در فضای مجازی زیاد جدی نگیرید. پشتوانه‌ی علمی یک آزمون چیزی است که آن را معتبر می‌سازد.
خلاقیت
به شکل ساده و خلاصه خلاقیت به معنای توانایی تولید ایده‌ها و راه‌حل‌های مختلف و مناسب برای حل مشکلات و مسائل. در اندازه گیری خلاقیت هم با توجه به مشکلات گفته شده در رابطه با هوش رو به رو میشویم. بستگی به نوع اندازه‌گیری، نوع تعریف هم تفاوت دارد.
برای اندازه گیری خلاقیت هم آزمون های مختلفی مانند خلاقیت و هوش ساخته شده‌اند که نمیشود آنها را در این مقاله بررسی کرد. نکته قابل توجه این است که بدانیم هوش و خلاقیت با هم اتفاق می افتد اما این اتفاق کامل نیست. یعنی هر کس که باهوش است لزوما خلاق نیست.
برای داشتن خلاقیت میزان خاصی از هوش مهم هست ولی نمی‌توان با سطح هوش افراد، خلاقیتشان را پیش بینی کرد یا برعکس. هر دوی آنها برای زندگی لازم هستند و در صورتی که به یکی از آنها بتوان تکیه کرد نمی‌توان موفق شد.
در بعضی از مشاغل و شرایط زندگی نیاز به خلاقیت بیشتر به چشم می‌آید به عنوان مثال یک هنرمند موفق به خلاقیت احتیاج خواهد داشت اما شاید یک کارمند به خلاقیت کمتری نیاز داشته باشد.
در جامعه امروز برای پیشرفت کردن به خلاقیت بیشتر نیاز است به دلیل اینکه دنیای امروز دنیای ایده‌هاست. در صورتی که به فکر آینده‌ی کودکانتان هستید، علاوه بر هوش، خلاقیت را فراموش نکنید و سعی در پرورش این امر در آنها بکنید.
