راهکار منفی بافی در سالمندان

یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که در دوره سالمندی برای افراد به وجود می‌آید، منفی بافی است. فراز و نشیب‌های منحصر به دوران سالمندی در آخرین مرحله زندگی یعنی مرحله پیری برای همه افراد ایجاد می‌شود. افراد مسن در این دوره از زندگی به تعارضات مراحل قبلی زندگی که به آن ها توجه نکرده اند، می پردازند و سعی می کنند از این دوران نهایت استفاده را ببرند.

ولی ممکن است مشکلاتی برای آنها به وجود آید، همراه ما در سایت آموزشی و پژوهشی راینیا باشید تا این مشکلات را با هم برری کنیم.

مرحله پیری و سالمندی

از 65 سالگی تا آخر عمر مرحله پیری و سالمندی است. بر اساس تصور غلطی که عموم مردم از دوران پیری دارند، نمی‌توانند از کیفیت این دهه‌های آخر آگاه شوند.

طبق افسانه‌هایی که وجود دارد که افراد در اواخر بزرگسالی به دوره وابستگی و تباهی وارد می‌شوند. در این سن آنها دیگر قدرت یادگیری ندارند، از این رو خانواده‌ها با گذاشتن والدین خود به خانه سالمندان آنها را منزوی می‌کنند.

با نزدیک شدن به مرگ متوجه می‌شویم که رشد شناختی و جسمانی، همچنین پیشرفت کاهش پیدا می‌کند. ولی در کشورهای پیشرفته و صنعتی اینگونه نیست، یک فرد ۶۵ ساله، قبل از این که این به هم خوردن تعادل بر زندگی روزمره تاثیر بگذارد، می تواند تقریبا دو دهه ی سالم و خشنود کننده را انتظار داشته باشد.

حتی در زمانی که فرد سالخورده شکننده شود هم برای غلبه بر چالش‌های شناختی و جسمانی هم راهکارهایی پیدا می‌کند.

اواخر بزرگسالی به صورت امتداد دوره های قبلی و نه قطع شدن از آن ها، بهتر در نظر گرفته شده است. در صورتی که در موقعیت های اجتماعی و فرهنگی به سالمندان کمک کنند، احترام بگذارند و هدفی را برای آن ها تامین نمایند، این سال ها زمان تداوم استعداد ها هستند.

مشکلات جسمانی

اعتقاد بر این است که تاثیرات برنامه ریزی شده ی ژن های خاص و رویداد های سلولی تصادفی زیربنای پیری زیستی، ضعف های جسمانی در اواخر بزرگسالی را آشکار تر می سازند.

بیشتر افراد پس از 65 سالگی فعال می‌مانند و همچنان مستقل زندگی کرده ولی با افزایش سن به کمک دیگران احتیاج پیدا می‌کنند.

بعد از 75 سالگی حدود 9% از افراد فعالیت‌های عادی زندگی مانند: رفتن به حمام و دستشویی، بلند شدن از صندلی و تخت، غذا خوردن و یا لباس پوشیدن مشکل دارند.

17% نمی توانند فعالیت های مفید زندگی روزمره مانند تلفن زدن، خرید کردن، آماده ساختن غذا، خانه داری و… را انجام دهند. با این حال اغلب ساختار های بدن، اگر از آن ها به درستی مراقبت شود، می توانند تا ۸۰ الی ۹۰ سالگی به فعالیت خود ادامه دهند.

در ادامه ی مقاله به بررسی مشکلات جسمانی در دوران پیری خواهیم پرداخت.

1.مشکلات سیستم های قلبی عروقی

پیر شدن سیستم های قلبی عروقی و به تدریج و معمولا بی آن که توجه افراد را جلب کند، در اوایل و اواسط بزرگسالی پیش می رود. البته در اواخر بزرگسالی یا همان سنین سالمندی، این تغییرات آشکار تر می شوند.
با افزایش سن عضله ی قلب سفت تر می شود و برخی از سلول های آن می میرند درحالی که سلول های دیگر بزرگ می شوند، در نتیجه جداره ی بطن چپ ضخیم می شود.

