کارگاه آموزشی آشنایی با داروهای روانپزشکی
تقسیم‌بندی داروهای مورد استفاده برای درمان اختلالات روانی
- داروهای ضد‌جنون یا نورولپتیک که برای درمان پسیکوزها به کار می‌روند.
- داروهای ضد‌افسردگی که برای درمان افسردگی به کار می‌روود.
- داروهای ضد‌مانیا که برای درمان اختلال دوقطبی استفاده می‌شود.
- داروهای ضد‌اضطراب که برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده می‌شود.
توجه : این پکیج به صورت کارگاه ضبط شده میباشد.
عوارض جانبی ناشی از درمان با داروها
درمان با داروها ممکن است عوارض جانبی را نیز به دنبال داشته باشد، که شامل مواردی مانند خشکی دهان، اختلالات جنسی، اختلالات دفعی، اختلال دیداری، افزایش یا کاهش وزن، اختلالات حرکتی، و حتی خودکشی (که جدی‌ترین عارضه ناشی از درمان‌های دارویی میباشد) می‌شود.
انواع اشکال داروهای درمانی
داروها به شکل‌های مختلفی تهیه و مصرف می‌شوند، از جمله انواع پماد، شربت، قطره، قرص، شیاف، کپسول، لوسیون، و آمپول.
دسته‌بندی انواع داروها
حالا به شما با دسته‌بندی مختلف انواع داروها آشنا می‌کنیم.
داروهای ضد‌اضطراب
داروهای ضد‌اضطراب شامل بنزودیازپین‌ها و بوسپیرون‌ها می‌باشند.
بنزودیازپین‌ها
بنزودیازپین‌ها به عنوان ضد‌اضطراب‌ها شناخته می‌شوند و عموماً به عنوان داروهای آرامش‌بخش و خواب‌آور شناخته می‌شوند. بنزودیازپین‌ها در دوز بالا به عنوان خواب‌آور و در دوز پایین به عنوان ضد‌اضطراب و آرام‌بخش مورد استفاده قرار می‌گیرند. مهم‌ترین اشکال این دسته از داروها ایجاد تحمل و وابستگی در مصرف طولانی مدت است. بنابراین ترک این داروها ممکن است علایمی مانند اضطراب، تحریک‌پذیری، بی‌خوابی، افسردگی، وزوز گوش، دلیریوم، تشنج، خستگی و سردرد ایجاد کند.
لازم به ذکر است که داروهای ضد‌اضطراب باعث افزایش گیرنده گاما یا گاما‌آمینوبوتیریک اسید می‌شوند.
موارد مصرف بنزودیازپین‌ها
- درمان اضطراب
- اختلال پانیک
- اختلال دوقطبی نوع یک (از داروی کلونازپام و آلپرازولام برای درمان استفاده می‌شود)
- اختلال وسواس اجباری
- اختلال افسردگی (آلپرازولام به عنوان داروی تنها برای درمان این اختلال مصرف می‌شود)
- خواب‌آور (از داروهای فلورازپام، کلونازپام، تریازولام، استازولام، و تمازپام به عنوان داروهای خواب‌آور استفاده می‌شود)
- اختلال صرع (دیازپام برای درمان این اختلال مصرف می‌شود)
- اختلال وحشت‌زدگی و هراس از مکان‌های باز و جامعه‌هراسی (از آلپرازولام و کلونازپام برای درمان استفاده می‌شود)
- عوارض جانبی ناشی از مصرف بنزودیازپین‌ها
شایع‌ترین عارضه، خواب‌آلودگی است و بهتر است هنگام مصرف این داروها از رانندگی و کار با دستگاه‌های خطرناک پرهیز شود. این عارضه در حدود ۱۰ درصد موارد دیده می‌شود.
- مشکلات تنفسی که همزمان با مصرف الکل ممکن است تنفس را ضعیف کند.
- مشکلات قلبی و عروقی
- آتاکسی (کمتر از دو درصد موارد)
- سرگیجه (کمتر از یک درصد از موارد)
- به طور کلی، مصرف بنزودیازپین‌ها در دوره حاملگی توصیه نمی‌شود.
