دوره آموزشی نظریه های شخصیت

آموزش نظریه‌های شخصیت

در سه ربع اول قرن حاضر، مطالعات متعددی درباره شخصیت و نظریات مختلفی ارائه شده‌اند. تعاریف متفاوتی برای شخصیت وجود دارند که ناشی از این نظریه‌هاست. صاحبان این نظریه‌ها دیدگاه‌های متفاوتی درباره تشکیل و تحول شخصیت و انگیزه‌های رفتار انسان دارند. اگرچه نظریات مختلفی درباره شخصیت وجود دارند، در برخی موارد تشابهاتی دارند و مفاهیمی را به اشتراک می‌گذارند.

بر این اساس، می‌توان آنها را بر اساس عواملی که در هر نظریه بیشتر تأکید شده‌اند، دسته‌بندی کرد. با این حال، لازم به ذکر است که هیچ دسته‌بندی، به‌ویژه در مورد نظریات مربوط به شخصیت، کاملاً بی‌نقص و قطعی نیست. نظریه‌ای که در یک طبقه قرار گرفته است، ممکن است در طبقات دیگر مورد انتقاد قرار بگیرد و این مسئله باعث اختلاف در دسته‌بندی‌های انجام شده تاکنون شده است.

توجه : این پکیج به صورت کتاب صوتی میباشد.

سوال اصلی مطالعه شخصیت و نظریات مربوط به آن، این است که شخصیت به چه معناست؟ با وجود تحقیقات فراوان، هنوز پاسخ کامل و یکسانی به این سوال داده نشده است به دلیل پیچیدگی شخصیت که ناشی از پیچیدگی انسان است.

به همین دلیل، نظریات مختلفی در این زمینه وجود دارد که می‌توان آنها را در هشت رویکرد اصلی مختلف مطرح کرد: روانکاوی، تیپ شناسی، رفتاری، یادگیری اجتماعی، تحلیل عاملی، شناختی، انسان‌گرایی، و رویکرد حیطه محدود. همراه با این رویکردهای رسمی، یک دیدگاه شخصی هم وجود دارد که اکثر ما انسان‌ها دارای آن هستیم. با انجام مطالعات و تحقیقات در این زمینه، می‌توان این دیدگاه شخصی را به یک نظریه رسمی تبدیل کرد.

وجوه مشترک و تفاوت نظریات شخصیت

در برخی از نظریه‌ها، اهمیت زیادی به ناخودآگاه داده شده است و معتقدند که انسان از انگیزه‌های واقعی رفتار و اعمال خود آگاه نیست و این انگیزه‌ها در شعور باطن یا ناخودآگاه قرار دارند. اما در نظریات دیگر، ناخودآگاه مورد انکار قرار می‌گیرد یا کم اهمیت تلقی می‌شود و یا تاثیر آن تنها در افراد نابهنجار قبول می‌شود. هر یک از این نظریات دیدگاه‌های متفاوتی را درباره رفتار انسان دارند. برای مثال، نظریات فروید، یونگ، و ماری از دسته اول هستند که به تاریخ زندگی و دوران کودکی اهمیت زیادی می‌دهند و هر فرد را بنده گذشته خود می‌دانند.

در حالی که نظریات دیگر انسان را از قید گذشته آزاد می‌سازند و بر روی حال و آینده و تمایلات به سوی اهداف تأکید دارند یا رفتار انسان را وابسته به محیط خارجی و شرایط مخصوص می‌پندارند که فرد در هنگام انجام عمل در آن محیط قرار دارد.

به علاوه، در برخی نظریات، تمرکز بیشتری بر محیط روانی یا ذهنی وجود دارد. ایده آنها این است که عالم خارج و رویدادهای آن به اندازه‌ای که هر فرد شخصاً آنها را درک می‌کند، بر رفتار او تأثیرگذار هستند و چون درک افراد از عالم خارج و رویدادها متفاوت است، در شرایط یکسان، افراد رفتارهای متفاوتی دارند. در نظریات دیگر، انسان به عنوان یک واحد کلی دیده می‌شود و هر اقدام او وابسته به سایر اقدامات و تحت تأثیر آنهاست و بدون شناخت این ارتباطات، درک صحیحی از اقدام نمی‌توان داشت.

