کارگاه آموزشی شناسایی خطاهای شناختی و رسیدن به تفکر شفاف

خطاهای شناختی چیست؟

خطاهای شناختی افکاری هستند که باعث می‌شوند فرد درک درست و منطقی از مسائل نداشته باشد. تحریفات شناختی احساسات منفی را در فرد تقویت می‌کند. وقتی به دنیا نگاه می‌کنیم، گاهی آنچه واقعاً هست را نمی‌بینیم. گویی عینکی رنگی به چشم داریم که اجازه نمی‌دهد واقعیت زندگی به درستی در ذهن ما منعکس شود. در واقع، همه‌ی ما دنیای اطراف، مردم و حتی خودمان را از طریق این عینک نامرئی قضاوت می‌کنیم که معمولاً نمی‌دانیم چگونه ولی بر اثر تجربیات گذشته روی چشم ذهن ما قرار گرفته است و به آن تحریفات یا خطاهای شناختی گفته می‌شود. این تحریفات شناختی می‌توانند موجب افسردگی شده یا به روابط مان صدمه بزنند. شناخت این خطاها اولین گام در اصلاح آنان می‌باشد.

توجه : این پکیج به صورت کارگاه ضبط شده میباشد.

پیش چشمت داشتی شیشه کبود

زآن جهت دنیا کبودی می‌نمود

تعریف خطاهای شناختی

خطاهای شناختی، الگوهای تفکر اغراق شده یا غیر منطقی هستند که برای فرد نهادینه شده‌اند و باعث وضعیت ناخوشایند روانی فرد، مخصوصا افسردگی، اضطراب و … می‌شوند. به عبارت دیگر، تحریفات شناختی افکاری هستند که باعث می‌شوند فرد درک درست و منطقی از مسائل نداشته باشد. این الگوهای تفکر، اغلب افکار و احساسات منفی را تقویت کرده و مداومت در داشتن این نگرش منفی نسبت به خود، آینده و دنیا باعث اضطراب و افسردگی و بیماری‌های روانی می‌شود.

خطاهای شناختی چگونه عمل می‌کنند؟

انسان در طی سالهای رشد خود بر اساس تجربه‌ها و گاه یادگیری‌های زیانبار، قواعدی وضع می‌کند که ممکن است انعطاف‌ناپذیر بوده و در بسیاری از موارد به داده‌هایی که ذهن از دنیای اطرافش دریافت می‌کند، فرم می‌دهد و آنها را باب میل خود تغییر می‌دهد. خطاهای شناختی مثل آینه یا دوربینی هستند که اشکال را به همانگونه که هستند بازنمایی نمی‌کنند، بلکه شکل‌های عجیب و غریبی از اشیاء را نشان می‌دهند.

برای مثال فردی را تصور کنید که دچار یک شکست می‌شود و به خاطر آن خود را آدم بدبخت و شکست‌خورده‌ای خطاب می‌کند. در نتیجه احساس منفی‌اش نسبت به خود و دنیای اطرافش تقویت می‌گردد. در حالی که برداشت منطقی و تفسیر درست از آن اتفاق این بود که فرد بگوید: من در یک جا شکست خوردم. در واقع این فرد از عینک تفکر همه یا هیچ (یا موفقیت یا شکست، یا دوست داشتن یا تنفر) استفاده کرده است.

انواع خطاهای شناختی

• خطای شناختی تفکر همه یا هیچ
• خطای شناختی تعمیم افراطی یا مبالغه آمیز
• خطای شناختی فیلتر ذهنی
• خطای شناختی بی توجهی به امر مثبت
• خطای شناختی نتیجه‌گیری شتاب‌زده (ذهن‌خوانی، پیش‌بینی کردن)
• خطای شناختی فاجعه‌سازی یا درشت‌نمایی
• خطای شناختی استدلال احساسی
• خطای شناختی عبارات باید دار
• خطای شناختی برچسب‌زدن
• خطای شناختی شخصی‌سازی و سرزنش

علاوه بر تحریفات شناختی اصلی که در بالا به آنها اشاره شد، می‌توان به خطاهای زیر نیز اشاره کرد:

نیاز برای کنترل: اگر به اوضاع کنترل نداشته باشم، راحت نیستم و باید بتوانم همه چیز را کنترل کنم.

مقایسه‌های منفی: حالتی از باید بهتر می‌بود ولی بهتر نیست. برای مثال اگرچه بقیه هم کارشان خوب نیست، اما ما باید بهتر باشیم. من نسبت به برادرم ماشین سطح پایین‌تری دارم…

کمال‌گرایی: اگر من این کار را به این شکل انجام ندهم، خیلی بد و ناراحت‌کننده است.