بوسپیرون‌ها
بوسپیرون به عنوان دارویی برای درمان اختلالات اضطرابی استفاده می‌شود. بوسپیرون‌ها برخلاف بنزودیازپین‌ها و باربیتورات‌ها خواص تسکینی، خواب‌آوری، و شل‌کنندگی عضلانی و تشنجی ندارند. میزان سوءمصرف این دارو و علائم محرومیت و نقایص شناختی ناشی از آن بسیار کمتر است.
مصارف داروی بوسپیرون:
بوسپیرون نسبت به بنزودیازپین‌ها در درمان اختلال اضطراب فراگیر موثر است، اما در اختلال هراس اجتماعی تأثیری ندارد. یکی از مزایای این دارو نداشتن سوء مصرف و علائم قطع دارویی است. بوسپیرون به میزان کمی بر روی گیرنده سروتونین و به میزان کمتری بر روی گیرنده دوپامین اثر می‌گذارد و هیچ تأثیری بر روی گیرنده گابا ندارد.
ریسک مسمومیت و سوء مصرف این دارو بسیار کم است.
عوارض جانبی بوسپیرون:
عوارض جانبی این دارو شامل سردرد، تهوع، سرگیجه و به ندرت بی‌خوابی، و در برخی از بیماران، بی‌قراری خفیف است.
داروهای تثبیت‌کننده خلق:
در ادامه، به داروهایی که به تثبیت خلق کمک می‌کنند، می‌پردازیم.
لیتیوم:
در این دسته از داروها، لیتیوم به عنوان داروی اصلی برای درمان استفاده می‌شود. لیتیوم به خوبی از دست دادن در معده جذب می‌شود و حداکثر سطح آن در پلاسما سه ساعت پس از مصرف آن رخ می‌دهد و تأثیرات بهبودی آن تا سه هفته بعد از مصرف آغاز می‌شود.
مصارف لیتیوم:
- درمان اختلال دوقطبی: لیتیوم در درمان دوره‌های افسردگی و مانیا مؤثر است و در حدود 80 درصد بیماران مانیک به آن پاسخ می‌دهند.
- درمان اسکیزوفرنی.
- درمان اختلال افسردگی اساسی.
همچنین، در درمان مشکلاتی مانند اختلال ملال پیش از قاعدگی و پرخوری روانی و دوره‌های میگساری نیز به کار می‌رود.
عوارض جانبی مصرف لیتیوم:
- اختلال کلیوی و نارسایی کلیوی.
- اختلال تیروئید و افزایش حجم تیروئید.
- پرادراری.
- عوارض گوارشی شامل تهوع، کاهش اشتها و اسهال.
- عوارض عصبی مثل لرزش، عدم تعادل و اختلال تکلم.
- عوارض قلبی شامل وارونگی موج T.
- عوارض پوستی مثل آکنه.
لیتیوم برای افراد سالمند و افرادی که مشکلات کلیوی، قلبی و عروقی دارند توصیه نمی‌شود. همچنین، نباید در سه ماهه اول بارداری از لیتیوم استفاده شود.
داروهای ضد افسردگی:
- این داروها به چهار دسته تقسیم می‌شوند:
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای.
- داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین.
- داروهای مهارکننده آنزیم منوآمین اکسیداز.
- پنج داروی ضد افسردگی دیگر.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای شامل دوکسپین، نورتریپتیلین، آموکساپین، ایمی‌پرامین و کلومیپرامین هستند.
مصارف داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای:
- درمان افسردگی اساسی و پیشگیری از آن.
- درمان اختلال دوقطبی نوع یک.
- درمان اختلال پانیک.
- درمان اختلال درد.
- درمان اختلالات تغذیه و خوردن.
- درمان اختلال وسواسی فکری-عملی.
- درمان اختلال اضطراب فراگیر.
عوارض جانبی داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای شامل تأثیرات روانی، قلبی، عصبی، آلرژیک و خونی، و همچنین مسمومیت می‌شوند.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین شامل سرترالین، فلووکسامین، فلوکستین، سیتالوپرام و پاروکستین هستند.
