کارگاه آموزشی طرحواره درمانی و تکنیک های آن

نگاهی به موضوع طرحواره درمانی

طرحواره درمانی که توسط یانگ و همکارانش (یانگ ۱۹۹۹، ۱۹۹۰) ابداع شده، یک روش درمانی نوآورانه و یکپارچه است که عمدتاً بر پایه توسعه و گسترش مفاهیم و روش‌های درمان شناختی-رفتاری سنتی استوار است. طرحواره درمانی اصول و اصول مکتب‌های شناختی-رفتاری، دلبستگی گشتالت، “روابط شیئی؟”، سازنده‌گرایی و روانکاوی را به‌صورت یک مدل درمانی و مفهومی ارزشمند ترکیب نموده است.

توجه : این پکیج به صورت کارگاه ضبط شده میباشد.

این شیوه درمان، یک سیستم نوین از روان درمانی را برای افراد مبتلا به اختلالات روانشناختی مزمن و مقاوم، که تا به حال مشکلات پیچیده در درمان آنها وجود داشته، فراهم می‌آورد. تجربیات بالینی نشان می‌دهد که بیمارانی که با اختلالات شخصیتی شدید یا مشکلات چشم‌گیر منش نیز دچار این اختلالات هستند، به خوبی به طرحواره درمانی پاسخ می‌دهند (با ترکیب گاهی با دیگر رویکردهای درمانی).

از شناخت درمانی تا طرحواره درمانی، ما راهنمایی می‌کند تا نیازمندی برای ایجاد طرحواره درمانی را از دیدگاه یانگ توضیح دهیم. تحقیقاتگران و متخصصان بالینی در زمینه رویکرد شناختی-رفتاری در تدوین درمان‌های موثر برای اختلالات محور آ (اعم از اختلالات خلقی، اضطرابی، جنسی، تغذیه‌ای، جسمانی سازی و سوء مصرف مواد) به پیشرفت چشمگیری دست یافته‌اند.

آیا به طور مداوم به سوی افرادی کشیده می‌شوید که با شما سرد برخورد می‌کنند؟ آیا احساس می‌کنید که افراد نزدیک به شما به اندازه کافی اهمیت نمی‌دهند یا درک نمی‌کنند؟ آیا احساس می‌کنید که بنیانی که درونیتان دارید، شما را ناکامی می‌کند و هیچ کس نمی‌تواند شما را قبول یا دوست داشته باشد؟

آیا از آنجا که نیازهای دیگران را بر نیازهای خود ترجیح می‌دهید، به آنچه که می‌خواهید دست یابید؟ یا آیا نمی‌دانید که نیازهای واقعی خود چیستند؟

آیا احساس می‌کنید که هر زمان که اتفاق بدی رخ می‌دهد، شما به سادگی زخمی و ترسیده می‌شوید؟

و به هر اندازه که تحسین عمومی و تأیید اجتماعی از دیگران دریافت می‌کنید، آیا همچنان احساس نارضایتی، ناکامی و حق نشناسی دارید؟

الگوهایی از این نوع را “تله‌های زندگی” می‌نامیم. در این کتاب، به توضیح یازده تله رایج در زندگی می‌پردازیم و نحوه “شناخت” آنها، درک منشأ آنها و روش تغییر آنها را توضیح خواهیم داد.

یک تله زندگی، الگویی است که از دوران کودکی آغاز می‌شود و تأثیرات آن در طول زندگی قابل مشاهده است. آنچه که خانواده‌های ما در دوران کودکی با ما انجام می‌دهند، آغازگر این الگو است.

ممکن است مورد رها شدن، انتقاد، پشتیبانی بیش از حد، تجاوز، طرد یا محرومیت قرار گرفته باشیم. به هر حال، در نوعی آسیب دیده‌ایم. سرانجام، آن تله زندگی به قسمتی از وجود ما تبدیل می‌شود. پس از ترک خانه‌ای که در آن بزرگ شدیم، رفتارهایی را ادامه می‌دهیم که در آنها به ما بدرفتاری شده، نادیده گرفته شده یا کنترل شده‌ایم و معمولاً محیطی را می‌سازیم که تا به حال از دست‌یابی به آنچه می‌خواستیم، ناکام مانده‌ایم.

این تله‌های زندگی ما راهنمایی می‌کنند که چگونه فکر کنیم، احساس کنیم، رفتار کنیم و آنها را به دیگران منتقل کنیم. آنها باعث بروز احساسات قوی مانند خشم، ناامیدی و اضطراب می‌شوند. حتی زمانی که “ظاهراً” همه چیز رو به راه است (موقعیت اجتماعی، یک ازدواج ایده‌آل، احترام از افراد نزدیک به ما، موفقیت در کار)، اغلب لذت زندگی را حس نمی‌کنیم یا به موفقیت‌هایمان اعتماد نداریم.

