بلوغ جسمی و جنسی در پسران
بلوغ در پسران نقطه‌ی شروع و بروز نشانه‌های جسمی و جنسی، تغییرات و فرایند بالغ شدن است. در پی این تغییرات نوجوان با چالش هایی روبرو میشود. اطرافیان شاهد نشانه‌های ظاهری و خود نوجوان علاوه بر آنها به دلیل شروع تفکر انتزاعی دچار دغدغه‌های فراوانی میشود. تغییرات عمده در بدن و اجزای صورت ممکن است برای نوجوان آزار دهنده باشد.
تغییرات شدید در میل و اندام‌های جنسی برای نوجوان چالشی است که تأثیرات روانی زیادی را به همراه دارد. نحوه برخورد با این تغییرات نیازمند آگاهی داشتن از آنها است. والدین با آگاهی و بردباری در ارتباط با نوجوانشان می‌توانند به آنها برای گذار از بحران نوجوانی کمک کنند. نوجوان پسر باید بداند این ویژگی‌ها و تغییرات طبیعی است و لازم است در مواجهه با آنها صبورانه و منطقی برخورد کند.
در این مقاله به بررسی بلوغ جسمی و جنسی در پسران و تغییرات آنها پرداخته‌ایم. همراه ما در سایت آموزشی و پژوهشی رابینیا باشید.
بلوغ پسران
تمام سیستم‌های بدن از زمان تولد در حال رشد هستند اما بلوغ، یک دوره تغییرات ناگهانی بدنی است که پس از چند سال خاموشی شروع میشود. هنگامی که پسران به سن 10 تا 12 سالگی می‌رسند افزایش هورمون‌های تولید مثل، این سیستم را برای عملکرد بزرگسالی آماده می‌کند.
افزایش ترشح هورمون‌های جنسی به طور کلی به عنوان شروع بلوغ شناخته میشود و نهایتا منجر به شروع زندگی جنسی بزرگسالی میشود. اگر نشانه‌های بلوغ تا 14 سالگی ظاهر نشود، بلوغ دیررس و اگر زودتر از 9 سالگی اتفاق بیافتد بلوغ زودرس تشخیص داده میشود. یکی از جنبه‌های مهم بلوغ پسران، بلوغ جنسی و جسمی است. به دلیل مقایسه فراوان نشانه‌های بلوغ پسران در گروه همسالان از اهمیت بالایی برای نوجوان برخوردار است.
جنبه های مختلف رشد جسمی
از زمان شروع بلوغ تمام اعضای داخلی و خارجی بدن تحت تأثیر هورمون‌ها قرار می‌گیرند. البته ذکر این نکته لازم است که سن شروع بلوغ و نشانه‌های آن بر اساس شرایط تغذیه، شرایط روحی و روانی، بافت فرهنگی و اجتماعی و شرایط جغرافیایی متفاوت است. تغییرات هورمونی و تغییرات بدنی را ادامه توضیح می‌دهیم.
تغییرات هورمونی در بلوغ
هنگامی که هیپوتالاموس بالغ میشود، تولید و ترشح یک هورمون به نام گونادوتراپین آغاز میشود. سپس این هورمون قسمت دیگری از مغز که غده هیپوفیز باشد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث میشود دو هورمون حیاتی برای عملکرد طبیعی تولید مثل را ترشح کند. یکی هورمون رشد ( LH ) و دیگری هورمون محرک فولیکول ( FSH ) می‌باشد. سپس این هورمون‌ها سلول‌های درون بیضه‌ها را تحریک کرده و باعث بزرگ شدن آنها میشود. بزرگ شدن بیضه‌ها اولین نشانه بلوغ پسران نوجوان است که از حدود 9و نیم تا 13ونیم سالگی باید شروع شود.