مصارف داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای:
این داروها در درمان اختلال وسواس اجباری، چاقی، اختلال پانیک، اختلال شخصیتی و اختلال پرخوری عصبی مورد استفاده قرار می‌گیرند. تنها محدودیت آن در درمان اختلال قاعدگی است و برای بیماران مبتلا به پروستات، گلوکوم، و مشکلات ادراری تجویز نمی‌شود.
در مورد فلوکسامین، برای درمان اختلال وسواس اجباری حتی در کودکان مصرف می‌شود. همچنین، داروهای دیگر مانند فلوکستین، سیتالوپرام، و پاروکستین نیز برای افسردگی، اختلال هراس و اجتماعی و انزال زودرس استفاده می‌شوند.
عوارض جانبی این داروها شامل تهوع، سردرد، بی‌قراری، خواب‌آلودگی، اختلال در عملکرد جنسی و ارگاسم، و عصبانیت میباشد.
داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز شامل سلژیلین و موکلوبماید می‌باشند.
مصارف دارو:
استفاده از این دارو نادر است، زیرا این نوع درمان نیاز به رعایت رژیم غذایی خاص دارد. مصرف همزمان این دارو با غذاهای حاوی تیرامین می‌تواند منجر به بروز بحران هیپرتانشن شود.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی مصرف این داروها شامل سرگیجه، بی‌خوابی، اختلال خلقی، آژیتاسیون، اختلال شخصیت، چاقی و پرخوری عصبی میباشد.
پنج داروی ضد افسردگی دیگر:
- ترازودون
- ونلافاکسین
- بوپروپیون (کاربرد در ترک سیگار)
- میرتازاپین (از دسته چهار حلقه‌ای‌ها)
- ماپروتیلین (از دسته چهار حلقه‌ای‌ها)
- ال‌تریپتوفان: ال‌تریپتوفان یک اسید آمینه و پیش‌ساز ناقل سروتونین است و مصرف آن باعث افزایش غلظت سروتونین در سیستم عصبی مرکزی می‌شود.
مصارف ال‌تریپتوفان:
رایج‌ترین دلیل مصرف این دارو بی‌خوابی است، که بر خلاف داروهای خواب‌آور دیگر، این دارو اختلالات دید سه‌بعدی، شناختی و حافظه در روز پس از مصرف ایجاد نمی‌کند.
این دارو به عنوان داروی کمکی با لیتیوم در درمان اختلال دوقطبی نوع یک در مواردی که به لیتیوم پاسخ درمانی ناقصی داده‌اند موثر است.
همچنین، در درمان افرادی که به داروهای ضد افسردگی چند حلقه‌ای پاسخ نمی‌دهند، این دارو به عنوان داروی کمکی ضد افسردگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی این دارو شامل تنها عارضه تشدید ائوزینوفیلی (یک نوع نقص خونی) با تهوع است. علائم این عارضه شامل خستگی، درد عضلانی، تورم اندام‌ها و کاهش تنفس می‌شوند. همچنین، توصیه می‌شود تا به کارگاه آسیب‌شناسی روانی مراجعه شود.
والپروات:
والپروات ابتدا به عنوان داروی ضد تشنج معرفی شد، اما بعدها مشخص شد که در درمان اختلال دوقطبی نوع یک به اندازه کلونازپام و کاربامازپین موثر است. مصرف این دارو همراه با غذا باعث تأخیر در جذب آن می‌شود.
مصارف والپروات:
این دارو در درمان کوتاه‌مدت اختلال اسکیزوافکتی نوع دوقطبی موثر است.
در درمان اختلال دوقطبی نوع یک با چرخه سریع، مانیای حاد، اختلال دوقطبی مخلوط، و دیگر موارد که به لیتیوم پاسخ ناقص داده‌اند، موثر است.
همچنین، این دارو در درمان اختلالات دیگر مانند افسردگی اساسی، اختلال استرس پس از سانحه، پرخوری روانی، محرومیت از الکل و پانیک نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی این دارو شامل تهوع، اسهال، استفراغ و عوارض جانبی سیستم عصبی مرکزی مثل تسکین، آتاکسی، اختلال در تکلم و لرزش اندام‌ها می‌شود. افزایش وزن و ریزش مو نیز در برخی موارد گزارش شده است.