در دیگر نظریات، چگونگی یادگیری به عنوان معیاری برای رفتارها پنداشته شده است، چه این یادگیری بر اساس اصل مجاورت باشد یا بر اساس اصل تقویت و پاداش. همچنین، در برخی نظریات، توجیه و بیان بدون استعانت از علوم دیگری چون تاریخ، مردم‌شناسی، جامعه‌شناسی یا علوم زیستی غیرممکن معتبر اعلام شده است.

نظریه‌های شخصی در مقایسه با نظریه‌های رسمی

همه ما دیدگاهی درباره مفهوم شخصیت داریم و پیش‌فرض‌های معینی درباره شخصیت افرادی که با آنها در ارتباط هستیم داریم. این پیش‌فرض‌ها نظریات شخصی ما هستند که براساس اطلاعات حاصل از رفتار افراد اطراف ما شکل می‌گیرند. نظریات شخصی درباره انسان و شخصیت مشتمل بر دیدگاه‌های شخصی و ذهنی ما هستند. این نظریات با نظریات رسمی (علمی) تفاوت‌هایی دارند، با این حال با وجود تفاوت‌ها، به نوعی به نظریات رسمی مرتبط هستند.

نظریات رسمی بر اساس داده‌های مشاهدات روی تعداد زیادی از افراد با ویژگی‌های مختلف استوار است و از پشتوانه اطلاعاتی گسترده‌تری برخوردار است. اما نظریات شخصی به عنوان نتیجه‌ای از دیدگاه شخصی و ذهنی خودمان شکل می‌گیرند. به‌طوری‌که یک نظریه شخصی را می‌توان از دیدگاه‌ها و تجربیات شخصی تشکیل داد و به کمک دیدگاه‌های تجربی و عوامل فردی و انگیزشی، آن را پالایش کرد. اما سوال اصلی این است که آیا تجربه‌های شخصی بر نظریه تأثیر گذاشته یا نظریه بر تفسیر خاطرات گذشته تأثیر گذاشته است.

رویکردها در نظریه‌های رسمی در روانشناسی

نظریه‌های روانکاوی

نخستین رویکرد دربارهٔ شخصیت در واپسین سال‌های قرن نوزده توسط فروید مطرح شد. نظریه پردازان فروید به‌قدری اهمیت وسیعی داشت که نه‌تنها در زمینهٔ روانشناسی، بلکه در فرهنگ و جامعه نیز تأثیرگذار بود و به گونه‌ای شبیه انقلاب آنچه داروین با نظریه تکامل ارائه کرد، شناخته شد. تقریباً تمام نظریه‌های شخصیتی که پس از فروید ظهور کردند، بدهی دیدگاه‌های او بودند. در واقع، نظریه‌های بعدی در زمینهٔ شخصیت یا به‌عنوان گسترش و پالایش نظریه‌های او بودند (مانند نظریه‌های روان‌کاوی جدید مانند یونگ، آدلر، هورنای و دیگران) یا به‌صورت مخالفتی به‌وجود آمدند.

رویکرد تیپ‌شناسی

قدیمی‌ترین طبقه‌بندی تیپ شخصیتی به بقراط و جالینوس، حکمای یونان باستان، نسبت داده شده است. بقراط بر این باور بود که جسم دارای چهار نوع خلط، یعنی خون، بلغم، صفرا و سودا است و برای هر کدام از آن‌ها ویژگی‌هایی را تصور می‌کرد. در قرن بیستم و با گسترش علمی شدن روانشناسی، تلاش‌هایی توسط کرچمر و شلدون انجام شد تا این طبقه‌بندی را به‌صورت علمی‌تر به‌نمایش بگذارند. با این حال، با وجود تمام تلاش‌ها، به دلیل انتقادات صحیحی که مطرح شد، اعتبار علمی آنها کاهش یافت.

رویکرد رفتاری

رویکرد رفتاری که در آثار بی.اف. اسکینر و بر پایهٔ نظریه جان.بی. واتسون انعکاس یافته است، بازتابی از شکل و شمایل اصلی رفتارگرایی افراطی است که هرگونه نیرو یا فرآیندی را که به درون و ناهوشیار منسوب می‌شود، نامربوط و محکم رد می‌کند و به‌جای آن توجه خود را به رفتارهای برونی و مشاهده‌پذیر معطوف می‌کند. اسکینر سعی می‌کند تا شخصیت انسان را از طریق تحقیقات آزمایشگاهی به‌جای درمانگاه بررسی کند. او مخالف روان‌کاوی است.

