درمان اختلال شخصیت خودشیفته
جلسات درمان شخصیت خودشیفته معمولا این امکان را برای افراد مبتلا به خودشیفتگی فراهم می‌کند تا به شناخت واقع‌بینانه‌تری نسبت به خود دست یابند. شخصیت خودشیفته، بزرگ منشی و درکی غیر واقع بینانه از اهمیت خود دارد. این افراد فاقد حس همدلی بوده و از دیگران انتظار دارند که خواسته‌ها و انتظارات آن‌ها را برآورده کنند؛ ولی خود به نیاز دیگران بی اعتنا هستند. شخصیت خودشیفته با تمام این ویژگی‌ها ممکن است به خواست خود و یا اطرافیان وارد فرایند درمان شده باشد. نگه داشتن شخصیت‌های خودشیفته در فرایند درمان کمی سخت است، چرا که آن‌ها تحمل انتقاد را ندارند و با عصبانیت یا بی اعتنایی واکنش نشان می‌دهند. با این حال اغلب دچار خود ناباوری وعزت نفس شکننده‌ای هستند که آن‌ها را مستعد ابتلا به سایر اختلالات می‌کند. روش‌های درمانی موثری برای درمان این اختلال وجود دارد که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
پرسشنامه شخصیت خودشیفته، کلیک کنید.
ویژگی‌های اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیت خودشیفته یکی از انواع اختلال شخصیت دسته B است. افراد مبتلا به شخصیت خودشیفته خود را در مرکز جهان تصور کرده و فکر می‌کنند و بهتر و خاص‌تر از آنان در دنیا وجود ندارد. البته ممکن است آن‌ها در واقعیت هم فردی زیبا و موفق باشند اما خودشیفتگی به این معناست که در باور خود اغراق کرده و به هیچ فرد دیگری توجه نمی‌کنند. آنان فقط خود را لایق توجه و تمجید دانسته و هیچ عیب و نقصی در خود نمی‌بینند.
تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته
درمانگر براساس مصاحبه بالینی که از فرد می‌گیرد، یک ارزیابی جامع به دست می‌آورد. در صورتی که برخی نشانه‌های اختلال شخصیت خودشیفته در فرد وجود داشته باشد، برای اطمینان از تست‌های شخصیت استفاده می‌کند. از این تست ها معمولا در مشاوره قبل از ازدواج گرفته می شود، اگر تشخیص خودشیفته داده شد، حتما پیش از تصمیم گیری با یک روانشناس مشورت کنید.
اختلال شخصیت خودشیفته با چه اختلالات دیگری همبودی دارد؟
شخصیت خودشیفته، مستعد ابتلا به افسردگی و اضطراب است؛ در این صورت فرایند درمان باید به صورت متعادل روی هر یک از اختلال‌های دیگر نیز متمرکز شود. در غیر این صورت درمان موفقیت آمیز نخواهد بود. همچنین نشانه هایی از سایر اختلالات شخصیت نیز در او قابل ردیابی است.
آیا درمان شخصیت خودشیفته امکان پذیر است؟
روان درمانی شخصیت خودشیفته بر خصوصیات شخصیتی که سالیان طولانی ثابت بوده، تمرکز دارد؛ پس مسلما فرایند درمان طولانی مدت است. شخصیت خودشیفته، نسبت به درمان مقاوم بوده و در جلسات اولیه با درمانگر همکاری خوبی نشان نمی‌دهد، پس درمان شخصیت خودشیفته بسیار دشوار است.
این افراد نسبت به مشکل خود آگاهی و بینش ندارند و شرکت در جلسات به این معنا است که خودشیفتگی و بزرگ منشی خود را کنار گذاشته و با درمانگر همکاری کنند. در طی جلسات درمانی، شخصیت خودشیفته نسبت به اینکه شرایط کنونی چطور به زندگی اش آسیب می‌رساند و مانع از دستیابی او به توانمندی هایش شده، آگاه می‌شود. بعد از کامل شدن جلسات درمانی، ادامه روند درمانی در زمان استرس یا بحران، به فرد با شخصیت خودشیفته کمک می‌کند تا اهداف خود را حفظ کند.
