کمرویی
کمرویی پدیده‌ای ست که در بیشتر افراد جهان به صورت طیفی از حالات ضعیف تا شدید خجالتی بودن، دیده میشود. کسانی که با کمرویی دست و پنجه نرم میکنند، آن را مسئله و مشکلی میدانند که برایشان بسیار آزار دهنده است و به عنوان یکی از اساسی ترین و مهم ترین عوامل شکست در زندگیشان نیز است.
علامت های مختلفی مانند محیط زندگی، نوع تربیت خانوادگی، جنسیت، سن و… موجب تقویت این مشکل میشوند. افرادی که کمرو هستند به طور معمول از جامعه و تجمع دوری میکنند، در توضیح دادن آنچه که میخواهند مشکلاتی دارند و توانایی ابراز وجود خود را ندارند.کودکانی که کمرو هستند از صحبت و بازی با همسن و سال های خودشان فراری هستند.
مشاوره روانشناسی به شما در شناسایی موقعیت هایی که باعث خجالت تان میشوند کمک میکند و با تغییر دید خود و افزایش اعتماد به نفس بتوانید به تدریج آن شرایط را به چالش بکشانید.
کمرویی و خجالت چیست؟
هنگامی که فرد از حضور دیگران دستپاچه میشود کمرویی میگویند، به طوری که توانایی خوب صحبت کردن را ندارد یا دچار کاهش شدید عملکرد میشود و در بیان آنچه که میخواهد مشکل دارد.
افرادی که دچار کمرویی هستند در طیف های گوناگونی قرار میگیرند بعضی اوقات امکان دارد کمرویی ضعیف باشد و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار ندهد ولی بعضی اوقات امکان دارد شدید باشد و بر تمام ابعاد زندگی فرد و حتی سلامت روحی او تاثیر بگذارد به طوری که او را به سمت اضطراب و افسردگی هدایت کند که در این صورت امکان مبتلا شدن فرد به اختلال شخصیت اسکیزوئید وجود دارد. همچنین در نهایت باعث ایجاد مشکلات جبران ناپذیر در زندگی او شود.
علل کمرویی چیست؟
کمرویی بر ابعاد اجتماعی، خانوادگی و فردی تاثیر میگذارد و همچنین توانایی تحت تاثیر قرار دادن ساختار شخصیتی فرد را از سنین کودکی تا کهنسالی نیز دارد.
- علل تربیتی: ترس فرزند از تنبیه و سرزنش والدین، مراقبت‌های شدید والدین از فرزند، عدم دریافت استقلال در نوجوانی از والدین، محرومیت فرزند از محبت والدین، توقع والدین از فرزند برای اطاعت و تسلیمِ همیشگی.
- علل روانی: تحقیر شدن‌های مداوم در برابر جمع، غم و اندوه شدید و همیشگی، عدم موفقیت در تحصیل، استرس محیطی و عدم احساس امنیت
- علل اجتماعی: طلاق والدین، فقدان مهارت‌های اجتماعی، فقر،مهاجرت
- علل فیزیولوژیک: عدم رضایت فرد از چهره یا اندام خود، نقص عضو، عوامل ژنتیکی، اختلال در تکلم، اختلال در عملکرد غدد فوق کلیوی
نشانه‌های فرد خجالتی
فرد کمرو مجموعه ای از نشانه‌های جسمی و روانی را دارد.
نشانه‌های جسمی
- احساس گرفتگی در گلو، قلب و خالی بودن شکم
- دشواری در گفتار، لکنت زبان، تغییر تن صدا
- انقباضات عضلانی و اسپاسم
- کند شدن حواس و کاهش سطح هوشیاریِ کودک
- سرخ شدن و یا رنگ پریدگی در صورت، عدم ترشح بزاق و خشکی رگ‌ها، تعرق شدید در کف دست‌ها
نشانه‌های روانی
- عدم مشارکت فرد در فعالیت‌های گروهی و اجتماعی
- عدم ارتباط پایدار و مناسب با همسالان
- اجتناب از برقراری تماس چشمی با افراد
- مخفی کردن خود از نگاه دیگران
- بریده بریده و کوتاه حرف زدن
- بازی کردن با انگشتان دست و غرق شدن در افکار
- عدم اعتماد به نفس، وجود حس سرخوردگی، اضطراب و…
درمان کمرویی در کودکان
1- به کودک فرصت اظهار نظر بدهید
بیان احساسات ، خواسته‌ها و بیان آزادانه افکار از اصلی ترین نیاز های همه انسان ها نیزمیباشد که در دوران کودکی ارضای آن بیشتر از هر زمان دیگری حائز اهمیت است. خانواده هایی که روش تربیتی استبدادگرایانه دارند اکثراً اجازه نمی‌دهند که فرزندشان بدون ترس در حضور آنها صحبت کند و آنچه در درون خود حس میکند را با آنها در میان بگذارد.