به جز این جداره ی شریان سفت شده و به علت پیری طبیعی، مقداری کلسترول و چربی را انباشته می کند. سرانجام عضله ی قلب نسبت به علائم سلول های دستگاه تنظیم کننده ی ضربان قلب که درون آن قرار دارد و هر انقباض را آغاز می کند، کمتر تاثیر پذیر می شود.
نتیجه ی ترکیبی این تغییرات این است که قلب با نیروی کمتری پمپاژ می کند، حداکثر ضربان قلب کاهش می یابد و جریان خون در سیستم گردش خون کُند می شود. این بدان معنی است که هنگام فعالیت جسمانی شدید اکسیژن کافی به بافت های بدن نمی رسد.

2.مشکل در سیستم های حسی

عملکرد حسی در اواخر زندگی به طور فزاینده‌ای دچار تغییرات می‌شود. حساسیت بویایی و چشایی، کاهش شنوایی و بینایی و لامسه در افراد مسن دیده می‌شود.

در اواخر بزرگسالی اختلال بینایی بیشتر می شود. قرنیه ی چشم شفاف تر می شود و نور را پخش می کند. در نتیجه تصاویر را تار کرده و حساسیت نسبت به نور خیره کننده را افزایش می دهد.

عدسی چشم در این زمان زرد شده و فرد در تشخیص رنگ دچار اختلال می‌شود. از میانسالی تا اواخر بزرگسالی افرادی که به آب مروارید دچار می‌شوند، تا 10 برابر افزایش پیدا می‌کند. ۲۵ درصد افراد را در ۷۰ تا ۸۰ سالگی و ۵۰ درصد افراد ۸۰ تا ۹۰ ساله را مبتلا می کند.

وقتی شنوایی کاهش می یابد، سالمندان از احساس کارایی کمتر، تنهایی و نشانگان افسردگی بیشتر، و شبکه ی اجتماعی کوچک تر از همسالان شنوای خود خبر می دهند. از بین تمام مشکلات شنوایی کاهش مرتبط با سن در درک گفتار، بیشترین تاثیر را بر رضایت از زندگی دارد.

توانایی درک کردن محتوای گفت و گو و ویژگی های هیجانی آن، به ویژه در محیط های پر سر و صدا، بعد از ۷۰ سالگی کاهش می یابد.
اکثر سالمندان تا بعد از ۸۵ سالگی، آن چنان دچار ضعف شنوایی نمی شوند که زندگی روزمره ی آن ها را مختل کند. کسانی که شدیدا دچار ضعف شنوایی می شوند، می توانند با کمک سمعک و به حداقل رساندن صدای زمینه، ضعف خود را جبران کنند.

این مطلب را هم ببینید معرفی رشته روانشناسی و آموزش کودکان استثنائی (Psychology and education of exceptional children)

3.مشکلات سیستم تنفسی

تغییرات در سیستم تنفسی کاهش اکسیژن رسانی را وخیم تر می کند. چون بافت ریه انعطاف پذیری خود را به تدریج از دست می دهد، گنجایش حیاتی بین ۲۵ تا ۸۰ سالگی، به نصف کاهش می یابد. در نتیجه ریه ها با کارایی کمتری پر و خالی شده و باعث می شوند که خون، اکسیژن کمتری را جذب کرده و دی اکسید کربن کمتری را دفع کند.

این توضیح می دهد که چرا افراد سالخورده سریع تر نفس می کشند و هنگام ورزش بیشتر احساس می کنند که نفس کم می آورند. در واقع نارسایی های تنفسی در کسانی که در طول زندگی خود سیگار کشیده اند و در افرادی که چربی مصرفی خود را کاهش نداده اند یا سال ها در معرض آلاینده های محیطی قرار داشته اند، شدید تر هستند.

راهکار هایی برای سازگاری اواخر بزرگسالی

ارزیابی جوانی از خود، با رضایت از پیر شدن ارتباط دارد. افراد از نظر جنبه هایی از پیری جسمانی که خیلی برای آن ها اهمیت دارد، تفاوت دارند. خواستن جوان تر بودن از سن واقعی فرد، با سلامت روانی مثبت، کمتر ارتباط دارد.