رویکرد یادگیری اجتماعی

رویکرد یادگیری اجتماعی که در کارهای آلبرت بندورا و جولیان راتر مشاهده می‌شود، گسترشی از رویکرد رفتارگرایی اسکینر است. آنها نیز روان‌کاوی را نپذیرفته و بر رفتارهای برونی تأکید دارند. با این‌حال، اختلاف آنها در این است که به متغیرهای شناختی درونی نیز اهمیت می‌دهند، چیزی که در نظریه اسکینر به‌طور مطلق حائز اهمیت نیست.

رویکرد تحلیل عاملی

رویکرد تحلیل عاملی که بیشتر در آثار آلپورت، کتل، و آیزنک مشهود است، بر این باور است که شخصیت شامل مجموعه‌ای از صفات یا ویژگی‌های متمایزکننده یک فرد است که می‌توان آنها را از طریق تحلیل عاملی (نوعی روش آماری پیشرفته) مشخص کرد. این نظریه‌ها بر اهمیت صفات بنیادی در ساختار شخصیت تأکید دارند و به‌طور معمول به آنها نظریه‌های صفات هم گفته می‌شود.

رویکرد شناختی

رویکرد شناختی در زمینهٔ شخصیت، بر روی روش‌هایی که افراد برای درک محیط و خودشان به‌کار می‌برند، تأکید می‌کند. این امر شامل ادراک، ارزیابی، تصمیم‌گیری و حل مسائل است. این رویکرد در کارهای بسیاری از روان‌شناسان شناختی، به ویژه در آثار جورج کلی، مشاهده می‌شود.”

رویکرد انسان‌گرایی

رویکرد انسان‌گرایی که در آثار آبراهام مزلو و کارل راجرز بیان یافته است، جزء جریان انسان‌گرایی دهه ۱۹۶۰ در آمریکا است که با رویکردهای متضاد روانکاوی و رفتارگرایی مقابله می‌کرد. این رویکرد و نظریه‌پردازانش بر آرمان‌ها و ارزش‌های انسان، اراده آزاد به طور آگاهانه و رشد فردی تأکید دارند. آنها تصویر زیبا و مبتنی بر ارزش‌های انسانی ارائه می‌دهند که در تضاد با رویکرد روانکاوی است.

رویکرد حیطه محدود

نظریه‌پردازان شخصیت اغلب جامعیت یا کمال را به عنوان یک هدف اساسی در نظریه‌پردازی در نظر می‌گیرند. اما هیچ یک از نظریه‌های موجود نمی‌تواند به درستی جامع باشد و همچنین داشتن چنین هدفی ممکن است غیر واقع‌بینانه باشد. برخی روان‌شناسان پیشنهاد داده‌اند که برای به دست آوردن درک کامل‌تری از شخصیت، باید چندین نظریه جداگانه را در نظر گرفت که هر کدام محدوده‌ای خاص داشته باشند و بر روی یک جنبه محدود و خاص شخصیت تمرکز کنند. این گرایش اکنون بیشتر شده و در آثار دیوید مک‌کلند، ماروین زاکرمن، آرنولد باس و رابرت پلامین و دیگران مشهود است.

نظریه‌های شخصیت

مقدمه

شخصیت، به همه پیچیدگی‌ها و جذابیت‌هایش، سال‌هاست روان‌شناسان و فکریها را جلب کرده است. این بررسی در زمینه‌ی نظریه‌های شخصیت، به عمق لنزهای متنوعی که ماهیت رفتار انسانی و شکل‌گیری هویت را درک می‌کنند، می‌پردازد.

معرفی به نظریه‌های شخصیت

درک ویژگی‌های منحصربه‌فرد افراد، موضوعی است که در انواعی از حوزه‌های مختلف مورد مطالعه و تحقیق قرار گرفته است. نظریه‌های شخصیت سعی دارند الگوهای ثابت در رفتارها، افکار و احساسات را مشخص و توضیح دهند.

درک نظریه‌های شخصیت

مبانی نظریه‌های شخصیت

در اصل نظریه‌های شخصیت، در تحقیقات پیرامون الگوهای ثابت در رفتار، افکار و احساسات انسان‌ها تمرکز دارند.

انواع نظریه‌های شخصیت

تنوعی از رهیافت‌ها وجود دارد که در درک شخصیت‌ها تأثیرگذار هستند. نظریه‌های روانکاوی فروید، نظریه‌های انسان‌گرایانه، نظریه‌های رفتارگرا و اجتماعی، نظریه‌های معاصر و ویژگی‌های شخصیتی مختلفی ارائه می‌دهند.