و همین امر در بیشتر مواقع منجر به به وجود آمدن مشکلاتی برای افراد در روابطشان شده است. و به طور دائم برای بیان وجود سطحی از شرم ، ناراحتی، ترس، نگرانی را احساس میکنند. برای جلوگیری از این موضوع لازم است برای تربیت کودک خود فضایی صمیمانه و در عین حال مقتدارنه را فراهم کنید و به او اجازه دهید آزادانه در مورد موضوعات گوناگون با شما صحبت کند.
2- برای درمان کمرویی تعاملات اجتماعی کودک را افزایش دهید
کودکانی که از ابتدا در یک محیط گوشه نشین بزرگ میشوند برای تمرین مهارت‌های ارتباطی فرصت کمتری دارند. به راستی تجربیات محدود آنها در زمان قرار گرفتن در محیط های جدید و ناآشنا منجر به سردرگمی آنها شده و ترجیحا از برقرار کردن تعاملات جدید خودداری کنند.
به همین دلیل لازم است که از همان سنین پایین به کودکانتان کمک کنید تا در محیط های گونگونی قرار بگیرد و تعاملات اجتماعی بیشتری داشته باشد.
3- در مورد در دسترس بودن خود به کودک اطمینان ببخشید
یکی از عواملی که منجر به علاقه نداشتن کودکان به تعامل با دیگر افراد است و رفتارهای کمرویی و خجالت را از خود نشان میدهند نگرانی در رابطه با حضور نداشن والدین و داشتن دل مشغولی در مورد آن‌هاست.
با توجه به تحقیقات و بررسی های انجام شده کودکانی که روش دلبستگی ایمنی با مادران خود دارند اکثرا راحت تر در محیط به تحقیق می‌پردازند و توانایی برقراری ارتباطات بهتری دارند ولی کودکانی که دارای دلبستگی ناایمن هستند از همان ابتدا با مشکلاتی مثل ترس از غریبه ها و اضطراب جدایی رو به رو هستند که باعث پرهیز آنها از گسترش ارتباطات میشود.
برای جلوگیری از این مشکلات لازم و ضروری است که از همان ابتدای نوزادی به فرزندتان نشان دهید که به او اهمیت می‌دهید، به نیاز ها و خواسته های او توجه میکنید و هر زمان که لازم باشد در دسترس او خواهید بود. از عوامل مهمی که به دلبستگی کودک میتواند آسیب بزند و در سایر روابط بین فردی آنها نیز اثر منفی بگذارد، تهدید کردن کودک به جدایی یا گفتن جملاتی مثل اینکه دیگر مادر تو نیستم.
4- بر توانمندی‌های کودک تمرکز کنید
کودکان در ابتدای شکل دهی شخصیت خود هستند و تحت تاثیر زیادی از هر بازخورد شما قرار میگیرند. در چنین شرایط والدینی که به صورت دائم از فرزند خود ایراد میگیرند غیر مستقیم این پیغام را به فرزندشان می‌رسانند که او به اندازه کافی خوب نیست و عیب و نقص‌هایش همیشه از نکات مثبتش بیشتر هستند.
این ذهنیت برای او ساخته میشود که منجر به کاهش ابراز وجود خود میشود و باعث به وجود آمدن مشکلاتی مثل احساس شرم همیشگی و کمرویی میشود. در نتیجه لازم است برای پیدا کردن نکات مثبت وجود فرزندتان تلاش کرده وآنها را پرورش دهید. این کار علاوه بر اینکه باعث از بین رفتن جنبه‌های منفی به مرور میشود بلکه به شکل گیری یک شخصیت مقاوم تر نیز کمک میکند.
5- از مشاوره کودک کمک بگیرید
یکی از خدمات مشاوره و روانشناسی که به وسیله روانشناسان متخصص در حیطه کودک و نوجوان ارائه میشود مشاوره کودک است. پزشکان در این زمینه به شما در شناسایی ریشه کمرویی کودکتان کمک میکنند و با در نظر گرفتن روش تربیتی سالم مهارت‌های اجتماعی قوی تری را در او ایجاد کنید.