در مورد دو عارضه نادر ولی جدی این دارو، پانکراتیت و سمی شدن کبد به معنای کشنده هستند. مصرف این دارو برای زنان باردار و شیرده و افراد با مشکلات کبدی ممنوع است.
زولپیدوم:
زولپیدوم یک خواب‌آور جدی به شمار می‌رود. این دارو تمایل بیشتری به اتصال به گیرنده‌های بنزودیازپینی نوع یک نسبت به نوع دو دارد، و همچنین بر روی سیستم عصبی مرکزی بیشتر از گیرنده‌های سیستم عصبی محیطی اثر می‌گذارد.
عوارض جانبی:
عوارض جانبی این دارو شامل فراموشی پیش‌گستر، اضطراب در روز، تجمل و وابستگی می‌شود. افراد مصرف‌کننده این دارو در هنگام رانندگی باید احتیاط کنند و از کار با دستگاه‌های خطرناک اجتناب نمایند. همچنین، مصرف این دارو برای زنان شیرده ممنوع است.
آشنایی با داروهای روانپزشکی
پرده‌ای بر گروهی از داروهای مهم
در دنیای پزشکی و روانپزشکی، داروها نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. آنها می‌توانند به بهبود وضعیت روحی و روانی افراد کمک کنند و برای درمان اختلالات روانی مورد استفاده قرار بگیرند. در این مقاله، به شما با داروهای روانپزشکی آشنا خواهیم شد. از انواع مختلف داروها گرفته تا نکات مهمی که باید در نظر داشت.
داروهای روانپزشکی: تعریف و اهمیت
داروهای روانپزشکی، داروهایی هستند که برای درمان اختلالات روانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اختلالات می‌توانند شامل افسردگی، اضطراب، اختلالات اسکیزوفرنی و بسیاری دیگر باشند. اهمیت این داروها در تسکین نشانه‌ها و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به این اختلالات است.
انواع داروهای روانپزشکی
در دنیای پزشکی، داروهای روانپزشکی به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. این دسته‌بندی‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
1. آنتی‌اضطرابی‌ها
این داروها برای کاهش اضطراب و ترس مصرف می‌شوند. آنتی‌اضطرابی‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا با موقعیت‌های استرس‌زا بهتر کنار بیایید.
2. آنتی‌افسردگی‌ها
برای درمان افسردگی مصرف می‌شوند. این داروها به افراد کمک می‌کنند تا از احساسات افسردگی و ناراحتی خلاص شوند.
3. آنتی‌اختلال‌های دوقطبی
این داروها برای کنترل تغییرات شدید و متناوب در خلق و خوی افراد با اختلال دوقطبی مصرف می‌شوند.
4. ضدپس از ترک مواد مخدر
برای کمک به افرادی که از مواد مخدر ترک کرده‌اند و از اعتیاد رها شده‌اند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
نکات مهم در مصرف داروهای روانپزشکی
هنگامی که به مصرف داروهای روانپزشکی فکر میکنید، باید نکات زیر را در نظر داشت:
الف. مشورت با یک پزشک
قبل از مصرف هر داروی روانپزشکی، حتما باید با پزشک خود مشورت کنید. پزشک می‌تواند به شما راهنمایی کند که کدام دارو برای شما مناسب است.
ب. رعایت دقیق دستورات مصرف
باید دقیقا به دستورات پزشک خود در مورد مصرف داروها پایبند باشید. این امر بسیار مهم است تا اثربخشی دارو به حداکثر برسد و از احتمال عوارض جانبی جلوگیری شود.
ج. عوارض جانبی
همه داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند. باید از این امر آگاه باشید و هر گونه علائم ناراحتی را به پزشک خود اطلاع دهید.
نتیجه‌گیری
داروهای روانپزشکی نقش بسیار مهمی در درمان اختلالات روانی ایفا می‌کنند. انتخاب و مصرف صحیح این داروها می‌تواند به بهبود وضعیت روانی افراد کمک کند. اما همواره باید تحت نظر یک پزشک متخصص عمل کرد و دقیقا به دستورات او پایبند بود.
همچنین شما میتوانید از پکیج آموزشی داروشناسی ویژه روانشناسان و مشاوران استفاده نمایید.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.