رفتار صحیح با نوجوان
بسیاری از والدین در جلسات مشاوره این سوال را مطرح می‌کنند که رفتار صحیح با نوجوان چگونه باید باشد؟ نوجوانی یک مرحله حساس برای هر فرد است چرا که همزمان با سن بلوغ و دوران هویت یابی در نوجوان است. والدین باید رفتار صحیح با نوجوان را بدانند و از اشتباهات رایجی مانند ایجاد محدودیت‌ها، نظارت مستقیم و تحقیر دوستان نوجوان خود پرهیز کنند.
یک رفتار اشتباه از سوی والدین می‌تواند باعث ایجاد اختلالات مختلفی از جمله شخصیت، افسردگی و اختلالات کنترل تکانه شود و نوجوان را به خطر بیاندازد. همچنین با کمک گرفتن از روانشناسان، افزایش اطلاعات درباره دوران نوجوانی و آگاهی از تاثیرات فضای مجازی به بهبود روابط میان خود و فرزندتان کمک کنید.
رفتار صحیح با نوجوانان اهمیت بسیاری دارد چرا که نوجوانی، مرحله‌ای است که همزمان با بلوغ اتفاق می‌افتد. این دوره حساس می‌تواند شخصیت فرد را شکل دهد و بر آینده او تاثیر بگذارد. به عبارت دیگر رفتاری که والدین با فرزندان نوجوان خود دارند، پیش بینی کننده رفتارهای آینده آن‌هاست. شما با رفتارهای خوب و بدتان شخصیت نوجوان خود را شکل می‌دهید و باعث می‌شوید که او یاد بگیرد در سال‌های بعد چگونه با دیگران رفتار کند.
نوجوانان به دلیل حساسیت‌های خاصی که دارند، ممکن است به خاطر رفتارهای اشتباه والدین عزت نفس و اعتماد به نفس پایینی داشته باشند که قطعا در سال‌های آینده تاثیر بسزایی روی آن‌ها خواهد گذاشت. با رفتار صحیح، می‌توانید به نوجوان‌تان بگویید که همیشه و در هر شرایطی او برای شما عزیز و دوست داشتنی است و می‌تواند روی حمایت شما حساب کند. با این کار اعتماد به نفس و نیاز به امنیت را در او تامین می‌کنید و او را انسان بالغی بار می‌آورید.
اشتباهات رایج در رفتار با نوجوان
بعضی از والدین، خواسته یا ناخواسته در رابطه خود با فرزندشان دچار اشتباهاتی می‌شوند. این اشتباهات در نوجوانی می‌تواند عواقب و پیامدهای جبران ناپذیری در سال‌های بعدی به دنبال داشته باشد. مهم‌ترین اشتباهات والدین شامل موارد زیر هستند.
1. عدم آشنایی با ویژگی‌های دوران نوجوانی
اکثر خانواده‌ها، اطلاعات کافی درباره خصوصیات و ویژگی‌های این دوره ندارند بنابراین درک خوبی از رفتارها و شرایط نوجوانی نداشته و نمی‌توانند رفتار مناسبی با آن‌ها داشته باشند. آشنا نبودن با این دوره باعث می‌شود که رفتار آن‌ها را پای اقتضای سن‌شان نگذارند و با آن‌ها نزاع کنند. سعی کنید درباره این دوره بیشتر بدانید و آن‌ها را درک کنید.
مثلا اگر آگاهی‌تان بیشتر باشد، می‌دانید که نیاز به استقلال و اظهار نظر کردن در این دوره کاملا طبیعی و بخش از فرایند رشد در آن‌هاست.
2. قطع کردن ارتباط با نوجوان
اگر دوست دارید که بتوانید فرزند نوجوان خود را خوب تربیت کنید، بهتر است بدانید اولین قدم، داشتن یک ارتباط خوب است. اگر ارتباط خوبی با نوجوان‌تان داشته باشید به او می‌فهمانید که دوست او هستید، به او کمک خواهید کرد، مراقبش هستید و می‌تواند در هر موردی از شما مشورت بگیرد. اشتباهی که بیشتر والدین دچار می‌شوند این است که ارتباط خود را با آن‌ها قطع می‌کنند. پیامد این کار، شروع پنهان کاری‌ها و دروغ گویی خواهد بود چرا که حس اعتماد بین شما ایجاد نشده و او از شما فاصله زیادی خواهد گرفت.
برای آشنایی بیشتر در زمینه تربیت نوجوان کلیک کنید.
3. نظارت مستقیم
والدین در سنین 2 تا 6 سال فرزندشان، برای کنترل و مدیریت آن‌ها نظارت مستقیمی دارند که البته این خیلی خوب است. اما با فرا رسیدن سنین نوجوانی باید بدانید که این کار دیگر جواب نمی‌دهد و باید فراموشش کنید. اگر نوجوانان متوجه نظارت مستقیم شما بشوند، نه تنها ناراحت می‌شوند و خوششان نمی‌آید، بلکه احتمال دارد واکنش تندی به شما نشان دهند. طبیعی است که نوجوان، فکر می‌کند شما قصد تجاوز به حریم شخصی‌اش را دارید و می‌خواهید او را کنترل کنید.