درمان کمرویی در بزرگسالان
1- اهداف معقولانه ای برای خود تعیین کنید
برای از بین بردن مشکل خجالتی و کمرو بودنتان لازم است هدف های عاقلانه ای برای خود انتخاب کنید و انتظار تبدیل شدن یک شبه به یک آدم معاشرتی و بسیار خوش برخورد نداشته باشید. در حقیقت لازم است توانایی برداشتن قدم هایی آهسته اما پیوسته در این جهت را داشته باشید.
به این دلیل بهتر است از اطرافیان نزدیک خود و کسانی که بیشتر از همه با آنها راحت هستید شروع کرده و برای افزایش تعامل خود با آنها تلاش کنید. از عواملی که شما را برای گسترش سایر روابط آماده میکند تلاش برای داشتن گفت‌وگوی موثر با این افراد با ارتقای توانمندی‌هایتان است.
2- موقعیت‌های ناخوشایند را رتبه بندی کنید
افراد در موقعیت‌های گوناگون احساس خجالت و و کمرویی یکسانی ندارند.به عنوان مثال افراد اکثرا در ارتباط با خانواده نزدیک کمرویی پایین تری دارند ولی در موقعیتی که همه افراد غریبه هستند وضعیت سخت تر خواهد بود.
لازمه اینکه بتوانید به صورت دائم زودجوش و اجتماعی در همه موقعیت ها باشید این است که یک لیست تهیه کنید و موقعیت‌هایی که منجر به خجالت و کمرویی شما میشوند را طبق میزان ناراحتی ایجاد شده رتبه بندی کنید. با این کار شما خواهید توانست در این مسیر باید روی چه چیزهایی کار کرده و بر اساس چه ترتیبی قدم بردارید.
3- برای درمان کمرویی مهارت گفت‌وگوی موثر را تمرین نمایید
یکی از عوامل مهمی که باعث میشود نتوانید وجود خود را ابراز کنید و به شما اجازه نمی‌دهد به درستی با اطرافیانتان ارتباط برقرار کنید ترس از بدتر شدن اوضاع است. به عنوان مثال افرادی که خجالتی هستند یا مشکلی دارند احساس میکنند نباید آن را به زبان بیاورند به دلیل اینکه امکان دارد مخالفتی به وجود بی آید یا اوضاع از این که هست بدتر شود.
تسلط بر گفتگو های تاثیرگذار به شما اموزش میدهد که چگونه بتوانید بر احساسات خود تمرکز کرده و بدون آسیب رساندن به عواطف دیگران احساسات خود را در میان بگذارید. اگر در این زمینه فکر میکنید که به مشکل برمیخورید کمک گرفتن از یک مشاور روانشناس به شما کمک میکند تا بتوانید در این زمینه به توانمندی بیشتری دست پیدا کنید.
4- اعتماد به نفس خود را تقویت کنید
در بیشتر مواقع کمرویی و پرهیز از تعاملات اجتماعی سلاحی است که افراد به وسیله آن از خودشان محافظت میکنند. در واقع آنها این احساس را دارند که امکان اینکه در روابط بین فردی آسیب ببینند وجود دارد به همین دلیل اعتماد به نفس شکننده‌ای را در وجود خویش پرورش داده‌اند.
در صورتی که به طور دائم احساس مورد تهدید قرار گرفتن از طرف دیگران را دارید یا رفتارهای کوچک دیگران منجر به ناراحتی زیاد شما میشود بهتر است از یک روانشناس کمک بگیرید و به کمک جلسات روان درمانی بر تقویت نیروی اعتماد به نفس تمرکز کنید.
5- برای درمان کمرویی به زبان بدنتان توجه کنید
روان درمانگران اعتقاد دارند در ارتباطات بین فردی زبان بدن بیشتر از آنچه واقعا بر زبان می‌آید مخاطبین را تحت تاثیر قرار میدهد. همچنین وضعیت بدنی که به خود می‌گیریم ناخودآگاه توانایی تحت تاثیر قرار دادن رفتار ما را دارد و منجر میشود به روشی نامناسب عمل کنیم.
به عنوان مثال تصور کنید فردی که همیشه سرش را پایین می‌اندازد، اندام خمیده‌ای دارد و در صحبت کردن توانایی برقرار کردن تماس چشمی مناسبی را ندارد. در چنین شرایطی افراد کمتر می‌توانند جذب حرف‌های این فرد شوند و در نتیجه واکنش‌های چندان مثبتی نیز نشان نمی‌دهد.