LH و FSH روی سلول‌های بیضه تأثیر گذاشته و باعث تولید تستوسترون و پروتئین مربوط با آندروژن می‌شوند. آندروژن به افزایش سطح تستوسترون در بیضه‌ها کمک می‌کند. تستوسترون هورمونی پر اهمیت در تغییرات جسمی و جنسی مرتبط با بلوغ است. با این حال FSH باید به مقدار کافی در تستوسترون وجود داشته باشد تا اثرات آن مشخص شود. علاوه بر افزایش اندازه بیضه‌ها، تستوسترون باعث ایجاد تغییرات دیگری در بدن پسر میشود که با بلوغ همراه است. تغییرات جسمانی، منجر به بروز برخی ویژگیهای روانی جدید در نوجوانان میشود.
تغییرات بدنی در طول بلوغ
تستوسترون ویژگیهای کلی بدن مردانه را ایجاد می‌کند و باعث تغییراتی در اندام‌های جنسی و همچنین ویژگیهای جنسی ثانویه در پسران میشود.
1. تغییرات در آلت تناسلی، کیسه بیضه و بیضه ها
این سه عضو در سن 20 سالگی تقریبا تا 8 برابر رشد می‌کند. مجراهای داخلی و غدد سیستم تولید مثل نیز در طول بلوغ افزایش می‌یابد. پسران اغلب نعوظ یا سفت شدن آلت تناسلی خود را تجربه می‌کنند. همچنین خروج غیرارادی اسپرم در طول خواب که اغلب با رویاهای جنسی همراه است اتفاق می‌افتد. نخستین انزال در 12 تا 16 سالگی اتفاق می‌افتد.
این فرایندها میزان میل جنسی را شدیدا افزایش می‌دهند. در صورت عدم تخلیه مناسب، این انرژی باعث افزایش میزان خود ارضایی مردان و اعتیاد به آن میشود که می‌تواند در آینده عملکرد جنسی فرد را مختل کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه خود ارضایی مردان و پسران کلیک کنید.
2. تغییرات در رشد موها
مو در اطراف گوش، زیر بغل و صورت رشد می‌کند. موهای اطراف ناحیه شکم به طور کلی گسترش می‌یابد که گاهی به ناحیه زیر شکم نیز می‌رسد. مو در قفسه سینه بیشتر میشود و در مناطق دیگر مانند کمر و شانه‌ها هم منتشر میشود. موهای دست و پا بیشتر شده و موهای اطراف آلت تناسلی نیز رشد می‌کند.
3. تغییرات صدا
حنجره پسران در دوران بلوغ بزرگ شده و رشد می‌کند. در ابتدا صدای ترک خوردن که به صدای خروسی معروف است اتفاق می‌افتد اما به تدریج به صدای مردانه عمیق‌تر تبدیل میشود.
4. تغییرات در پوست
پوست در سراسر بدن ضخیم‌تر میشود. غدد سبابه یا چربی دار در پوست مقدار زیادی ماده سبوم (sebum) را ترشح می‌کند که این ماده روغنی و چرب، باعث براق شدن مو و جلوگیری از خشک شدن پوست میشود. دلیل بسیاری از جوش‌های صورت و بدن در دوران بلوغ همین تغییرات پوستی است. جوش‌ها یکی از رایج‌ترین ویژگیهای بلوغ پسران است. بدن با این میزان بالای تستوسترون در طول سالها سازگار میشود، و به تدریج جوش‌ها از بین می‌رود.
5. تغییرات در رشد عضلات
جرم‌ها و توده‌های عضلانی افزایش پیدا می‌کند. عضلات در مردان حدود 50 درصد بیشتر از زنان رشد پیدا می‌کند در صورتی که در دختران میزان چربی بدن افزایش پیدا می‌کند. افزایش پروتئین نیز در قسمت‌های غیر عضلانی بدن دیده میشود.