4. لجبازی و عدم پذیرش اشتباه به جای رفتار صحیح با نوجوان
نوجوانان نگاه انتقادی و بسیاری تیزی دارند پس به سرعت اشتباهات شما را متوجه خواهند شد. در صورتی که اشتباه کردید آن را بپذیرید و به اشتباه خود اعتراف کنید. مطمئن باشید که این کار به اعتبار و احترام شما آسیبی نخواهد زد. حتی می‌توان گفت که نوجوان از این رفتار خوشنود خواهد شد و به دلیل فروتنی‌تان احترام بیشتری به شما می‌گذارد. از طرف دیگر شما با اینکار به فرزند خود می‌آموزید که هیچکس بدون خطا نیست و او نیز در برابر اشتباهات خود کوتاه می‌آید.
5. جلوگیری از رشد هویت شخصی نوجوان
فرزندان علائق و استعدادهایی جدا از والدین خود دارند. اگر والدین بخواهند فرزندشان را مطابق با علایق خود تربیت کنند به جایی نخواهند رسید و در نهایت یکی از طرفین آسیب می‌بیند. پس بهتر است علائق فرزندتان را پیدا کرده و او را حمایت کنید تا هویت شخصی مخصوص به خود را پرورش دهد. فرزندانی که از طرف والدین خود حمایت می‌شوند بیشترین میزان رشد و شکوفایی را تجربه می‌کنند.
6. عدم پذیرش دوستان فرزند نوجوان‌تان
نوجوانان اهمیت بسیار زیادی به دوستان خود می‌دهند. تحقیر دوستان نوجوان یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات والدین است چرا که با اینکار بی کفایتی در ارزیابی و تصمیم گیری را به فرزند خود القا می‌کنند. دوستان فرزندتان را بپذیرید و با نظارت و اعمال محدودیت اجازه معاشرت با آن‌ها را بدهید. اگر فکر می‌کنید که واقعا دوستان او مناسب نیستند دلیل خود را به فرزندتان بگویید و از او بخواهید که نظر خود را در مورد این ویژگی دوستانش بیان کند.
7. عدم آگاهی از چالش های رشدی فرزندان
در مورد دوره نوجوانی و تغییرات این دوره اطلاعات کسب کنید. با کسب اطلاعات متوجه خواهید شد که بسیاری از رفتارهای عجیب او کاملا طبیعی است و با مرور زمان از بین می‌رود. اما در غیر این صورت بحث و دعوا میان شما بیشتر خواهد شد و مشکلات افزایش می‌یابد.
چگونگی رفتار صحیح با نوجوانان
1. او را درک کنید
احساساتشان را درک کنید و همدلانه به گره‌های زندگی‌اش نگاه کنید. اقتضای سن آن‌هاست که شما را به چالش بکشند، زیاد حرف بزنند و استقلال‌شان را به رخ‌تان بکشند. پس به جای ناراحت شدن، با آن‌ها درباره این احساساتشان صحبت کنید و بگویید احساسش را درک می‌کنید.
برای آگاهی بیشتر در زمینه استقلال طلبی نوجوان کلیک کنید.
2. ابراز احساسات کنید
نوجوانان در این دوره دچار بحران عاطفی می‌شوند. نیاز به دوست داشته شدن در آن‌ها بالا می‌رود و نیاز بیشتری به ابراز علاقه از طرف والدین دارند. جمله “دوستت دارم” را به شکل‌های مختلف و به صورت مکرر به او بگویید و تاکید کنید که چه جایگاه ارزشمندی در زندگی شما دارند.
3. او را تحسین کنید
سعی کنید در مقابل اطرافیان از او تعریف و تمجید کنید. نقاط قوتش را تحسین کنید و بگویید فرزند فوق العاده‌ای دارید. حتی در خلوت خودتان هم نقاط مثبش را بازگو کنید تا بداند شما حواستان به خوبی‌ها و رفتارهای درستش هست.
4. پاداش دادن را فراموش نکنید
معمولا نوجوانان پیش داوری‌های منفی‌ای درباره والدین خود دارند و فکر می‌کنند آن‌ها در هر لحظه قصد تنبیه کردنشان را دارند پس شما باهوش باشید و زیرکانه عمل کنید. تنبیه کردن در این دوره اصلا جواب خوبی نمی‌دهد و فقط فاصله و شکاف بین شما را زیاد می‌کند. در عوض می‌توانید با دادن پاداش نقاط قوتش را تقویت کنید.
