معرفی رشته روانشناسی سرمایه گذاری (Investment Psychology)

روانشناسی سرمایه گذاری اهمیت زیادی دارد و به افراد کمک می‌کند تا در مواقع لزوم، احساسات خود را کنترل کنند و اشتباهاتشان را به حداقل برسانند.

در واقع می‌توان گفت که هدف اصلی روانشناسی در سرمایه گذاری، رسیدن به یک آرامش درونی برای کنترل احساس و هیجان در شرایط سخت می‌باشد.

به‌عنوان مثال نگه داشتن یک سهم به مدت طولانی در پرتفوی به این معناست که فرد می‌خواهد از بروز زیان اجتناب کند.

البته گاهی اوقات همین مفهوم اجتناب از زیان موجب می‌شود تا فرد همین که سود کمی عایدش شد، فوراً اقدام به فروش سهامش نماید.

موارد گفته شده تنها بخشی از مواردی هستند که تریدرها به دلیل عدم برخورداری از مهارت‌های روانشناختی از خود بروز می‌دهند و متحمل ضرر و زیان‌هایی می‌شوند.

کاربرد روانشناسی سرمایه گذاری در معاملات

بازارهای مالی مثل بازار بورس تهران، به همان میزان که می‌توانند موجب چند برابر کردن سرمایه و افزایش سودآوری شوند، همان‌قدر هم می‌توانند پرخطر باشند و باعث از بین رفتن سرمایه‌ی افراد در مدتی کوتاه شوند.

از این رو می‌توان گفت که روانشناسی سرمایه گذاری و دیگر بازارهای مالی و شناخت رفتار سرمایه‌گذاران از عوامل اصلی برای موفقیت در این بازارها به حساب می‌آید.

این که افراد بتوانند در‌ کنار تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال خود، متوجه شوند که بهترین زمان برای ورود به بازار بورس یا سهم مورد نظرشان  چه موقع است؟ این‌که چه زمانی پول‌ها از بازارهای موازی همچون طلا، ارز یا مسکن خارج و به سمت بازار بورس هدایت می‌شوند؟ یا اینکه پول هوشمند، چه زمانی وارد سهام یا صنعتی خاص خواهد شد؟

تشخیص تمام این موارد و نمونه‌های دیگری از این دست، با کمک روانشناسی و رفتارشناسی در سرمایه‌گذاری میسر خواهد شد.

اشتباهات رایج روانشناختی در سرمایه گذاری

آشنایی با اشتباهاتی که اغلب افراد در هنگام سرمایه گذاری و فعالیت در آن مرتکب می‌شوند، به آن‌ها کمک می‌کند تا ۹۵ درصد از وقوع این اشتباهات جلوگیری کنند. به هر حال بخش بزرگی از یک تجارت موفق وابسته به تسلط افراد روی ذهن و افکارشان می‌باشد.

در ادامه‌ی این بخش راجع به ۳ اشتباه رایج روانشناختی که سرمایه‌گذاران مرتکب می‌شوند، صحبت خواهیم کرد. چنانچه با هر کدام از آن مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنید، می‌توانید راه حل آن را در این قسمت بخوانید.

برای کسب اطلاع از مشاوره رایگان روانشناختی کلیک کنید.

۱. سرمایه‌گذاری فومو (FOMO)

عبارت فومو (FOMO) مخفف Fear of missing out و به معنای ترس از دست دادن است.

در مبحث روانشناسی سرمایه گذاری، سرمایه‌گذار فومو به شخصی گفته می‌شود که نسبت به هر سرمایه‌گذاری که می‌خواهد انجام دهد، به شدت خوش‌بین است.

خب به هرحال ممکن است که این سرمایه‌گذاری درست باشد و فرد به این فکر می‌کند که اگر این فرصت سرمایه‌گذاری را از دست بدهد، دیگر چنین فرصتی برایش پیش نخواهد آمد!

همه‌ی ما موافقیم که استدلال بالا چقدر غیر منطقی به نظر می‌رسد. اما با این همه این استدلال، تفکر خیلی از سرمایه‌گذاران است و می‌تواند به شدت برای آن‌ها دردسرساز باشد. چرا که آن‌ها را وادار به انجام دو کار خواهد کرد.