6. تغییرات استخوان‌ها
رشد استخوان‌ها به طور قابل ملاحظه‌ای با افزایش میزان تستوسترون ضخیم‌تر می‌شوند. مقدار کلی استخوان‌ها افزایش می‌یابد. همچنین باعث باریک‌تر و دراز‌تر شدن استخوان لگن میشود. به طوری که شکلی شبیه قیف را ایجاد می‌کند، در صورتی که در زنان به شکل تخم مرغی در می‌آید تا برای باروری مناسب شود. همین تغییرات در استخوان بندی و بافت عضلانی باعث افزایش شدید قد و وزن میشود.
7. تغییرات در اندام‌های خارجی
در پسران ابتدا اعضای داخلی صورت مثل دماغ و لب‌ها و بعد کل صورت رشد می‌کند. همچنین دست‌ها و پاها زودتر از بدن رشد می‌کند. به همین دلیل است که شکل ظاهری بدن و صورت در دوران بلوغ ناهماهنگ است و بسیاری از پسران از این شکل ظاهری خود بسیار ناراحت می‌شوند.
8. تغییرات در اندام‌های داخلی
همزمان با بلوغ رشد حجم مغز نیز شروع میشود. افزایش کارکرد سلول‌های عصبی و حجم مغز باعث رشد تفکر انتزاعی و دیگر مسائل روانشناختی میشود. همچنین با رشد حجم و ظرفیت شش‌ها و قلب، ضربان قلب کاهش پیدا کرده و تنفس کوتاه‌تر و عمیق‌تر میشود. بقیه اعضای داخلی بدن مثل کلیه‌ها، معده و روده نیز به همان نسبت رشد می‌کند.
9. تغییرات در خون
تستوسترون تولید گلبول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد. به همین دلیل مقدار و نسبت گلبول‌های قرمز خون در مردان بیشتر از زنان است.
10. تغییرات در میل جنسی
تستوسترون باعث بیداری غریزه و میل جنسی میشود. علاوه بر این، بسیاری از تغییرات روان شناختی در دوران بلوغ اتفاق می‌افتد. در دوران بلوغ جنبه‌های ذهنی و خلق خوی فرد به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
بلوغ در پسران دیرتر شروع میشود!
بسیار مشاهده میشود که دختران در سنین کودکی و نوجوانی نسبت به پسران قد بلندتری دارند اما در دوران بزرگسالی این موضوع برعکس میشود. به صورت طبیعی دختران زودتر از پسران وارد فرآیند بلوغ می‌شوند و زودتر از آنها شروع به قد کشیدن می‌کنند. اکثر پسران تا قبل از سنین 9 الی 14 سالگی بلوغ نمی‌یایند.
در صورتی که احتمال بلوغ در دختران زیر 9 سال نیز وجود دارد. به همین دلیل در این دوران اغلب دختران اغلب بلند قدتر هستند و گاه این موضوع نگرانی‌هایی را برای پسران ایجاد می‌کند. اما در آخر پسران بیشتر از دختران قد می‌کشند. به یاد داشته‌باشید که ژنتیک و میزان قد پدر و مادر نقش اساسی در قد فرزندان دارد. همچنین ورزش کردن و تغذیه مناسب در سال‌های اولیه دوران بلوغ تا حد زیادی به بلند قد شدن کمک می‌کند.
بلوغ و چالش عضلانی شدن اندام‌ها در پسران
پسران نوجوان ممکن است در این سن دغدغه‌هایی در مورد بدن خود و عضلانی شدن آن داشته‌باشند. زمانی که بدن خود را با بدن دوستانشان مقایسه می‌کنند و مدام از خود سؤال می‌پرسند که: «پس کی بدنم عضلانی میشود؟» در برخی از پسران رشد عضلات سینه زودتر اتفاق می‌افتد و در برخی دیگر شانه‌ها پهن می‌شوند و بقیه اندام‌ها لاغر می‌مانند.