طرحواره درمانی چیست؟

در علوم روانشناسی و شناختی، طرحواره نشان‌دهنده الگوهای فکری یا رفتاری است که دسته‌بندی و سازماندهی اطلاعات و ارتباطات مختلف را تشکیل می‌دهد. این الگوها می‌توانند به عنوان ساختارهای ذهنی از ایده‌های پیش‌فرض، یک چارچوب برای درک جوانب مختلف دنیا یا یک سامانه برای سازماندهی و درک اطلاعات جدید تعریف شوند.
طرحواره توانایی تأثیرگذاری بر توجه به دانش جدید را دارد: افراد معمولاً به مسائلی توجه می‌کنند که با طرحواره‌ی خود همخوانی دارند و سعی می‌کنند تا تضادها را به عنوان یک استثنا نسبت به دیدگاه فکری‌شان در نظر بگیرند یا آن را تحریف کنند تا با طرحواره‌ی خود همخوانی داشته باشد.

طرحواره تمایل دارد که حتی در برابر اطلاعات متناقض، بدون تغییر باقی بماند.

این الگوها به افراد در درک جهان و تطبیق با تغییرات محیطی کمک می‌کنند. آن‌ها قادرند سریعاً مشاهدات جدید را با طرحواره‌ی خود تطبیق داده و در نتیجه، در مواقع مختلف از فکر پیچیده خود عبور کنند، زیرا تنها از افکار پیش‌فرض خود استفاده می‌کنند.

افراد از طرحواره برای سازماندهی دانش فعلی و ایجاد چارچوبی برای آینده استفاده می‌کنند. مثال‌هایی از استفاده از طرحواره‌ها شامل رویکردهای روانشناسی رشد مراحلی پیاژه می‌شود که کودکان براساس تجربیات خود طرحواره‌هایی برای درک جهان پیرامون خود تشکیل می‌دهند.

درمورد طرحواره درمانی و فنون آن

طرحواره درمانی (Schema Therapy) توسط جفری یانگ برای درمان اختلالات شخصیت و اختلالات مزمن روانی استفاده می‌شود. این روش برای افرادی که به درمان‌های دیگر پاسخ نداده‌اند یا علایم اختلالی بازگشت داده‌اند موثر است.

طرحواره به عنوان یک الگوی فعلی وابسته به گذشته فرد شکل می‌گیرد، که تجربیات گذشته‌اش را شکل می‌دهد. برای مثال، افرادی که طرحواره‌ی مثبت دارند، به دنبال دریافت اطلاعات ملایم و لذت‌بخش هستند و اغلب اطلاعات ناراحت‌کننده را نادیده می‌گیرند. اما دریافت اطلاعات لذت‌بخش و انجام تفسیر دقیق و درست با یکدیگر در تضاد است. هرچند که تفسیر بازخوردهای مثبت و منفی هر دو قدرتمند است، اما تمایل به تفسیر بازخوردهای مثبت بیشتر است. همچنین، خاطرات ممکن است تحریف شوند تا دلپذیرتر به نظر بیایند، به عنوان مثال، افراد ممکن است خاطرات خود را در یک روش مثبت‌تر به خاطر بیاورند. این البته برعکس هم صادق است، افراد با دیدگاه منفی در مورد خودشان، خاطرات منفی‌تری را یادآوری می‌کنند که با طرحواره‌ی منفی‌شان سازگار باشد.

سه پیامد اصلی از طرحواره‌های شخصی وجود دارد.

اول، پردازش سریع‌تر و کارآمدتر اطلاعات، به ویژه اطلاعاتی که با طرحواره‌ی شخصی سازگار هستند.

دوم، بازخوانی و یادآوری بیشتر اطلاعات مرتبط با طرحواره شخصی.

سوم، مقاومت در برابر اطلاعات محیطی که با طرحواره‌ی فرد در تضاد است. به عنوان مثال، افراد با یک طرحواره خاص، تمایل دارند هم‌اتاقی با مشخصه‌های مشابه پیدا کنند درحالی که افراد با طرحواره‌ی متفاوت، تلاش می‌کنند تا هم‌اتاقی جدیدی پیدا کنند. این نشان‌دهنده‌ی پدیده خودتاییدی است.

بر اساس تحقیقات انجام شده توسط آرون بک، طرحواره‌های منفی که به طور خودکار فعال می‌شوند، تأثیر قابل توجهی در ابتلا به افسردگی دارند. این طرحواره‌ها در واقع از همان نوع ساختارهای شناختی هستند که توسط پژوهشگران مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، مانند تفکر قالبی. آن‌ها بر رفتارها، احساسات، قضاوت‌ها و پردازش مغرضانه‌ی اطلاعات تأثیر می‌گذارند.