نظریه روانکاوی فروید

بررسی کلی نظریه فروید

نظریه روانکاوی سیگموند فروید به عمق ذهن ناخودآگاه می‌پردازد و مدعی است که رفتار ما تحت تأثیر آرزوها، تعارضات و تجاربی که از دوران کودکی داشته‌ایم قرار دارد.

اجزای روان

فروید پیشنهاد کرده که آی‌دی (نفس ابتدایی)، اگو (نفس وسیط) و اسوپر اگو (نفس اخلاقی) به عنوان اجزای روان انسان مطرح شوند که هرکدام نقش خاصی در شکل‌گیری رفتار و شخصیت دارند.

مراحل تکاملی فروید

طبق دیدگاه فروید، مراحلی مانند مرحله دهانی، مقعدی، تناسلی، لاتانسی و جنسیتی، شخصیت ما را در طول دوران کودکی شکل می‌دهند.

نظریه‌های انسان‌گرایانه شخصیت

مفاهیم کلیدی در نظریه‌های انسان‌گرایانه

نظریه‌های انسان‌گرایانه، به ویژه پیرامون پیرامون پیشرفت شخصی، خودشناسی و خیرخواهی ذاتی در افراد، تأکید می‌کنند.

پیرامون پیرامون پیرامون نیازهای ماسلو

پیرامون پیرامون پیرامون پیرامون پیرامون پیرامون نیازهای انسان از نیازهای فیزیولوژیک اولیه تا خودشناسی، یک چارچوب برای درک حرکت‌های انسانی ارائه می‌دهد.

نظریه مرکز متمرکز راجرز

نظریه راجرز بر اهمیت محبت بی‌قید و شرط و همدردی در تقویت تصویر شخصیت و رشد روانی فرد تأکید دارد.

نظریه‌های رفتارگرا و اجتماعی

رویکرد رفتارگرایی به شخصیت

رفتارگرایان مانند اسکینر و واتسون بر رفتارهای قابل مشاهده، شرایط و تأثیرات محیطی در شکل‌گیری شخصیت فرد تمرکز داشتند.

نظریه یادگیری اجتماعی باندورا

نظریه باندورا مفهوم یادگیری مشاهده‌ای را مطرح می‌کند و بر نقش مدل‌سازی و فرآیندهای شناختی در شکل‌گیری شخصیت تأکید می‌کند.

نظریه‌های معاصر و ویژگی‌های شخصیتی

رویکردهای معاصر به شخصیت

نظریه‌های معاصر مانند پنج عامل شخصیتی بزرگ، به دسته‌بندی ابعاد گسترده‌ای از شخصیت، از جمله باز بودن، صمیمیت، بیرون‌گرایی، مهربانی و عصبیت می‌پردازند.

تأثیرات فرهنگی و زیستی بر شخصیت

نقش فرهنگ در شکل‌گیری شخصیت

اقدامات فرهنگی، ارزش‌ها و عملکردهای فرهنگی به شدت بر نحوه‌ی دیدگاه افراد به خود و رفتار با دیگران تأثیر می‌گذارد که به تنوع شخصیت‌ها در جوامع مختلف منجر می‌شود.

عوامل زیستی در توسعه شخصیت

عوامل زیستی مانند ژنتیک، ساختار مغز و عملکرد نوروترانسمیتری هم نقشی در شکل‌گیری ویژگی‌ها و تمایلات شخصیتی ایفا می‌کنند.

یکپارچه‌سازی دیدگاه‌های شخصیت

تلفیق دیدگاه‌های مختلف

هر یک از نظریه‌ها دیدگاه‌های ارزشمندی ارائه می‌دهند، اما درک جامعی از شخصیت از تلفیق چند دیدگاه مختلف نشات می‌گیرد که تنوع رفتار و هویت انسان را تأیید می‌کند.

نتیجه‌‎گیری

در پایان، مطالعه‌ی نظریه‌های شخصیت شامل یک زبری متنوع از مفاهیم و دیدگاه‌ها است که نوری می‌اندازد بر روی کارکردهای پیچیده‌ی ذهن انسان و چهارچوب‌هایی را برای درک پیچیدگی‌های رفتار و هویت انسان ارائه می‌دهد.

همچنین شما میتوانید از پکیج آموزشی خودکاوی و آشنایی با سایه‌ های شخصیت استفاده نمایید.