اول اینکه باعث می‌شود آن‌ها به سراغ اولین فرصت سرمایه‌گذاری که می‌بینند بروند. حتی اگر این فرصت درست نباشد. مورد دوم که از اولی هم بدتر می‌باشد، این است که فرد مبلغ سرمایه‌گذاری خود را بالا خواهد برد.

خب شخص با خودش فکر می‌کند که اگر قرار است سودی از این سرمایه‌گذاری نصیبم شود، چرا فقط چندصد یا چند هزار دلار روی آن سرمایه‌گذاری کنم؟ اما چه اتفاقی می‌افتد که این موقعیت (با اینکه اصلا انتظار نمی‌رفت)، منجر به ضرر شود؟ روانشناسی سرمایه گذاری به شما می‌گوید که فرصت‌های از دست رفته بخشی از بازی است و گاهی اوقات اتفاق می‌افتد. پس نگران نباشید!

راه‌حل روانشناسی بازار بورس برای سرمایه‌گذاران فومو

روانشناسی سرمایه گذاری به سرمایه‌گذاران فومو که نگران ترس از جا ماندن از فرصت‌های پیش آمده هستند، پیشنهاد می‌کند که از چت‌روم‌ها یا اتاق‌های گفتگو تا حد امکان فاصله بگیرند.

حداقل به‌مدت یک هفته به تنهایی خرید و فروش کنید. حتی اگر سایر سرمایه‌گذاران را در شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کنید، از آن‌ها نیز فاصله بگیرید. پس خودتان را محدود به برنامه‌ریزی‌هایتان کنید و به تنهایی معامله انجام دهید.

خب شما در شبکه‌های اجتماعی و چت‌روم‌ها شاهد پول درآوردن بقیه‌ی افراد هستید و این موضوع ترس از جا ماندن و از دست دادن فرصت‌های آینده را به تدریج به شما القا خواهد کرد. البته چت‌روم‌ها و شبکه‌های اجتماعی در کل بد نیستند.

اما فاصله‌گیری از آن‌ها برای مدتی به سرمایه‌گذاران فومو توصیه می‌شود. این کار به افراد کمک می‌کند تا استراتژی‌های معاملاتی و زمان مناسب برای ورود و خروج به سهم را بدانند و معاملاتشان را بدون هیچ‌گونه وابستگی انجام دهند.

۲. سرمایه‌گذاری انتقام‌جویانه (Revenge)

در مبحث روانشناسی سرمایه گذاری منظور از سرمایه‌گذاران انتقام‌جو، افرادی هستند که حاضرند کل حسابشان را نابود کنند و تنها به‌خاطر یک بار ضرر در یک روز یا یک هفته، همه چیز را از دست بدهند.

این دسته از سرمایه‌گذاران، هر چیز را که در رابطه با اندازه‌ی مناسب پوزیشن و جایگاه بلدند را دور می‌ریزند و دیوانه‌وار برای برگرداندن ضرر خود، سرمایه‌گذاری می‌کنند. این روش ممکن است یکی دوبار جواب دهد و با انجام آن اتفاقی هم نیفتد.

اما ادامه‌ی این روند می‌تواند به شدت به سرمایه‌گذاران آسیب بزند. به یاد داشته باشید که بازار نگران شما یا سرمایه‌تان نیست! بلکه این خود شما هستید که باید مسئولیت‌های سرمایه‌هایتان را به عهده بگیرید.

پس اگر سرمایه‌گذاری انتقام‌جویانه موجب شده تا شما همه‌ی سرمایه‌تان را از دست دهید، لطفاً با خودتان صادق باشید و جلوی این مشکل را بگیرید.

راه‌حل روانشناسی سرمایه گذاری برای سرمایه‌گذاران انتقام‌جو

روانشناسی سرمایه گذاری برای سرمایه‌گذاران انتقام‌جو، یک راه‌حل بسیار ساده ارائه می‌دهد. اگر مشکلتان این است که ضرر و زیان‌ها آنقدر شما را ناراحت می‌کنند که به سرتان می‌زند تا از بازار انتقام بگیرید، یعنی درگیر سرمایه‌گذاری مبالغ هنگفت هستید.