طرحواره می‌تواند پایداری را فراهم کند. این الگوها می‌توانند نقشی در جامعه داشته باشند و به فردی تصویری مشخص از خود بخشند. به عنوان مثال، اگر مادری به دخترش بگوید که شبیه به “تام‌بوی”‌هاست، دختر اغلب رفتارهایی انجام می‌دهد که شباهتی به این الگوها داشته باشد. این نشان‌دهنده یک مثال از پایداری طرحواره است که فرد، بجای انتخاب آنچه خودش می‌خواهد، به انتظارات دیگران پاسخ می‌دهد.

طرحواره درمانی از چه رویکردهایی تشکیل شده است؟

یکی از ویژگی‌های طرحواره درمانی این است که از تلفیق چندین رویکرد درمانی بهره می‌برد که به ترتیب شامل موارد زیر هستند:

۱. رویکرد شناختی رفتاری
۲. دلبستگی گشتالت
۳. روابط شی
۴. سازنده‌گرایی
۵. روانکاوی

بر اساس نظریه طرحواره درمانی، اگر یک یا چندین نیاز هیجانی اصلی فرد در دوران کودکی به نحو صحیح تأمین نشود، طرحواره‌های ناهمخوان اولیه در او شکل می‌گیرند. این نیازها شامل دلبستگی ایمن به دیگران، خودکفایی و هویت، آزادی در بیان نیازها و هیجان‌های سالم، خودانگیختگی و تفریح، و محدودیتهای واقع‌بینانه و خودشناسی هستند.

طرحواره درمانی و تکنیک های آن

مقدمه

طرحواره درمانی یکی از رویکردهای موثر در میانه‌درمانی است که به طور گسترده در حوزه روان‌شناسی و بهبودی استفاده می‌شود. این مقاله به بررسی اصول، تکنیک‌ها و اثرات طرحواره درمانی می‌پردازد.

آشنایی با طرحواره درمانی

طرحواره درمانی یک روش درمانی است که بر اساس تغییر نگرش فرد نسبت به مسائل و مشکلاتش متمرکز است. این روش تأکید دارد که انسان‌ها قادرند به تغییر دیدگاه خود بپردازند و از طریق آن‌ها، راه‌حل‌های متفاوتی برای مواجهه با مشکلات خود بیابند.

تاریخچه طرحواره درمانی

طرحواره درمانی در دهه‌های گذشته به عنوان یک رویکرد موثر در میانه‌درمانی و روان‌شناسی شناخته شده است. ابتدا در زمینه‌ی درمان اعتیاد مورد استفاده قرار گرفت و سپس به دلایل اثربخشی‌اش، در سایر زمینه‌های روان‌شناسی نیز مورد توجه قرار گرفت.

فلسفه و اصول طرحواره درمانی

فلسفه طرحواره درمانی بر این ایده استوار است که هر فرد قادر است با تغییر دیدگاه و نگرش خود، زندگی خود را بهبود بخشد. اصول این رویکرد شامل ارزش‌هایی همچون احترام، تأمل، و تمرکز بر انسان به عنوان یک کلیت انسانی است.

تکنیک‌های کاربردی طرحواره درمانی

1. تکنیک 1: حضور ذهنیت درمانی این تکنیک بر این مبنا استوار است که فرد با پذیرش ذهنیت درمانی و باور به توانمندی‌های خود، قدرت تغییر و بهبود را درون خود تجربه می‌کند.
2. تکنیک 2: اتکا بر روایت‌های شخصی با به اشتراک گذاری روایت‌های شخصی و تجربیات، افراد می‌توانند از یادگیری‌های گذشته خود استفاده کرده و به تغییر در مسیر زندگی خود بپردازند.
3. تکنیک 3: تمرکز بر خود شناخت با تمرکز بر شناخت خود و فهم عمیق‌تر از احساسات و عواطف، افراد قادرند بهبود درک خود را تجربه کرده و از این طریق، مسائل خود را بهبود دهند.

نتیجه‌گیری

طرحواره درمانی به عنوان یک رویکرد موثر در میانه‌درمانی و بهبودی، اثرات مثبت بسیاری را در زندگی افراد به ارمغان می‌آورد. این روش از اصول و تکنیک‌های خاصی برای تغییر در نگرش و ذهنیت افراد استفاده می‌کند که می‌تواند بهبود چشمگیری را در کیفیت زندگی فردی و اجتماعی داشته باشد.

همچنین شما میتوانید از پکیج آموزشی طرحواره درمانی استفاده نمایید.