مثلا به جای اینکه به خاطر کم شدن نمره ریاضی، قرار با دوستانش را کنسل کنید، می‌توانید برای بالا رفتن نمره ریاضی‌اش جایزه تعیین کنید یا به خاطر مسئولیت پذیری خوبی که داشته است او را به سینما ببرید.
برای آگاهی بیشتر در زمینه مدیریت اشتباهات نوجوان کلیک کنید.
5. برایش وقت بگذارید
به صورت روزانه یا هفتگی برایش وقت بگذارید. باهم صحبت کنید، به گردش بروید، فیلم ببنید و حتی آشپزی کنید. با این کار حس ارزشمندی و عزت نفس او را تقویت می‌کنید.
6. شنونده خوبی باشید
ممکن است پیش بیاید که فرزندتان برایتان از اتفاقات روزمره‌اش صحبت کند، چیزی را تعریف کند و یا قصد مشورت گرفتن داشته باشد. بهترین کاری که می‌توانید بکنید این است که مهارت خوبی در گوش دادن داشته باشید. او را متوجه کنید که تمام حواستان به حرف‌های اوست و برایتان مهم است که چه چیزی قرار است برایتان تعریف کند.
7. خواسته‌های خود را به صورت سوال مطرح کنید
همه انسان‌ها نسبت به امر و نهی حساس هستند و از این کار خوششان نمی‌آید. این احساسات در نوجوانان بیشتر است به طوری که اگر شما خواسته‌هایتان را به صورت امری بیان کنید امکان عمل کردن نوجوان به آن بسیار کم است. در این مورد بهتر است که خواسته‌ها به صورت سوال مطرح شود چرا که اینگونه به او قدرت تصمیم گیری خواهید داد. مثلا بگویید که می‌توانی این کار را انجام دهی؟ در این صورت امکان جواب دادن فرزندتان بسیار افزایش می‌یابد.
راهکارهای موثر برای بهبود روابط میان والدین و نوجوان
درباره تاثیر فضای مجازی و رسانه آگاهی داشته باشید
در دنیای امروز نوجوانان بسیاری از وقت خود را در فضای مجازی می‌گذرانند و در صورت عدم کنترل والدین با آسیب‌های جدی مواجه خواهند شد. البته این بدان معنی نیست که استفاده فرزندتان از فضای مجازی را کاملا قطع کنید. حتی اینکار نتیجه کاملا عکسی خواهد داشت و باعث سرشکستگی و دلخوری فرزندتان خواهد شد. به نوجوان اجازه استفاده از فضای مجازی را بدهید اما زمان و نحوه استفاده او را کنترل کنید.
اطلاعات خود را از این دوران بالا ببرید و بروز باشید
نوجوانی همان طور که برای والدین سخت است، برای نوجوانان نیز ناراحتی‌های بسیار زیادی به همراه دارد. اطلاعات خود را در این زمینه بالا ببرید تا بهترین واکنش را به نگرانی‌های فرزندتان نشان دهید. مثلا نوجوانان تغییرات جسمی و ظاهری بسیاری را تجربه می‌کنند و نسبت به این تغییرات بسیار نگران و حساس می‌شوند. در این شرایط شما می‌توانید با تعریف کردن خاطرات دوره نوجوانی خود کمی از نگرانی‌هایش را کاهش داده و رابطه میان‌تان را تقویت کنید.
کمک گرفتن از روانشناس و متخصص
مشاوره به والدین کمک می‌کند که به بهترین صورت با فرزند نوجوان خود ارتباط برقرار کنند. در بسیاری از مواقع والدین و فرزندان به دلیل تفاوت‌های زیاد نمی‌توانند یکدیگر را درک کنند. در این شرایط مشاوره مانند یک پل ارتباطی عمل می‌کند و راه‌های برقراری ارتباط را به هر دو طرف آموزش می‌دهد.
سوالات متداول درباره رفتار صحیح با نوجوان
1. فرزند نوجوانی دارم که مرا زیاد بوس می‌کند. چه باید بکنم؟
همان طور که در مطلب بالا گفتیم، نوجوانان نیاز به عشق و علاقه بیشتری در این دوره دارند. فرزند شما با بوسیدتان، نیازهای عاطفی‌اش را تامین می‌کند. بهتر است مقاومت نکنید و شما هم صورتش را ببوسید، او را در آغوش بکشید و جملات محبت آمیز بگویید.
2. چطور رفتارهای نوجوانم را کنترل کنم تا بتوانم او را درست تربیت کنم؟
با او دوست باشید و حس اعتماد بین‌تان را زیاد کنید. با این کار، او به شما اعتماد می‌کند و بیشتر زندگی شخصی‌اش را برایتان تعریف می‌کند. درباره مسائل‌اش از شما مشورت می‌گیرد و می‌داند که شما حامی او هستید. همان طور که گفتیم کنترل مستقیم را فراموش کنید.