انتزاع انتخابی: فرد آن چیزی را که دوست دارد انتزاع می‌کند. مثلاً درست است که کارم را خوب انجام می‌دهم، ولی بازهم فکر می‌کنم آدم با کفایتی نیستم.

بیرون‌سازی ارزش خود: فرد برای ارزیابی خود به نظر دیگران تکیه می‌کند.

تفکر اگر فقط: فرد همه چیز را موکول می‌کند به “اگر فقط”… اگر فقط فوق‌لیسانس بگیرم، همه چیز حل می‌شود.

نگرانی کمک‌کننده است: فرد معتقد است اگر راجع به موضوعی نگران نباشد، اوضاع بد می‌شود.

انصاف: فرد همه‌جا روی عدالت و انصاف حساس است و معتقد است زندگی باید طبق خواست او و همیشه عادلانه پیش برود.

زندگی من وابسته است به: فرد معتقد است بدون فلان چیز (مدرک تحصیلی، همسرش،…) نمی‌تواند زندگی کند.

شناسایی خطاهای شناختی و رسیدن به تفکر شفاف

مقدمه

تفکر شفاف و شناسایی خطاهای شناختی اساسی‌ترین مهارت‌هایی هستند که به افراد کمک می‌کنند تا در فرآیند تفکر و تصمیم‌گیری‌شان، بهبود یابند. در این مقاله، به معرفی خطاهای شناختی و ارتباط آن‌ها با تفکر شفاف می‌پردازیم.

خطاهای شناختی: یک نگاه اجمالی

خطاهای شناختی نوعی الگوهای تفکری هستند که ممکن است باعث اشتباهات و تصمیم‌گیری‌های نادرست شوند. این خطاها از جمله برترند: تأثیر تجربیات گذشته، تحت‌تأثیر قضاوت‌های ذهنی و انحیازهای شخصی قرار گرفتن.

خطاهای معروف شناختی

• انحیاز تأیید: تمایل به جمع‌آوری اطلاعاتی که نظر ما را تأیید کنند.
• انحیاز تأثیر: تمایل به توجه به اطلاعاتی که باور داریم ما را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
• انحیاز تأکید: پرداختن به اطلاعاتی که بر موضوعاتی با وضوح و تأثیر بیشتر تمرکز دارند.

تفکر شفاف: مفهوم و اهمیت

تفکر شفاف یعنی توانایی تفکر بدون هیچ گونه انحیاز یا تأثیر خاصی. این توانایی می‌تواند در فرایند تصمیم‌گیری و حل مسائل کمک کند.

عوامل مؤثر در تفکر شفاف

• آگاهی از خطاهای شناختی: شناخت خطاهای معمول و توانایی تشخیص آن‌ها کمک می‌کند.
• انعطاف‌پذیری در تفکر: توانایی تغییر دیدگاه و پذیرش نقدها مهم است.
• کاهش انحیازات شخصی: فهمیدن انحیازات و کارکردهای آن‌ها کمک می‌کند تا تفکر ما شفاف‌تر شود.

ارتباط خطاهای شناختی با تفکر شفاف

خطاهای شناختی می‌توانند بر فرایند تفکر و تصمیم‌گیری تأثیر گذار باشند. اصلاح این خطاها و ارتقاء تفکر شفاف می‌تواند کمک کننده باشد.

تأثیر خطاهای شناختی بر فرایند تفکر و تصمیم‌گیری

انحراف از راهبردهای تفکر شفاف، می‌تواند به تصمیم‌گیری‌های نادرست منجر شود و فرایند تصمیم‌گیری را تحت تأثیر قرار دهد.

راهکارهایی برای اصلاح خطاهای شناختی

• توسعه آگاهی: فهم عمیق‌تری از خطاهای شناختی به افراد کمک می‌کند.
• تمرین تفکر شفاف: تمرین مستمر در تفکر بدون انحیاز، می‌تواند مهارت‌های تفکر شفاف را تقویت کند.

نتیجه‌گیری

شناسایی و اصلاح خطاهای شناختی می‌تواند به تفکر شفاف کمک کرده و فرایند تصمیم‌گیری را بهبود بخشد. آگاهی از این خطاها و تمرین تفکر شفاف می‌تواند به ارتقای کیفیت تصمیم‌گیری‌ها کمک کند.

همچنین شما میتوانید از پکیج آموزشی جامع شناخت درمانی استفاده نمایید.