پژوهش ها نشان می دهند که واضح ترین علائم بیرونی مانند، موی خاکستری، چروک های صورت و طاسی، با عملکرد حسی، شناختی و حرکتی یا عمر طولانی ارتباطی ندارند. در مقابل سلامت حسی، قلبی عروقی و تنفسی ارتباط نیرومندی با عملکرد شناختی و کیفیت و طول عمر دارند.

در سازگاری سالمندان با تغییرات پیری، تنوع زیادی وجود دارد. افرادی که خیلی نگران پیر شدن هستند و حالت جسمانی خود را دقیق تر زیر نظر می گیرند، درباره ی ظاهر خود نگرانی بیشتری دارند.

اکثر افراد سالخورده سن ذهنی مطلوب را حفظ می کنند. به این معنی است که می گویند از آن چه واقعا به نظر می رسند جوان تر هستند. در چند تحقیق، افراد ۷۵ ساله گزارش دادند که ۱۵ سال اخیر خود را جوان تر احساس می کنند.

1.ورزش مناسب

ورزش، جریان خون به مغز را افزایش می دهد که به حفظ ساختار های مغز و توانایی های رفتاری کمک می کند. اسکن های مغزی نشان می دهند سالمندانی که برازندگی جسمانی دارند، در مقایسه با سالمندان بی تحرک، در مناطق مختلف قشر مخ هم در نورون ها و هم در سلول های گلیال کمتر دستخوش ضایعات بافتی می شوند.

افراد پیری که قبلا بی تحرک بودند و برنامه ی ورزش منظمی را شروع کردند، در مقایسه با همسالانی که از لحاظ جسمانی نا فعال بودند، فعالیت بیشتری را در مناطق قشر پیش پیشانی که بر کنترل توجه و همین طور توجه بهتر هنگام آزمون روانی تاثیر دارند، نشان دادند که عملکرد بهتری به بار آورد.

همچنین ورزش در افراد سالمند می تواند موجب سلامتی و بهبودی بیشتر بافت هایی مانند قلب، کبد، کلیه ها و سیستم های جسمانی افراد می شود.

2.راهکار مقابله کردن موثر

زمانی که سالمندان از طریق رژیم غذایی، ورزش، سازگاری های محیطی و سبک زندگی فعال و تحریک کننده از تغییرات مرتبط با پیری، پیشگیری و آن ها را جبران نمودند، احساس می کنند که بر سرنوشت خود کنترل دارند. این موجب مقابله ی مثبت بیشتر و بهبود عملکرد جسمانی می شود.

افراد مسنی که از احساس کنترل شخصی بالا خبر می دهند، معمولا از طریق راهبرد های مقابله کردن مشکل مدار با تغییرات جسمانی کنار می آیند. برای مثال فرد ۷۵ ساله ای که دیدِ یک چشم خود را از دست داده است، از درمانگر خود درخواست مشاوره می کند تا کاهش ادراک عمق و میدان دید خود را جبران کند، آموزش می بیند تا از حرکات یک طرفه ی سر بیشتر استفاده کند.

در مقابل افراد سالخورده ای که کاهش های مرتبط با سن را اجتناب ناپذیر و غیر قابل کنترل می دانند، وقتی با این کاهش ها مواجه می شوند، منفعل شده و از مشکلات بیشتر در سازگاری روانشناختی خبر می دهند.

3.استفاده از تغذیه مناسب

دستگاه گوارش افراد پیر، سخت تر می تواند برخی مواد غذایی، مانند پروتئین، کلسیم و ویتامین D را جذب کند. همچنین افراد سالمندی که تنها زندگی می کنند، امکان دارد در خرید یا آشپزی مشکلاتی داشته باشند و شاید احساس کنند که کمتر مایل به خوردن در تنهایی هستند.

این شرایط جسمانی و محیطی باهم خطر کمبود های غذایی را افزایش می دهند. به همین دلیل مصرف مواد غذایی مناسب می تواند باعث بهبود در وضعیت جسمانی این افراد شود.

تغییرات جسمانی اواخر عمر نیاز بیشتر به برخی مواد غذایی را می دهد. مواد غذایی بسیار مهم در این زمینه، کلسیم و ویتامین D برای محافظت از استخوان ها، زینک( روی) و ویتامین های B6، C و E برای محافظت از سیستم ایمنی و ویتامین A، C و E برای پیشگیری از رادیکال های آزاد، هستند.

