عوارض علائم و درمان مواد محرک
از جمله مواد مخدری که تاثیرات فعال کننده به روی دستگاه عصبی می‌گذارد، مواد محرک هستند. این مواد محرک شامل: شیشه، کوکائین، کافئین و نیکوتین می‌شوند. در بین جوانان این مواد به دلیل افزایش سطح انرژی بسیار مصرف می‌شود. مواد محرک با ساختار شیمیایی متفاوت می‌توانند بهداشت جسمی و روانی افراد را تحت تاثیر قرار داده و عوارض جبران ناپذیری را به وجود بیاورد. ترک این مواد و درمان آن اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در ادامه به عوارض، علائم و درمان این مواد می‌پردازیم.
انواع مواد محرک
محرک‌ها به موادی گفته می‌شود که اعتیادآور بوده که باعث بالا رفتن عملکرد سیستم عصبی شده و انرژی را زیاد می‌کند. این محرک‌ها فعالیت‌های روانی را تحریک کرده و ضعف و خستگی را ایجاد می‌کند. در زیر به انواع مواد محرک اشاره می‌کنیم:
1. آمفتامین و متامفتامین
این دو مواد دارای اپیدرین و کافئین است و به صورت‌های تزریقی، استنشاقی و خوراکی استعمال می‌شود. متامفتامین‌ها بسیار مشابه آمفتامین‌ها بوده با این تفاوت که میزان اعتیادآوری بالاتری دارند. استعمال این محرک‌ها به روی دستگاه عصبی تاثیر گذاشته و باعث بالا رفتن فشار خون، افزایش فعالیت جسمانی و کاهش اشتها می‌شود.
2. نیکوتین و کافئین
اثراتی که این محرک‌ها به روی مغز می‌گذارد به دیگر محرک‌ها بسیار شبیه است. ولی تفاوت اصلی ای که دارد این است که خفیف‌تر و کمتر می‌باشد.کافئین در شکلات، قهوه، چای، مسکن‌های ضد درد و نوشیدنی‌های انرژی‌زا وجود دارد. سیگار، پیپ و قلیان هم دارای نیکوتین هستند.
3. کوکائین
کوکائین پودر شیری و یا سفید رنگی است که از قوی‌ترین محرک‌ها به شمار می‌رود. گیاهی به نام کوکا ماده اصلی تشکیل دهنده این محرک است که از برگهای این گیاه به دست می‌آید. ترکیب کوکائین با مواد دیگر اثرات آن را قوی‌تر می‌کند و ماده‌ای به نام کراک تولید می‌کنند. البته کراکی که در ایران تولید می‌شود از هروئین فشرده به دست می‌آید. کوکائین به روی سیستم عصبی مرکزی مغز اثر می‌گذارد. مصرف این محرک بسیار اعتیادآور بوده پس از ترک بسیار وسوسه کننده است. این محرک بیشتر به صورت خشک پودری از طریق استشاق از بینی مصرف می‌گردد و یا با حل کردن در آب آن را به داخل رگ تزریق می‌کنند. پس از مصرف احساس سرخوشی سریع و شدید اما تنها به مدت 30 تا 40 دقیقه روی می‌دهد.
4. شیشه
شیشه جز مواد روان‌گردان به شمار می‌رود که در گروه خانواده آمفتامین قرار دارد. استعمال شیشه انرژی را افزایش می‌دهد، احساس لذت و افزایش سطح هوشیاری و توان بدنی را به دنبال دارد. با عرض تاسف امروزه افراد زیادی از این مواد بدون آگاهی و فقط برای لاغری از آن استفاده می‌کنند. درمان این محرک به توجه بسیار زیادی احتیاج دارد.
5. ریتالین
از این دارو برای درمان بیش فعالی استفاده می‌شود ولی برخی از افراد هستند که بدون آگاهی از عوارض این دارو شروع به سوء مصرف می‌کنند. تصور غلطی که در بین افراد وجود دارد این است که این دارو باعث افزایش تمرکز همه افراد می‌شود در صورتی که اینگونه نیست. برخی از دانشجویان و یا دانش آموزان برای افزایش تمرکز از این دارو ستفاده می‌کنند که بسیار اعتیادآور است.
6. ناس
از برگ تنباکو مخدری به نام ناس تولید می‌شود که برای افراد آسیب‌های زیادی را به دنبال دارد. ناس هم به شکل مکیدنی و هم به شکل جویدنی استعمال می‌شود که بعد از اینکه سرخوشی به وجود آمد از دهان خارج می‌کنند. افرادی که از این مواد استفاده می‌کنند دلیل آن را فقط سرخوشی می‌دانند و معتقدند که توان کاری را افزایش داده و خطرات روانپریشی ندارد. در صورتی که اینگونه نبوده و خطرات بسیار زیادی در بافت دهان به وجود می‌آورد و دندان‌ها را می‌پوساند. باعث زخم در لثه ها شده و در مواردی نیز سرطان دهان می‌شود.
نشانه ها و علائم اعتیاد به مواد محرک
همه این محرک‌ها علائم و نشانه‌های خاص خود را دارد. ولی برخی از علائم در همه محرک‌ها دیده می‌شود که در ذیل به آنها اشاره کرده‌ایم:
- افزایش حرارت بدن، ضربان قلب و فشار خون
- افزایش اعتماد به نفس و قدرت
- گشادی مردمک چشم
- احساس سرخوشی
- افزایش میل جنسی
- کاهش نیاز به خواب
- پر حرف شدن
- بی اشتهایی
عوارض اعتیاد به مواد محرک
اعتیاد به مواد محرک نیز مانند اعتیاد به دیگر مواد اعتیاد آور می‌تواند باعث تخریب بنیان خانواده و از دست دادن شغل و وجهه اجتماعی فرد شود. مواد محرک با تاثیراتی که بر جسم و روان مصرف کننده می‌گذارند باعث تغییراتی در خلق و سلامت فرد می‌شوند. سوءتغذیه، اختلالات پوستی، کاهش وزن، زخم معده، افسردگی، علائم افسردگی، اختلال در تکلم، توهم و هذیان، مشکلات قلبی-عروقی، سردرد، اختلالات بویایی، تشنج، بی علاقگی و سردی جنسی از جمله مشکلات و عوارض ناشی از اعتیاد است. گاهی پرخاشگری و خشونت ناشی از محرک‌ها منجر به آسیب و خطراتی برای خود و دیگران می‌شود و در شرایطی که توهم و هذیان ناشی از مواد رخ دهد، این خطرات بیشتر می‌باشد. به دلیل رفتارهای جنسی پر خطر ابتلا به بیماری مقاربتی نیز افزایش پیدا می‌کند.
درمان و ترک اعتیاد
از آنجایی که وابستگی به مواد محرک وابستگی روانی است تا جسمی، روش ترک اعتیاد به مواد محرک متفاوت بوده و بخش روانی ترک اعتیاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. به همین دلیل لازم است که ترک اعتیاد به مواد محرک تحت نظر یک کلینیک روانشناختی و با حمایت یک روانشناس برای تجدید مهارت‌ها و بهبود روابط بین فردی قرار بگیرد. درمان‌هایی که روانشناسان و روانپزشکان ارائه می‌دهند می‌تواند میزان بازگشت فرد را به مصرف مجدد به طور قابل توجهی کاهش دهد.