اهداف درمانی برای شخصیت خودشیفته چیست؟
روان درمانی، کلید اصلی درمان است و به فرد کمک کرده تا نسبت به احساسات و چرایی آن‌ها آگاه شود؛ این خودشناسی در تنظیم هیجانات به فرد کمک می‌کند. به تدریج فرد تشویق می‌شود تا روابط بین فردی کارآمدی داشته تا بتواند صمیمیت و شادی را تجربه کند. درمان با هدف هدایت فرد به سمت مسئولیت پذیری بیشتر است، فرد نسبت به روابط خود متعهد شده و همکاری بیشتری در محیط کاری با دیگران داشته باشد. پس فرد با شخصیت خودشیفته، کمتر در دور رقابت و برتری جویی از دیگران قرار می‌گیرد.
همچنین به فرد کمک می‌شود تا با جنبه‌های منفی شخصیت خود و ضعف هایش آشنا شود در نتیجه نسبت به انتقاد، پذیرا شده و در شکست‌ها تحمل بیشتری نشان دهد. از دیگر اهداف درمانی نزدیک شدن خود واقعی به خود ایده آل در فرد است؛ به این معنا که اهداف دست نیافتنی و ایده آل گرایی خود را کاهش داده و به سمت اهداف در دسترس، قدم بردارد. عزت نفش فرد تقویت می‌شود تا به راحتی و با هر عدم تایید و تحسین نشدنی در هم نشکند.
روش های درمانی اختلال شخصیت خودشیفته
درمانگر تلاش می‌کند تا با رویکردی مثبت، اعتماد را در فرد مبتلا به شخصیت خودشیفته ایجاد کند، پس فضایی را فراهم می‌کند تا بدون هر گونه قضاوت و پیش داوری، گفت و گویی موثر بین او و بیمار شکل گیرد.
1. رویکرد شناختی _ رفتاری
طی جلسات درمان شناختی _ رفتاری فرد مبتلا به شخصیت خودشیفته نسبت به احساسات، افکار و رفتاری که انجام می‌دهد، آگاه می‌شود. درمانگر به فرد کمک می‌کند به تدریج خود ارزیابی کرده و واقعیت را جایگزین افکار بزرگ منشی و تحریف شده بکند.
بیمار طی جلسات درمانی به نگرش‌ها و رفتارهایی که منجر به بروز استرس و اضطراب و ایجاد تنش، درگیری یا نارضایتی در زندگی اش شده، پی میبرد. با پیشرفت روند بهبودی، درمانگر بیمار را تشویق می‌کند تا اقدامات سازنده ای در جهت تغییرات مثبت در زندگی خود انجام دهد.
2. رویکرد روان پویشی
درجلسات روان تحلیلی، تجارب گذشته بیمار به طور عمیقی مورد بررسی قرار می‌گیرد. روابط بیمار با والدین، اطرافیان و پیش فرض‌هایی که به صورت ناخودآگاه در بروز و تداوم نشانه‌های شخصیت خودشیفته موثر هستند، ارزیابی می‌شود.
در شرح حال شخصیت خودشیفته، تجاربی از نادیده گرفته شدن ویژگی‌های مثبتشان در دوران کودکی مشاهده می‌شود. پس در مراحل اولیه درمان روان پویایی، درمانگر با تلاش‌های بیمار برای رسیدن به شهرت و تحسین شدن همدلی کرده و در عین حال می‌کوشد او را به سمت درک واقع بینانه‌تر از زندگی راهنمایی کند. هر چه درمانگر فرد را بیشتر به رسمیت بشناسد و از او حمایت کند، خودبزرگ بینی و خود محوری فرد کمتر می‌شود.
3. خانواده درمانی
اعضای خانوده همانند خود بیمار تحت تاثیر رفتارهای شخصیت خودشیفته قرار می‌گیرند. از آن جایی که ذات این اختلال، خود محور بودن است، پس خانواده درمانی به اعضای خانواده کمک می‌کند تا نسبت به علت بسیاری از رفتارهای شخصیت خودشیفته بینش کسب کرده و از طرفی در جهت تشدید نشانه‌ها حرکت نکنند. در واقع نحوه برخورد با آنان را یاد می‌گیرند تا در روند بهبودی و درمان شخصیت خودشیفته نقش موثری ایفا کنند. حمایت اطرافیان در تقویت نتایج درمانی می‌تواند موثر باشد.
4. دارو درمانی
دارو برای اختلال شخصیت خودشیفته اثر درمانی ندارد و دلیل تجویز داروهایی مانند لیتیوم و داروهای ضد افسردگی، تنها تثبیت خلق در شخصیت خودشیفته است. در واقع اثر بخشی دارو در درمان اختلالات همبود با شخصیت خودشیفته، مانند اضطراب و افسردگی است.