با این حال کاهش هایی در فعالیت های جسمانی، حواس چشایی و بویایی و سهولت جویدن به علت خراب شدن دندان ها می توانند کیفیت و کمیت غذای مصرفی را کاهش دهند.

4.استفاده از تکنولوژی های کمکی

برای بهبود عملکرد افراد معلول تکنولوژی کمکی ایجد شده است. تکنولوژی کمکی به سرعت در حال گسترش است و همچنین به افراد مسن که ضعف جسمانی دارند، کمک می‌کند. بزرگترین منبع این محصولات کامپیوتر به شمار می‌رود.

این مطلب را هم ببینید معرفی رشته روانشناسی بلوغ (Psychology of puberty)

برای افراد سالخورده ای که دارو های متعدد مصرف می کنند، قطعه ی کامپیوتر ریزی به نام کارت هوشمند طراحی شده است که می توان آن را روی ظرف دارو قرار داد. این کارت طبق برنانه ای که به آن داده شده است به فرد سالخورده یاد آوری می کند که داروی خود را مصرف کند و اطلاع می دهد که چند تا قرص و در چه زمانی مصرف شده اند.

افراد مبتلا به اختلالات حسی می توانند از نرم افزار خاصی برای بزرگ کردن متن یا بلند خواندن آن استفاده کنند‌. تلفن هایی که می توان آن ها را با فرمان صدا شماره گیری کرد و پاسخ داد، به سالمندانی که در فشردن دکمه ها یا راه رفتن در اتاق برای جواب دادن به تلفن مشکل دارند، کمک می کنند.

منفی بافی در سالمندان

نگرش منفی امروزه بسیاری از انسان ها را تحت تاثیر خود قرار داده است. از سنین کودکی گرفته تا دوران پیری، منفی بافی با توجه به وجود مشکلات فردی و اجتماعی افراد، تاثیر بسیار قابل توجهی بر زندگی همه ی انسان ها گذاشته است. در افراد سالخورده نیز می توان منفی بافی را مشاهده کرد.
بیشتر افراد مسن به دلیل وجود بسیاری از مشکلات از قبیل جسمانی، رفاهی، روانشناختی و اجتماعی، می توانند ظهور منفی بافی را در زندگی خویش احساس کنند.

از آن جایی که موضوع منفی بافی در سالمندان به علت تاثیری که بر سبک زندگی این افراد دارد پر اهمیت است، از این رو در این بخش از مقاله سعی بر آن شده است تا در مورد دلایل افراد برای تفکرات این چنینشان، سخنانی بیان شود.

1.وجود بیماری و تشدید

وجود بیماری هایی مانند بیماری های قلبی عروقی، بیماری های تنفسی و به خصوص بیماری های کلیوی که بیشتر سالمندان با آن دست و پنجه نرم می کنند، باعث وجود نگرش منفی در این افراد می شود.

وجود بیماری جسمانی از آن جایی که باعث می شود فرد با خود تصور کند که به دلیل این بیماری از کار افتاده و ناتوان شده است، به همین جهت نگرشی منفی در ذهن خود جای می دهد که دیگر توانایی خود را بدست نخواهد آورد. همین منفی بافی به تدریج باعث می شود سلامتی وی کاهش یافته و بیماری های مختلفی به سراغش می آیند.

این گونه است که سالخوردگان با مشاهده ی بیماری در بدن خود به کلی امید به زندگی را از دست می دهند و دیگر تلاشی برای بهتر و سالم زندگی کردن خود نمی کنند. در واقع آگاهی به وجود بیماری به دلیل عدم توانایی شخص به مقابله با آن، باعث به وجود آمدن نگرش های منفی در افراد می شود.

2.کمبودهای گذشته

کمبود در مراحل زندگی گذشته به این معنی است که بسیاری از افراد سالخورده هنگامی که به آخرین مرحله ی زندگی خود که پیری است می رسند، با توجه به ویژگی این مرحله سعی می کنند خاطرات مراحل قبل را به یاد آورده و در واقع در تلاش هستند تا آرزو های بر باد رفته، کار های نکرده و سفر های نرفته ی خود را به یاد آورند.