بنابراین در این حالت باید اندازه‌ی پوزیشن را پایین بیاورید و در اندازه‌ی کوچکتری معامله کنید. در این صورت شاید دیگر از ضررهای هنگفت ناراحت نشوید و در نتیجه به جای تصمیم‌های احساسی، تصمیمات منطقی بگیرید. هر استراتژی معاملاتی که انتخاب کنید، هر ازچندگاهی با ضرر همراه خواهد بود.

اما مهم این است که مطمئن باشید که تعداد دفعات برد شما از باخت‌هایتان بیش‌تر بوده. پس اگر اندازه‌ی پوزیشن شما از تعادل خارج شده و در حال معامله از سر خشم و انتقام هستید، قطعاً در آخر سود نخواهید کرد. پس واقع‌نگر باشید و بدانید که بازار هر روز در حال نوسان است و شما نمی‌توانید آن ‌را کنترل کنید.

۳. اشتباه شرط‌بندی (Gambler’s Fallacy)

از نظر روانشناسی سرمایه گذاری ممکن است که این مورد یک اشتباه روانی نباشد. بلکه یک برداشت رایج غلط از برخی اشتباهات اساسی باشد و موجب شود که افراد انتخاب‌های ضعیفی در سرمایه‌گذاری داشته باشند.

حتی در برخی مواقع، باعث اوضاع پیچیده‌ شود و به ضررهای هنگفت ختم شود. این موضوع به ظاهر خیلی از دنیای سرمایه‌گذاری فاصله دارد و همان‌طور که احتمالاً از اسم آن می‌توانید حدس بزنید، مربوط به کسانی است که قمار و شرط‌بندی می‌کنند.

مطمئناً نباید با سرمایه‌گذاری مثل شرط‌بندی برخورد کرد. اما اشتباه شرط‌بندی به ما می‌گوید که یک سری اتفاقات به نوعی بر روی نتیجه‌ی بعدی تاثیر دارند. در واقع، بر اساس این استدلال، نوعی تعادل همیشگی باید وجود داشته باشد.

متاسفانه بسیاری از سرمایه‌گذاران در دام این مغالطه می‌افتند؛ یعنی فکر می‌کنند که اگر مثلا در ۵ فرصت سرمایه‌گذاری ضرر کرده باشند، در فرصت‌های بعدی برد با آن‌هاست که کاملاً اشتباه است.

طبق روانشناسی سرمایه گذاری بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل دارند که بعد از یک دوره ضرر، اندازه‌ی پوزیشن را افزایش دهند. چرا که احساس می‌کنند، شانسشان به زودی عوض می‌شود.

اما واقعیت این است که این اقدام تنها ریسک سرمایه‌گذاری را بالا می‌برد. بنابراین احتمال موفقیت با تمام وقت‌هایی که ضرر وجود داشته، برابری خواهد کرد.

به یاد داشته باشید که بازار نمی‌داند و البته اهمیتی هم نمی‌دهد که افراد در معاملات اخیر خود برنده بودند و یا بازنده. پس بهتر است حواستان را جمع کنید!

راه‌حل روانشناسی سرمایه گذاری برای اشتباه شرط‌بندی

راه‌حلی که روانشناسی سرمایه گذاری برای اشتباه شرط‌بندی ارائه می‌دهد بسیار آسان است و به راحتی قابل درک می‌باشد. حال که با مفهوم مغالطه‌ی شرط‌بندی آشنا شدید، باید حواستان را جمع کنید و فقط مطمئن شوید که تحت تاثیر این طرز فکر قرار نمی‌گیرید.

سعی کنید هر سرمایه‌گذاری را مستقل از سرمایه‌گذاری‌هایی که قبلا انجام دادید در نظر بگیرید. اگر چندین بار پشت هم ضرر کردید، به این معنا نیست که دفعه‌ی بعد حتما سود می‌کنید و بر عکس این موضوع نیز صادق است.

به یاد داشته باشید که تجارت به نوعی بازی اعداد است و شما باید این اشتباهات روانی را از بین ببرید و روی سرمایه‌گذاریتان تمرکز نمایید. با این کار می‌توانید سرمایه‌گذاری خود را گسترش دهید.

به یاد داشته باشید که بازار سهام، جایی برای افراد ضعیف احساساتی نیست. پس با همه چیز منطقی برخورد کنید.