تعاملات این چنین با ضعیف شدن روحیه فرد منجر به کم رویی بیشتر او شده و در نهایت باعث به وجود آمدن چرخه معیوبی میشود. با همه این توضیحات لازم است که بیشتر به زبان بدن خود توجه کنید و برای اینکه خجالتی به نظر نرسید همیشه راست و محکم بایستید، و با مخاطبین خود تماس چشمی مناسبی برقرار کنید و تن صدای بسیار پایین یا بالا نداشته باشید.
همچنین سرعت زیاد کلام یا رفتارهایی مثل مالیدن دست‌ها به یکدیگر میتواند ناراحتی و استرس شما را به دیگران نشان دهد در نتیجه بهتر است با تمرین کردن بر این رفتارها توانایی پیدا کرده و آنها را کنترل کنید.
6- از قبل خود را برای موقعیت‌های دشوار آماده کنید
تلاش و تمرین برای حضور در هر موقعیتی که در آن احساس راحتی نمی‌کنید به شما این توانایی را میدهد تا در این موقعیت‌ها بهتر عمل کنید و عواطف مثبت تری را نیز تجربه کنید. به عنوان مثال در صورتی که درخواستی از مدیر یا رئیستان دارید ولی برای بیان آن خجالت میکشید همچنین عواملی که به شما کمک میکند تا بتوانید راحت تر نواقص رفتاری و گفتاریتان را ببینید و با تکرار کردن، آنها را بهتر کنید ضبط کردن صدا یا فیلم برداری از خودتان است.
7- برای خود تجربیات مثبتی بیافرینید
همیشه نداشتن تجربیات مثبت از روابط بین فردی ما را گوشه نشین و تنها میکند و موجب میشود احساس مثبتی در حضور دیگران نداشته باشیم. در چنین شرایطی از جمله تجربیات متداول و شایع بین افراد تجربه شرم و ناراحتی است. برای عوض کردن مسیر زندگی خود لازم است دست به کار شده و سعی کنید تجربیات مثبتی را برای خود به وجود بیاورید.
به عنوان مثال می‌توانید به دنبال علایقتان بگردید و با افرادی ارتباط برقرار کنید که تشابهات فکری بیشتری با شما دارند.
8- مراجعه به روانشناس و کمک گرفتن از یک درمانگر
مداومت کمرویی در بزرگسالی میتواند باعث به وجود آمدن اختلالات اضطرابی مثل اختلالات شخصیتی مثل اسکیزوئید و اختلال اضطراب اجتماعی شود. این وضعیت شدیدتر از یک کمرویی است و منجر میشود که فرد به دلیل این مشکل خود از بیشتر فعالیت های اجتماعی و بین فردی خود عقب بی افتد و سطح عملکردش پایین بیاید.
در چنین شرایطی لازم است که به یک روانشناس مراجعه کنید و برای درمان وضعیت خود از شیوه های تخصصی تر کمک بگیرید.
رها شدن از کمرویی؛ اقدام از همین امروز
با توجه به توضیحاتی که در این رابطه دادیم، کمرویی بر عوامل گوناگونی اثر میگذارد. با این حال شما نقش پررنگی در اینجا دارید. پس کافیست از همین امروز با تمام وجود بخواهید تبدیل به همان شخصیت با جسارتی که همیشه خواهان آن بودید شوید. موقعیت‌هایی که باعث خجالت تان میشود را بشناسید، بعد دلایلی که منجر به کمرویی تان میشود بررسی کنید تا کم کم بتوانید نگرش و ذهنیت خودتان را در مورد آن تغییر دهید.
از قدم های کوچکتر شروع کنید تا کم کم بر کمرویی خودتان بتوانید تسلط پیدا کنید . مثلا اگر در موقعیتی صحبت کردن برایتان سخت است، در ابتدا ترجیحا مکالمه دو نفره را شروع کنید تا در نهایت بتوانید آن را به جمع‌های بزرگتر تعمیم دهید.
سوالات متداول
– آیا کمرویی می تواند نشان دهنده مشکل خاصی در شخصیت باشد؟
در صورتی که کمرویی تبدیل به یک الگوی رفتاری پایدار در زندگی فرد شود و تقریبا بر بسیاری از تعاملات بین فردی اثر بگذارد می‌توان گفت تبدیل به یک سبک شخصیتی شده است. در چنین شرایطی تغییر آن سخت تر خواهد بود و لازم است برای رسیدن به نتایج درمانی موفق از یک روانشناس برای ارزیابی علل زمینه ساز مشکل و بررسی بهترین شیوه های درمانی کمک گرفته شود.
بیشتر افرادی که مبتلا به اختلالات دسته A از جمله شخصیت اسکیزوئید میشوند بابت این مشکل عذاب میکشند.