به یاد داشته‌باشید که بلوغ برنامه خاص خود را دارد و ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد. اشکالی ندارد اگر رشد عضلات در شما دیرتر اتفاق بیوفتد؛ بنابراین نگرانی‌ها را از خود دور کنید. با ورزش‌هایی همچون بدنسازی، خوردن غذاهای مغذی و فعال بودن می‌توانید به رشد سریع‌تر عضلات بدن خود کمک کنید.
چنین مسائلی اعتماد به نفس و روحیه نوجوانان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و گاها منجر به انزوای آنها میشود. در این میان لازم است والدین با فرزندان، ارتباط صمیمانه‌ای برقرار کنند و حمایت‌گر باشند. برای حل تعارضات دوران نوجوانی و کمک به حل بحران‌ها در این مرحله می‌توانید از مشاوره روانشناسی نوجوان بهره‌مند شوید.
تعریق زیاد در دوران بلوغ
بدن انسان به طور طبیعی عرق می‌کند اما در نوجوانان به علت فعالیت زیاد هورمون‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد و اغلب بوی بدی هم دارد. عرق از آب، آمونیاک، نمک و قند تشکیل میشود و اغلب بی بو است اما زمانی که با باکتری‌های پوست بدن برخورد می‌کند، بو می‌دهد. برای این که از این بو خلاص شوید بهتر است به صورت مرتب حمام کنید و از اسپری خوشبو کننده استفاده کنید اما در صورتی که تعریق بیش از حد اتفاق بیوفتد لازم است با پزشک متخصص را در جریان بگذارید.
مشکلات و تغییرات روحی روانی در دوران بلوغ و برخورد مناسب والدین
بلوغ در پسران با تغییراتی در خلق و خو همراه است. در این دوران روحیه بسیار حساسی پیدا می‌کنند و ممکن است پرخاشگر شوند. افسردگی، انزوا و کمبود اعتماد به نفس از دیگر مشکلات بلوغ است. نقش والدین در این دوران بسیار اهمیت دارد. گاه احساس می‌کنید فرزندتان خشم و تنفر بسیاری نسبت به شما دارد.
بهتر است بردباری به خرج دهید و به یاد داشته باشید که رفتارهای آنها به صورت عمده‌ای از تغییرات هورمونی نشأت می‌گیرد. برای مثال بهترین کار در مقابل خشم و عصبانیت پسرتان عدم واکنش به او است. اجازه دهید خشمش فروکش کند و آرام شود، سپس در مورد مسائل با او صحبت کنید.
اغلب نوجوان در دوران بلوغ بیشتر تمایل به وقت گذرانی با دوستان دارد و از محیط‌های خانوادگی فراری است؛ بهتر است آنها را برای انجام هیچ کاری مجبور نکنید و در عین حال مسئولیت پذیری را آموزش دهید. تغییرات و مشکلات دوران بلوغ بر روی میل جنسی و رفتارهای جنسی آنها نیز تأثیر می‌گذارد. بهتر است والدین بر تربیت جنسی فرزندان بیشتر وقت بگذارند.
سخن آخر
نیاز است خانواده برای تسهیل گذر از دوران بلوغ و کمک به نوجوان، با تغییرات جسمی و جنسی پسران آشنا باشد. رفتار صحیح با نوجوان در دوران بلوغ به فرد و خانواده کمک می‌کند تا تنش‌های کمتری داشته باشند. مهم است والدین در مواجهه با تغییرات خلق و خو و رفتارهای نابالغانه‌ی فرزندشان در این سن چه واکنش و برخوردی از خود بروز می‌دهند.
نوجوانانی که دارای یک پیش آگاهی از این تغییرات هستند بهتر می‌توانند با چالش‌های دوران نوجوانی کنار بیایند. تربیت جنسی و دریافت مشاوره روانشناسی برای حل تعارضات و تصمیم گیری‌های دوران نوجوانی که آینده نوجوان را تعیین می‌کند حایز اهمیت است.