این موضوع که افراد به خاطر فرزندانشان نتوانسته اند آن طور که باید از زندگی خود استفاده کنند و حالا که به پیری رسیده اند دیگر توانی برایشان نمانده که کار های جوانی و میانسالی را انجام دهند.

این که فرزندانی که تلاش کردند در حد توانشان زندگی خود را برایشان خرج کنند تا این ها زندگی بهتری داشته باشند و حالا فرزندان آن ها را تنها گذاشته و به حال خود رها کرده اند، همه ی این تفکرات به نحوی می توانند از کمبود های گذشته ی این افراد خبر دهند که با حسرت به آن ها نگاه می کنند.

این گونه تفکرات و زندگی در گذشته می تواند باعث شود افراد سالمند به این نتیجه برسند که از زندگی خود بیشترین بهره را نبرده اند و باعث منفی بافی در این افراد خواهد شد. در حقیقت از جمله دلایل مهم افراد سالمند برای چنین نگرشی این است که این افراد از زندگی قبلی خود رضایت نداشته و همین نارضایتی ریشه در وجود نگرش منفی در این افراد دارد.

3.افسردگی

اکثر افراد سالخورده به دلیل تجارب منفی که در طول زندگی خود کسب کرده اند، به اختلالاتی از قبیل افسردگی که شایع ترین آن ها است، مبتلا می شوند. به همین دلیل در طول دوران پیری خود به افکار منفی، تجربه های بد زندگی گذشته و حسرت های قدیمی خویش توجه بسیاری نشان می دهند و باعث می شوند بیماری افسردگیشان شدت بیشتری بگیرد.

وجود افسردگی که این افراد را درگیر می کند، نمی توانند از آخرین مرحله ی زندگی استفاده کنند، احساس تنهایی مفرط کرده و به انزوا طلبی روی می آورند. این گونه است که وجود افسردگی می تواند در سالمندان باعث شود ایشان به افکار منفی روی بیاورند.

برای کسب اطلاعات در خصوص انواع افسردگی کلیک کنید.

راهکار های مقابله با منفی بافی در سالمندان

از آن جایی که اکثر افراد سالخورده به گونه ای به افکار و نگرش های منفی پرداخته و باعث شده اند کیفیت زندگی آن ها متزلزل شود، از همین رو نزدیکان این افراد باید به منظور جلوگیری از این افکار و همچنین بازگرداندن احساس سرخوشی برای این افراد، بتوانند باعث شوند سالمندان از آخرین مرحله ی زندگی خویش به بهترین شکل ممکن استفاده کنند.

این مطلب را هم ببینید داروهای ضد روان پریشی

1.به ورزش بپردازید

ورزش از جمله راه حل هایی به منظور پیشگیری و حتی درمان برای بسیاری از بیماری های جسمانی سالمندان است. اما در این بخش اهمیت ورزش در مقابله با منفی بافی سالمندان مطرح می شود.

انجام ورزش های روزانه به خصوص ورزش های صبحگاهی، باعث به وجود آمدن نشاط و خوش خلقی در طول روز برای سالمندان می شود. انجام ورزش می تواند به این افراد کمک کند تا تصورشان نسبت به خود را با تغییری مثبت عوض کنند. باعث می شود به این نتیجه برسند که توانایی انجام بسیاری از کار ها به خصوص ورزش و کار های روزمره ی خود را دارند.

ورزش باعث می شود نگرش منفی در این افراد از بین برود. این گونه سالمندان در تلاش هستند تا برای لذت بردن از ادامه ی زندگی خود تصمیمات بسیار مناسبی اخذ کنند.

2.توجه بیشتر به سالمندان

در سنین پیری با توجه به از دست دادن بسیاری از عزیزان، افراد سالخورده به نحوی منزوی شده و نیز دائما به خود گوشزد می کنند که دیگر به پایان راه نزدیک شده اند. در این زمان اطرافیان نباید اجازه ی تنها ماندن به آنها را بدهند. اکثرا به خاطرات گذشته با افرادی که دیگر در کنارشان نیستند، می پردازند و تنهایی را در زندگی خویش احساس می کنند.

فرزندان می باید ایشان را در کنار خود نگه دارند. با آن ها مهربان باشند و به آن ها توجه کنند. توجه به این افراد از آن جایی که باعث می شود احساس تنهایی کمتری داشته باشند، ذهنیت منفی را کاهش داده و باعث می شود کیفیت زندگی این افراد بهبود داده شود.

3- تقویت احساس کارآمدی و نقش آن

در بسیاری از مواقع مشاهده می شود که اطرافیان به افراد سالمند در هنگام انجام دادن کاری دیکته می کنند که دیگر از او گذشته و توانایی و کارایی لازم برای انجام دادن کار ها را ندارد. این اشتباه اکثر اطرافیان است که باعث می شود فرد سالمند به تدریج احساس بی ارزش بودن کرده و گمان کند توانایی انجام هیچ کاری را ندارد. این گونه باعث می شود افراد به مرور منزوی و منفی باف شوند.

احساس خودکارآمدی یا همان اعتماد به توانایی های خود برای مقابله با منفی بافی در سالمندان بسیار ضروری است. اطرافیان توصیه می شود در مواقعی که احساس می کنید عملی برای فرد سالخورده خطری ندارد، مشوق فرد شوید تا این عمل را انجام دهد.

با این روش در ذهنش احساس کار آمدی تقویت شده و نگرش مثبت کسب خواهد کرد. احساس ناکارآمدی خصوصا بعد از بازنشستگی شایع است و برخی از سالمندان را دچار افسردگی بعد از بازنشستگی می نماید.

بازنشستگی

بازنشستگی در حقیقت یکی از مراحل آخرین دوره ی زندگی هر انسان است و این گونه است که افراد حتی میانسال در هنگامی که احساس می کنند دیگر توانایی انجام کار را ندارند، خود را از کار بر کنار می کنند. در مواقعی نیز سازمان ها باعث بازنشستگی افراد می شوند.

زمانی که احساس می کنند، فرد دیگر کارایی گذشته را ندارد و می توانند نیروی جوان تری را به جای او در این موقعیت شغلی قرار دهند. دوره ی بازنشستگی به علت افزایش امید زندگی و کاهش متوسط سن بازنشستگی طولانی شده است، روندی که در کشور های صنعتی قابل مشاهده است.

این تغییرات تمایز بین کار و بازنشستگی را نیز مبهم کرده اند. چون در برخی از کشور ها بازنشستگی اجباری برای اغلب کارکنان دیگر وجود ندارد، افراد سالمند درباره ی این که چه موقعی بازنشسته شوند و چگونه وقت خود را بگذرانند، انتخاب های بیشتری دارند.

فرایند بازنشستگی امروزه بسیار متغیر است، ممکن است یک برنامه ریزی برای بازنشستگی خود داشته باشند. اکثر سالمندان به تدریج با کاهش دادن ساعات مسئولیت های خود، بازنشسته می شوند و مشاغل نیمه وقتی را اختیار می کنند که وظیفه ی پل ارتباطی را بین انتقال از شغل تمام وقت به بازنشستگی بر عهده دارند.

فعالیت های اجتماعی راهکاری برای بعد از بازنشستگی

چون بازنشستگی از دست دادن نقش هایی را شامل می شود که بخش مهمی از هویت و عزت نفس هستند، اغلب فرایند استرس زایی انگاشته می شود که در ضعف های جسمانی و سلامت روانی دخالت دارند. به همین دلیل نیاز است که اوقات فراغت خود را به فعالیت های اجتماعی اختصاص دهند. فعالیت های اجتماعی، فرهنگی و هنری از شیوه های موثر برای مبارزه با بی انگیزگی است.

اغلب سالخوردگان وقتی بازنشسته می شوند، زمان بیشتری برای اختصاص دادن به اوقات فراغت خود دارند. چیدن برنامه برای سفر، گذراندن زمان با دوستان و همسالان، پیاده روی و ورزش های صبحگاهی و عصرگاهی می تواند از جمله این اوقات فراغت باشد.

افراد می توانند با همسران خود به تفریح بپردازند و این گونه بتوانند کمبود هایی که به دلیل شغل خود بر همسرشان متحمل شدند را جبران کنند. در نتیجه تفریح و اوقات فراغت می تواند بهترین و موثر ترین راهکار برای دوران بعد از بازنشستگی افراد سالمند باشد.